डाळ योग्य न शिजल्यास पचनसंबंधित समस्या अधिक उद्भवतात. यामध्ये पोटात गॅस निर्माण होणे, पोटात सूज येणे अथवा बद्धकोष्ठतेचा त्रास याचा समावेश आहे. याचा अर्थ तुम्ही डाळ खाणे सोडून द्यावे असा होत नाही. तर डाळ शिजविण्यापूर्वी तुम्ही कोणत्या ३ गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात हे जाणून घ्या. (फोटो सौजन्य - @rujuta.diwekar Instagram/iStock)
डाळ खाण्याचे ३ नियम
न्यूट्रिशनिस्ट ऋजुता दिवेकरनुसार, डाळींमध्ये अनेक पोषक तत्व असून याचे नियमित सेवन करायला हवे. प्रोटीनची कमतरता दूर करायची असेल तर जेवणात डाळींचा समावेश असायलाच हवा. याशिवाय संपूर्ण आरोग्यासाठीही डाळींचा उपयोग होतो. यासाठी तिने ३ नियम सांगितले आहेत ते समजून घ्या.
मोड येऊ द्यावा
डाळ शिजविण्यापूर्वी रात्रभर ती पाण्यात भिजत घाला आणि त्याला नैसर्गिकरित्या मोड येऊ द्या. कोणत्याही डाळीला मोड आल्यास, त्यात अधिक प्रोटीन आढळते आणि शरीरासाठी उपयुक्त ठरते. त्यामुळे तुम्ही कायम डाळ शिजविण्यापूर्वी ती पाण्यात भिजवून त्याला मोड येऊ द्यावा आणि त्यानंतरच खावी.
डाळींमध्ये प्रथिने, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचा समृद्ध स्रोत आहेत, परंतु त्यांच्यापासून अमीनो अॅसिड मिळविणे सोपे नाही. त्यामध्ये नैसर्गिकरित्या पोषक तत्वांचा समावेश होतो, ज्याला पोषक घटक म्हणतात. त्यामुळे अनेकांना ते खाल्ल्याने गॅस, पोट फुगणे, अपचन इत्यादी त्रास होतात. आणि म्हणून आजीने नेमून दिलेली ही पद्धत विरोधी पोषक कमी करण्यासाठी आणि प्रथिने, सूक्ष्म-पोषक आणि पचनक्षमता वाढविण्यासाठी उपयोगी ठरतात.
(वाचा - लठ्ठपणा कमी करण्यासाठी न्यूट्रिशनिस्ट ऋजुता दिवेकरने दिले ३ सोपे उपाय, सोपी होईल Weight Loss Journey)
डाळी आणि धान्यांचा उपयोग
जेवण शिजवताना डाळी आणि धान्य १ः३ अथवा डाळ आणि बाजरी १ः२ अशा रेशोमध्ये घेऊन त्याचा उपयोग करावा. यामागील तर्क असा आहे की डाळी आणि शेंगांमध्ये मेथिओनिन नावाचे अमिनो ॲसिड नसते आणि धान्यांमध्ये लायसिन नसते. डाळींमध्ये लायसिन मुबलक प्रमाणात आढळते परंतु मेथिओनिन सारख्या इतर अमीनो अॅसिडच्याशिवाय ते त्याचे कार्य पूर्ण करू शकत नाही. याचा खूप फायदा होतो
- अँटीएजिंग - अकाली धूसर होण्यास प्रतिबंध करते
- हाडे मजबूत करण्यासाठी
- रोगप्रतिकार शक्ती वाढविण्यासाठी ठरते उपयोगी
(वाचा - वजन कमी करण्यासाठी किती आणि कसं खावं, न्यूट्रिशनिस्ट ऋजुता दिवेकरने सांगितला Mental Meal Plan)
५ दिवस खा डाळी
विविध प्रकारच्या डाळी आणि सर्व पोषक घटकांचे सेवन अनुकूल करण्यासाठी त्या वेगवेगळ्या स्वरूपात असायला हव्यात असे ऋजुताने सांगितले.
भारतात डाळी आणि शेंगांच्या 65000 पेक्षा जास्त जाती आहेत. डाळींचे विविध प्रकार (एका आठवड्यात किमान 5 प्रकार) वेगवेगळ्या प्रकारे (जसे की डाळ, पापड, लोणचे, इडली, डोसा, लाडू, हलवा इत्यादी) खाल्ल्यास आपल्याला निरोगी आतड्यांतील बॅक्टेरियासाठी आवश्यक आहारातील विविधता मिळेल याची खात्री होते, असे तिने यावेळी सांगितले आहे.
(वाचा - हिवाळ्यात प्रतिकारशक्ती करतील बुस्ट, न्यूट्रिशनिस्ट ऋजुता दिवेकरने सांगितले ५ सुपरफूड्स)
कशी खावी डाळ
- डाळी भिजवून त्याची पेस्ट करून डोसे करावे
- डाळीची आमटी बनवावी
- डाळींचे वडे करावे
- डाळींपासून पीठ तयार करून त्याची धिरडी करून खावीत
- वेगवेगळ्या भाजींमध्ये डाळी घालून खाव्यात स्वादही वाढतो आणि पोषणही मिळते