इंधन दरवाढीची टांगती तलवार

टाइम्स न्यूज, नवी दिल्ली

अमेरिका व इराणमधील वाढत्या तणावामुळे भारतापुढे इंधनसंकट उभे ठाकण्याची भीती व्यक्त होत आहे. या देशांतील संघर्षामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या इंधनाच्या किमतीत वाढ होण्याचे संकेत मिळत असून तसे घडल्यास भारताच्या जीडीपीवरही (देशांतर्गत एकूण उत्पादन) विपरित परिणाम होईल.

अमेरिकेचे टेहळणी ड्रोन इराणने पाडल्यानंतर या देशांमधील तणावात भर पडली आहे. अनेक मानांकन संस्थांच्या अंदाजानुसार कच्च्या इंधनाच्या किमतीत प्रतिबॅरल १० अमेरिकी डॉलरची वाढ झाली तरी भारताचा जीडीपी .४ टक्के टक्क्यांनी खालावू शकतो. तसेच, भारताच्या चालू खात्यातील तूट १२ अब्ज डॉलरने वाढ शकेल. कच्चे इंधन महाग झाल्यास भारताच्या इंधन आयातीच्या देयकात कमालीची वाढ होण्याची भीती असून त्यामुळे विदेशी चलन साठ्यातही घसरण होईल. याहून चिंतेची बाब म्हणजे वाढते इंधनदर व रुपयाचे अवमूल्यन याचे थेट नाते असल्याने रुपयाची घसरण थोपवणे कठीण ठरेल.

भारताची हालचाल

अमेरिका-इराणमधील संघर्षानंतर कच्च्या इंधनाच्या किमतीत प्रतिबॅरल पाच टक्क्यांनी वाढ झाली असून ही जानेवारीनंतरची सर्वाधिक वाढ आहे. यात आणखी भर पडू नये यासाठी भारताने ओपेकमध्ये (इंधन निर्यातदार देशांची संघटना) प्रमुख सदस्य सौदी अरेबियाला इंधनदर नियंत्रणात राखण्याची विनंती केली आहे. तसेच, संयुक्त अरब आमिरातीशी (यूएई) संपर्क साधून इंधन व एलपीजी पुरवठ्यात खंड पडू न देण्याचे आवाहन केले आहे. भारताला एकूण गरजेच्या ८३ टक्के इंधन हे आयात करावे लागते.

कशाकशावर परिणाम?

- इंधन आयातीचे देयक वाढल्यास सरकारी तिजोरीला फटका

- विदेशी चलन साठ्यात मोठी घट

- चालू खात्यातील तूट रुंदावणार

- रुपयाचे सतत अवमूल्यन

- जीडीपीमध्ये घसरण व पर्यायाने विकासदरावरही विपरित परिणाम

- सरकारतर्फे राबवण्यात येणाऱ्या विविध कल्याणकारी योजनांसाठीच्या निधीवर परिणाम

इंधनदर तूर्तास स्थिर

देशांतर्गत पेट्रोल व डिझेलचे दर तूर्तास तरी स्थिर आहेत. पेट्रोल व डिझेलच्या दरांत रविवारी प्रतिलिटर अनुक्रमे पाच व सहा पैशांनी वाढ करण्यात आली. त्यापूर्वी पाच दिवस देशभरातील पेट्रोल, डिझेलचे दर स्थिर होते. मुंबईत रविवारी पेट्रोलचे दर प्रतिलिटर ७५.६८ तर, डिझेलचे दर ६६.९३ रुपये नोंदवण्यात आले. दिल्लीत हे दर अनुक्रमे ६९.९८ व ६३.८४ रुपये होते.