Mokshada Ekadashi 2022 मोक्ष मिळवून देणारी मोक्षदा एकादशी, जाणून घेऊया महत्व, शुभ योग, पूजा विधी

मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला मोक्षदा एकादशी म्हणतात. यावेळी ही शुभ तारीख शनिवार, ३ डिसेंबर रोजी आहे. या दिवशी भगवान विष्णूची पूजा आणि उपवास केल्याने सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. नावाप्रमाणेच ही एकादशी मोक्ष मिळवून देणारी आहे. तसेच याच तिथीला भगवान श्रीकृष्णाने महाभारतातील कुरुक्षेत्रात अर्जुनाला गीतेचे ज्ञान दिले होते, त्यामुळे या दिवशी गीता जयंतीही साजरी केली जाते. या दिवशी व्रत आणि गीता पाठ केल्याने जन्म-मृत्यूच्या फेऱ्यातून मुक्ती मिळते आणि पितरांनाही मोक्ष प्राप्त होतो, असे मानले जाते. शास्त्रात मोक्षदा एकादशीची तुलना सर्व मनोकामना पूर्ण करणाऱ्या चिंतामणी या रत्नाशी केली आहे.

कथा आणि महत्त्व –

उद्याची मार्गशीर्ष शुक्ल एकादशी म्हणजे मोक्षदा एकादशी. भगवान श्रीकृष्णांनी त्या दिवशी अर्जुनाला गीता सांगितली. भगवद् गीतेच्या सुरवातीलाच भगवान श्रीकृष्ण म्हणतात की गीता ही फार प्राचीन असून सृष्टीच्या सुरवातीला त्यांनी हा उपदेश सुर्यनारायनाला केला होता. अनेकांना असे वाटते की कुरुसैन्य पाहून अर्जुन भयभीत झाला त्याला युद्धतत्पर करण्यासाठी गीता सांगितली केली. हे खरे नाही. अर्जुनाचा स्वतः वर विश्वास होता. भगवान कृष्ण आपला सहाय्यकारी आहे त्यामुळे आपला पराभव होऊ शकत नाही. आपल्या हातून समोर उभे असलेले आपले नातलग, गुरू, भाऊ हे मारले जाणार आणि त्यांना मारून मिळालेले राज्य काय कामाचे हा तो संभ्रम होता. 'काके मामे गुरू यासी मी कैसा संहारु' हा प्रश्न होता. समस्त मानव जातीच्या कल्याणासाठी भगवंतांनी गीता सांगितली तो आजचा दिवस. भारतीय तत्वज्ञानातील श्रेष्ठ तत्वज्ञान म्हणजे गीता होय. आद्य शंकराचार्य ह्यांनी महाभारताला कामधेनूच्या दुधाची उपमा दिली आहे तर भगवदगीता हे त्याचे नवनीत आहे असे संबोधले आहे. संपूर्ण विश्वातील मानवजात गीता जयंती मोठ्या उत्साहात साजरी करते.

मोक्षदा एकादशीला रवी योगासह भद्रा आणि पंचक काळ

गीता जयंतीही मोक्षदा एकादशीच्या दिवशी असते. यासोबतच या तिथीला रवी नावाचा योग तयार होत असल्याने या दिवसाचे महत्त्व अधिकच वाढते. या योगात पूजा केल्याने विशेष फळ प्राप्त होते. मात्र, या एकादशीवरही भद्रा आणि पंचकची सावली राहील. भद्राकाल संध्याकाळी ०५:३३ पासून सुरू होईल, जो दुसऱ्या दिवशी ०५:३४ पर्यंत चालेल. त्याचवेळी, पंचक सकाळी ०६:५८ पासून सुरू होईल, जे दुसऱ्या दिवशी ०६:१६ पर्यंत चालेल.

मोक्षदा एकादशी शुभ मुहूर्त २०२२

यावर्षी मार्गशीर्ष मासातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथी शनिवार, ३ डिसेंबर रोजी पहाटे ५.३९ पासून सुरू होणार आहे. एकादशी तिथीची समाप्ती दुसऱ्या दिवशी ४ डिसेंबर, रविवारी पहाटे ०५.३४ वाजता होईल. मोक्षदा एकादशीचे व्रत ३ डिसेंबर रोजी पाळण्यात येणार असून, या दिवशी सकाळी ०६.५७ वाजता सूर्योदय होईल. ३ डिसेंबरला एकादशी असल्याने पारण ४ डिसेंबरला होईल. या दिवशी दिवसभर सर्वार्थ सिद्धी योग तयार होत असल्याने उपवास सोडल्यानंतर दानधर्म आणि धार्मिक कार्य केल्याने भगवान विष्णूचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.

मोक्षदा एकादशी व्रत

या दिवशी सकाळी लवकर उठून अंघोळ करावी. त्यानंतर भगवान श्रीकृष्णाच्या मुर्तीचे किंवा फोटोचे पुजन करावे. श्रीकृष्णाच्या मुर्तीसमोर तुपाचा दिवा लावावा.
देवाला खडिसाखरेचा नैवैद्य दाखवा. या दिवशी संपूर्ण दिवस उपवास करावा किंवा काही फळे खाऊनदेखील तुम्ही हे व्रत करू शकता. हे व्रत केल्याने दुसऱ्या दिवशी श्रीकृष्णाची पूजा करावी आणि ब्राह्मणांना अन्नदान करावे. हिंदू धर्मात एकादशीचे व्रताचे विशेष महत्त्व आहे.