यंदा अश्विन अधिक आल्यामुळे यंदा २६ एकादशी व्रताचरणाचे पुण्य मिळणार आहे. दुसरे म्हणजे अधिक महिन्याची एकादशी ही दुग्ध-शर्करा योगाची मानली गेली आहे. कारण एकादशी आणि अधिक महिना दोन्ही श्रीविष्णूंना समर्पित असतात. पुरुषोत्तम महिन्यातील एकादशीला केलेले व्रताचरण हे विशेष शुभ पुण्यफलदायी मानले गेले आहे. अधिक महिन्यात केलेल्या पूजनाचे दसपटीने पुण्य लाभते, असे मानले गेले आहे. तसेच अधिक महिन्यातील एकादशीचे व्रत केल्यास महालक्ष्मीचे विशेष शुभाशिर्वाद प्राप्त होतात, असे म्हटले जाते. पुरुषोत्तम एकादशीचा मुहूर्त, पूजनविधी, महत्त्व, मान्यता यांविषयी जाणून घेऊया...
पुरुषोत्तम एकादशीचे नाव काय?
अधिक महिना हा श्रीविष्णूंना समर्पित असल्यामुळे याला पुरुषोत्तम मास असेही संबोधले जाते. प्रत्येक मराठी महिन्याच्या शुद्ध पक्षात आणि वद्य पक्षात एकादशी येते. या प्रत्येक एकादशीचे महत्त्व आणि मान्यता अगदी वेगवेगळ्या आहेत. तसेच या प्रत्येक एकादशीची नावेही अगदी वैशिष्ट्यपूर्ण आहेत. या एकादशींच्या नावावरून त्याचे वेगळेपण आणि महत्त्व विषद होत असते. पुरुषोत्तम महिन्यात येणाऱ्या दोन्ही एकादशी या कमला एकादशी या नावाने ओळखल्या जातात. नियमित वर्षांमध्ये २४ एकादशी येतात. मात्र, यंदा अधिक महिना आल्यामुळे वर्षभरात येणाऱ्या एकादशीची संख्या २६ झाली असून, या पुरुषोत्तम एकादशीचे व्रताचरण, पूजन अतिशय शुभ व लाभदायक मानले गेले आहे.
तीन वर्षांनी पुरुषोत्तम एकादशी
पद्मपुराणात पुरुषोत्तम एकादशीला कमला एकादशी म्हणून संबोधण्यात आले आहे. नियमित वर्षाप्रमाणे अधिक महिन्यातील शुद्ध आणि वद्य पक्षात एकादशी साजरी केली जाणार आहे. यंदाचा अधिक महिना हा विशेष शुभलाभदायक मानला गेला आहे. अधिक महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील एकादशी रविवार, २७ सप्टेंबर २०२० रोजी साजरी केली जाईल. तर वद्य पक्षात येणारी एकादशी मंगळवार, १३ ऑक्टोबर २०२० रोजी साजरी केली जाईल. दर अडीच ते तीन वर्षांनी अधिक महिना येत असल्यामुळे पुरुषोत्तम एकादशींना विशेष महत्त्व प्राप्त होते, असे म्हटले जाते.
अधिक मास : भाग्याची भक्कम साथ हवीये? 'ही' आठ कामे लाभदायक
पुरुषोत्तम एकादशीचे महत्त्व
अधिक महिना श्रीविष्णूंचा प्रिय महिना असल्याचे सांगितले जाते. पुरुषोत्तम एकादशीचे व्रत आचरणाऱ्यांना स्वर्ण दान आणि हजार यज्ञाचे पुण्य प्राप्त होते, अशी मान्यता आहे. तसेच पुरुषोत्तम एकादशीचे यशस्वी व्रताचरणामुळे मोक्षप्राप्ती होते. मनोकामना, प्रबळ इच्छा पूर्ण होतात. श्रीविष्णूंची कृपा आणि शुभाशिर्वाद प्राप्त होतात. श्रीविष्णूंसह महालक्ष्मी देवीची कृपादृष्टीही राहते. त्यामुळे श्रीविष्णूंना प्रसन्न करण्यासाठी पुरुषोत्तम एकादशीचे व्रत आवर्जुन आचरावे. पुरुषोत्तम महिना तीन वर्षातून एकदा येत असल्यामुळे अशी सुवर्ण संधी पुन्हा पुन्हा उपलब्ध होत नाही. त्यामुळे पुण्यप्राप्तीचे लाभ मिळण्यासाठी पुरुषोत्तम एकादशी व्रत करावे, असे सांगितले जाते.
अधिक मास : अजिबात करू नयेत 'ही' कामे; योग्य व अयोग्य काय? वाचा
Youtube-अधिक महिना म्हणजे काय? पाहा, माहिती, महात्म्य, कालगणना व मान्यता | Maharashtra Times
पुरुषोत्तम एकादशी मुहूर्त
वर्षभरात येणाऱ्या सर्व एकादशी दिनी भगवान श्रीविष्णूंचे पूजन केले जाते. पुरुषोत्तम महिन्यातील कमला एकादशी दिनी केलेल्या व्रतपूजनाचे विशेष पुण्य प्राप्त होऊन सर्व मोक्ष मिळू शकतो, अशी मान्यता आहे.
कमला एकादशी : रविवार, २७ सप्टेंबर २०२०
एकादशी प्रारंभ : शनिवार, २६ सप्टेंबर २०२० रोजी सायंकाळी ०७ वाजता.
एकादशी समाप्ती : रविवार, २७ सप्टेंबर २०२० रोजी सायंकाळी ०७ वाजून ४७ मिनिटे.
व्रत सांगता मुहूर्त : सोमवार, २८ सप्टेंबर २०२० रोजी सकाळी ०६ वाजून १० मिनिटे ते ०८ वाजून २६ मिनिटे.
भारतीय पंचांगानुसार, सूर्योदयाची तिथी मानण्याची प्राचीन परंपरा असल्याने पुरुषोत्तम मासातील कमला एकादशी व्रताचे आचरण रविवार, २७ सप्टेंबर २०२० रोजी करावे, असे सांगितले जाते.
अधिक मासात 'या' भागातून कावळे होतात गायब; वाचा, रहस्य व मान्यता
पुरुषोत्तम एकादशी व्रतपूजन
पुरुषोत्तम एकदशीचे व्रताचरण करणाऱ्यांनी पहाटे नित्यकर्म आटोपल्यानंतर कमला एकादशी व्रत आणि श्रीविष्णू पूजनाचा संकल्प करावा. श्रीविष्णूंची चौरंगावर स्थापना करावी. यावेळी पिवळ्या रंगाच्या वस्त्राचा आवर्जुन वापर करावा. श्रीविष्णूंचे आवाहन करावे. यानंतर पंचामृत अभिषेक अर्पण करून त्याचाच नैवेद्य दाखवावा. मुख्य अभिषेक करावा. अभिषेक झाल्यानंतर वस्त्र, गंध, अक्षता, तुळशीची पाने, ऋतुकालोद्भव फुले, फळे श्रीविष्णूंना अर्पण करावीत. धूप, दीप आणि नैवेद्य दाखवून श्रीविष्णूंची आरती करावी. नैवेद्यामध्ये पिवळ्या रंगाची मिठाई, खीर यांचा समावेश असल्यास उत्तम. यानंतर मनापासून नमस्कार करून सर्वांना प्रसादाचे वाटप करावे. शक्य असल्यास विष्णू चालीसा, विष्णू सहस्रनामाचे पठण करावे. यथाशक्ती दान करावे.
अधिक महिना : १६० वर्षांनी अद्भूत योग; वाचा, महत्त्व, रहस्य व मान्यता
पुरुषोत्तम एकादशी व्रतसांगता
पुरुषोत्तम कमला एकादशीचे व्रत आचरणाऱ्यांना मनात कोणत्याही प्रकारचा संशय ठेऊ नये. व्रतदिनी केवळ फलाहार घ्यावा. ज्यांना केवळ फलाहार करणे शक्य नाही, त्यांनी सात्विक आहार घ्यावा. शक्यतो कांदा, लसूणयुक्त उग्र पदार्थ खाणे टाळावे. एकादशी दिनी केलेल्या व्रतानंतर दुसऱ्या दिवशी उठून स्नानदिक कार्ये आटोपल्यानंतर की, एकादशी व्रत सांगतेचा संकल्प करून तो पूर्ण करावा. यावेळी श्रीविष्णूंची मनोभावे पूजा करावी. व्रताच्या यशस्वीतेसाठी श्रीविष्णूंचे आभार मानावेत. व्रत आचरण काळात कोणाबाबतही अपशब्द बोलू नयेत. पूजा करताना कोणाच्याही बाबतीत मनात ईर्ष्या उत्पन्न करू नये. तसेच व्रताचरण करताना अनावधानाने झालेल्या चुकांबाबत श्रीविष्णूंकडे क्षमायाचना करावी.
अधिक मास : अपेक्षित ध्येयप्राप्तीसाठी करा श्रीविष्णूंना प्रसन्न; 'हे' उपाय प्रभावी