म. टा. प्रतिनिधी, पुणे: भारताची 'ई-कॉमर्स' बाजारपेठ २०२५ पर्यंत जवळपास दुपटीने (९६ टक्के) वाढून १२० अब्ज डॉलर्सपर्यंत विस्तारणार असून, या बाजारपेठेत व्यवहारासाठी रोख पैसे व क्रेडिट कार्डऐवजी डिजिटल वॉलेट्स आणि 'बाय नाउ पे लेटर' (बीएनपीएल) या व्यवहार पद्धतीचा वापर वेगाने वाढत आहे. येत्या वर्षभरातच 'ई-कॉमर्स पेमेंट'साठी डिजिटल वॉलेट्सचा वापर रोख व्यवहारांना पिछाडीवर टाकेल, असा अंदाज व्यक्त करण्यात येत आहे.
'एफआयएस वर्ल्ड पे'च्या 'ग्लोबल पेमेंट' अहवालात हा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. या अहवालात देशातील सध्याच्या व भविष्यातील व्यवहार पद्धतीचा 'ट्रेंड' आणि बाजारपेठेचा आकार यांचे विश्लेषण करण्यात आले आहे. देशात तंत्रज्ञान व डिजिटलायझेशन झपाट्याने विकसित होत आहे. त्यामुळे रोकडरहित व्यवहारांचा अवलंब लक्षणीयरीत्या वाढत आहे. गेल्या वर्षी (२०२१) डिजिटल वॉलेट्स (४५.४ टक्के), डेबिट कार्ड्स (१४.६ टक्के), क्रेडिट व चार्ज कार्ड्स (१३.३ टक्के) या 'ई-कॉमर्स'साठी वापरण्यात येणाऱ्या आघाडीच्या व्यवहार पद्धती होत्या. प्रीपेड कार्ड, बँकेच्या माध्यमातून पैसे हस्तांतरण आणि 'कॅश ऑन डिलिव्हरी'चा वापर कमी होत असून, २०२५ पर्यंत 'ई-कॉमर्स' व्यवहारासाठी त्यांचा एकूण वाटा ८.८ टक्के असेल, तर 'डिजीटल वॉलेट्स' हे 'सुपर अप्स'मध्ये रुपांतरित होत असून, २०२५ पर्यंत 'ई-कॉमर्स' व्यवहार मूल्यात त्यांचा वाटा ५२.९ टक्के असेल, असे भाकित अहवालात वर्तविण्यात आले आहे.
देशातील आघाडीचे 'डिजिटल वॉलेट्स'
पेटीएम, फोन पे, गुगल पे, अमेझॉन पे
'बाय नाउ पे लेटर'ला पसंती
'ई-कॉमर्स' बाजारपेठेत खरेदी करताना ग्राहकांकडून 'आता खरेदी, मग पैसे' (बीएनपीएल) या व्यवहार पद्धतीला पसंती दर्शवली जात आहे. या व्यवहार पद्धतीमुळे ग्राहकांना सुलभ हप्त्यांमध्ये सेवा किंवा उत्पादनाचे पैसे भरण्याची मुभा मिळते. त्यामुळे देशात ही व्यवहार पद्धत वेगाने विकसित होत असून, 'ई-कॉमर्स' बाजारपेठेतील व्यवहार मूल्यात तिचा वाटा वर्षभरात ८.६ टक्क्यांपर्यंत वाढेल, असे अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.
ई-कॉमर्स बाजारपेठेतील व्यवहार पद्धती
डिजिटल/मोबाइल वॉलेट्स - ४५ टक्के
डेबिट कार्ड - १५ टक्के
क्रेडिट/चार्ज कार्ड - १३ टक्के
बँक हस्तांतरण - १२ टक्के
कॅश ऑन डिलिव्हरी - ९ टक्के
बाय नाउ पे लेटर - ३ टक्के
प्री पे - २ टक्के
प्रीपेड कार्ड - १ टक्का
'एफआयएस वर्ल्ड पे'च्या 'ग्लोबल पेमेंट' अहवालात हा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. या अहवालात देशातील सध्याच्या व भविष्यातील व्यवहार पद्धतीचा 'ट्रेंड' आणि बाजारपेठेचा आकार यांचे विश्लेषण करण्यात आले आहे. देशात तंत्रज्ञान व डिजिटलायझेशन झपाट्याने विकसित होत आहे. त्यामुळे रोकडरहित व्यवहारांचा अवलंब लक्षणीयरीत्या वाढत आहे. गेल्या वर्षी (२०२१) डिजिटल वॉलेट्स (४५.४ टक्के), डेबिट कार्ड्स (१४.६ टक्के), क्रेडिट व चार्ज कार्ड्स (१३.३ टक्के) या 'ई-कॉमर्स'साठी वापरण्यात येणाऱ्या आघाडीच्या व्यवहार पद्धती होत्या. प्रीपेड कार्ड, बँकेच्या माध्यमातून पैसे हस्तांतरण आणि 'कॅश ऑन डिलिव्हरी'चा वापर कमी होत असून, २०२५ पर्यंत 'ई-कॉमर्स' व्यवहारासाठी त्यांचा एकूण वाटा ८.८ टक्के असेल, तर 'डिजीटल वॉलेट्स' हे 'सुपर अप्स'मध्ये रुपांतरित होत असून, २०२५ पर्यंत 'ई-कॉमर्स' व्यवहार मूल्यात त्यांचा वाटा ५२.९ टक्के असेल, असे भाकित अहवालात वर्तविण्यात आले आहे.
देशातील आघाडीचे 'डिजिटल वॉलेट्स'
पेटीएम, फोन पे, गुगल पे, अमेझॉन पे
'बाय नाउ पे लेटर'ला पसंती
'ई-कॉमर्स' बाजारपेठेत खरेदी करताना ग्राहकांकडून 'आता खरेदी, मग पैसे' (बीएनपीएल) या व्यवहार पद्धतीला पसंती दर्शवली जात आहे. या व्यवहार पद्धतीमुळे ग्राहकांना सुलभ हप्त्यांमध्ये सेवा किंवा उत्पादनाचे पैसे भरण्याची मुभा मिळते. त्यामुळे देशात ही व्यवहार पद्धत वेगाने विकसित होत असून, 'ई-कॉमर्स' बाजारपेठेतील व्यवहार मूल्यात तिचा वाटा वर्षभरात ८.६ टक्क्यांपर्यंत वाढेल, असे अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.
ई-कॉमर्स बाजारपेठेतील व्यवहार पद्धती
डिजिटल/मोबाइल वॉलेट्स - ४५ टक्के
डेबिट कार्ड - १५ टक्के
क्रेडिट/चार्ज कार्ड - १३ टक्के
बँक हस्तांतरण - १२ टक्के
कॅश ऑन डिलिव्हरी - ९ टक्के
बाय नाउ पे लेटर - ३ टक्के
प्री पे - २ टक्के
प्रीपेड कार्ड - १ टक्का