सोन्याच्या तस्करीत मोठी वाढ

मुंबई ः जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वांत मोठा सोने आयातदार देश असणाऱ्या आपल्या देशात सोन्याच्या तस्करीत मोठी वाढ झाल्याचे दिसून आले आहे. काळ्या पैशाला आळा घालण्याच्या आणि पारदर्शक व्यवहार होण्याच्या हेतूने केंद्र सरकारतर्फे सातत्याने राबविण्यात येणाऱ्या नव्या नियमांमुळे कर चुकविण्याकडील ओढा वाढल्याने तस्करी वाढली आहे.

ऑगस्ट महिन्यात केंद्राने सोन्याच्या विक्रीचा अंतर्भाव ‘प्रीव्हेंशन ऑफ मनी लॉँडरिंग अॅक्ट’ (पीएमएलए) अंतर्गत केला. या कायद्यान्वये सोन्याची विक्री करताना सराफी व्यावसायिकांना संबंधित ग्राहकाचे ओळखपत्र मागणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. शिवाय संबंधित व्यवहार पन्नास हजार रुपयांपेक्षा अधिक झाल्यास त्यावर टॅक्स कोड मुद्रित करण्याचीही सक्ती करण्यात आली आहे. त्यामुळे व्यापाऱ्यांबरोबरच मोठ्या प्रमाणात सोनेखरेदीची इच्छा बाळगणाऱ्यांचे धाबे दणाणले आहेत.

देशात दरवर्षी शेवटच्या तीन महिन्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर सोन्याची विक्री होते. दसरा, दिवाळी आणि विवाहकार्याच्या पार्श्वभूमीवर सोन्याच्या खरेदीला प्राधान्य दिले जाते. मात्र, आता ‘पीएमएलए’ कायदा लागू केल्याने सोन्याच्या खरेदीविक्रीवर बंधने आल्याने तस्करीचा मार्ग अवलंबला जात असल्याचे दिसून आले आहे. ‘केंद्र्राने लागू केलेल्या पीएमएलए कायद्यामुळे जागृती होण्याऐवजी भीती वाढली आहे. सर्वसाधारणपणे दुकानात खरेदी करण्यासाठी येणारा ग्राहक या कायद्याविषयी अनभिज्ञच असतो. त्यामुळे खरेदी निर्धारित मर्यादेच्या पुढे गेल्यानंतर त्याच्याकडून कागदपत्रांची पूर्तता करण्यात असमर्थता दाखवली जाते. त्यामुळे सोन्याच्या विक्रीत घट होत आहे,’ अशी माहिती इंडिया बुलियन अँड ज्वेलर्स असोसिएशनचे सजचिव सुरेंद्र मेहता यांनी दिली. या पार्श्वभूमीवर काही व्यापाऱ्यांनी आणि ग्राहकांनी सणासुदीची संधी न दवडण्यासाठी विना देयके सोनेविक्री अथवा खरेदीचा मार्ग अवलंबल्याचेही मेहता यांनी नमूद केले.

‘पीएमएलए कायदा लागू झाल्याने सोन्याची खरेदी अथवा विक्री करताना ग्राहकांचे तपशील नोंदवावे लागणार आहेत. त्यामुळे अनेकजण शक्यतो खरेदी करताना बिलाची मागणी करीत नाहीत. त्यामुळे कायद्यानुसार व्यवसाय करणाऱ्यांची मोठी अडचण झाली आहे,’ अशी प्रतिक्रिया जेजे गोल्ड हाउसचे मालक हर्षद अजमेरा यांनी व्यक्त केली. एक जुलैपासून जीएसटी लागू झाल्यानंतर सोन्यावरील विक्री कर पूर्वीच्या १.२ टक्क्यांवरून ३ टक्के झाला आहे. कर बुडविण्याचा कल असणाऱ्यांची संख्या मोठी असल्याने देशात प्राप्तिकर भरणाऱ्यांची संख्या चार टक्क्यांहून कमी आहे. मोठ्या प्रमाणात कर बुडविणाऱ्यांकडून अघोषित संपत्ती दडवण्यासाठी सोन्याचा वापर केला जातो, अशी माहिती एका सराफी व्यावसायिकाने दिली.