प्रश्न ः
माझी वडिलोपार्जित जमीन मी मे २०११मध्ये विकली. ही जमीन शेतजमीन असून कोणत्याही नगरपालिकेपासून तसेच तालुक्याच्या गावापासून खूप दूर आहे. माझे आर्थिक वर्ष २०११-१२मधील (करनिर्धारण वर्ष २०१२-१३) उत्पन्न करपात्र नव्हते, म्हणून आयकर विवरणपत्र भरले नाही. परंतु जमीनविक्री झाली. याकरता इन्कम टॅक्स रिटर्न सादर करणे आवश्यक होते का? असल्यास ते आता भरता येईल का?
— जैन, पुणे.
उत्तर ः
सर्वप्रथम आपली शेतजमीन जरी नगरपालिकेपासून, तालुक्याच्या गावापासून खूप दूर असली तरी, खालील निकषांत बसत आहे का ते पाहावे. ज्या गावात ही शेतजमीन आहे त्यापासून जवळच्या नगरपालिकेत खालील प्रकारचे अंतर असावे - (अ) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती दहा हजारांपेक्षा जास्त पण एक लाखापेक्षा कमी असेल, तर शेतजमिनीचे अंतर किमान दोन किलोमीटर असावे. (ब) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती चार लाखांपेक्षा जास्त परंतु दहा लाखांपेक्षा कमी असेल तर, शेतजमिनीचे अंतर किमान सहा किलोमीटर असावे. (क) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती दहा लाखांपेक्षा अधिक असेल आणि हे अंतर किमान आठ किलोमीटर असेल तर, ही शेतजमीन ग्रामीण भागाची शेतजमीन समजून या व्यवहारावर आयकर लागू होणार नाही. तसेच आर्थिक वर्ष २०११-१२मधील तुमचे उत्पन्न करपात्र नव्हते, असे तुम्ही नमूद केले आहे. त्यामुळे केवळ जमीनविक्री केली म्हणूनआयकर विवरणपत्र सादर करणे बंधनकारक नाही. परंतु, व्यवहार अधिक रकमेचा असल्यास तज्ज्ञ व्यक्तीचा सल्ला घेऊन आयकर विवरणपत्र सादर करणे सोयीचे असते.
प्रश्न ः
मी एक ७७ वर्षांचा निवृत्त सेनाधिकारी आहे. काही वर्षांपूर्वी मी टपाल खात्याच्या राष्ट्रीय बचत योजनेत (नॅशनल सेव्हिंग्ज स्कीम - ‘एनएसएस’) पैसे भरत होतो, कारण त्यावरील व्याज करपात्र असले तरी भरलेली रक्कम करमुक्त होती. नंतर इतर चांगल्या योजना आल्यामुळे ‘एनएसएस’मध्ये पैसे भरणे बंद केले. ‘एनएसएस’मध्ये आतापर्यंत भरलेले काहीही पैसे काढलेले नाहीत, त्यामुळे व्याज धरून बरीच रक्कम जमली आहे. प्रश्न असेः माझ्या मृत्यूनंतर माझ्या नामनिर्देशित वारसाला जी संपूर्ण रक्कम मिळेल, ती वारसा हक्काने मिळाली किंवा आणखी काही नियमांखाली मिळाली म्हणून करमुक्त असेल का? करपात्र असल्यास वारसाच्या उत्पन्नासोबत गणली जाईल की काही ठराविक टक्के कर तीवर लागेल?
— मुळ्ये, पुणे-४०.
उत्तर ः
नामनिर्देशित वारसाला वारसाहक्काने मिळणाऱ्या रकमेवर आयकर भरावा लागत नाही. ही रक्कम करमुक्त असते. व्याजाच्या बाबतीत मृत्यूच्या तारखेपर्यंतचे व्याज हे तुमचे उत्पन्न समजण्यात येईल व त्या तारखेनंतरचे व्याज वारसाचे उत्पन्न समजण्यात येईल व त्यावर आयकर लागू होऊ शकतो.
माझी वडिलोपार्जित जमीन मी मे २०११मध्ये विकली. ही जमीन शेतजमीन असून कोणत्याही नगरपालिकेपासून तसेच तालुक्याच्या गावापासून खूप दूर आहे. माझे आर्थिक वर्ष २०११-१२मधील (करनिर्धारण वर्ष २०१२-१३) उत्पन्न करपात्र नव्हते, म्हणून आयकर विवरणपत्र भरले नाही. परंतु जमीनविक्री झाली. याकरता इन्कम टॅक्स रिटर्न सादर करणे आवश्यक होते का? असल्यास ते आता भरता येईल का?
— जैन, पुणे.
उत्तर ः
सर्वप्रथम आपली शेतजमीन जरी नगरपालिकेपासून, तालुक्याच्या गावापासून खूप दूर असली तरी, खालील निकषांत बसत आहे का ते पाहावे. ज्या गावात ही शेतजमीन आहे त्यापासून जवळच्या नगरपालिकेत खालील प्रकारचे अंतर असावे - (अ) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती दहा हजारांपेक्षा जास्त पण एक लाखापेक्षा कमी असेल, तर शेतजमिनीचे अंतर किमान दोन किलोमीटर असावे. (ब) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती चार लाखांपेक्षा जास्त परंतु दहा लाखांपेक्षा कमी असेल तर, शेतजमिनीचे अंतर किमान सहा किलोमीटर असावे. (क) नगरपालिकेच्या हद्दीतील वस्ती दहा लाखांपेक्षा अधिक असेल आणि हे अंतर किमान आठ किलोमीटर असेल तर, ही शेतजमीन ग्रामीण भागाची शेतजमीन समजून या व्यवहारावर आयकर लागू होणार नाही. तसेच आर्थिक वर्ष २०११-१२मधील तुमचे उत्पन्न करपात्र नव्हते, असे तुम्ही नमूद केले आहे. त्यामुळे केवळ जमीनविक्री केली म्हणूनआयकर विवरणपत्र सादर करणे बंधनकारक नाही. परंतु, व्यवहार अधिक रकमेचा असल्यास तज्ज्ञ व्यक्तीचा सल्ला घेऊन आयकर विवरणपत्र सादर करणे सोयीचे असते.
प्रश्न ः
मी एक ७७ वर्षांचा निवृत्त सेनाधिकारी आहे. काही वर्षांपूर्वी मी टपाल खात्याच्या राष्ट्रीय बचत योजनेत (नॅशनल सेव्हिंग्ज स्कीम - ‘एनएसएस’) पैसे भरत होतो, कारण त्यावरील व्याज करपात्र असले तरी भरलेली रक्कम करमुक्त होती. नंतर इतर चांगल्या योजना आल्यामुळे ‘एनएसएस’मध्ये पैसे भरणे बंद केले. ‘एनएसएस’मध्ये आतापर्यंत भरलेले काहीही पैसे काढलेले नाहीत, त्यामुळे व्याज धरून बरीच रक्कम जमली आहे. प्रश्न असेः माझ्या मृत्यूनंतर माझ्या नामनिर्देशित वारसाला जी संपूर्ण रक्कम मिळेल, ती वारसा हक्काने मिळाली किंवा आणखी काही नियमांखाली मिळाली म्हणून करमुक्त असेल का? करपात्र असल्यास वारसाच्या उत्पन्नासोबत गणली जाईल की काही ठराविक टक्के कर तीवर लागेल?
— मुळ्ये, पुणे-४०.
उत्तर ः
नामनिर्देशित वारसाला वारसाहक्काने मिळणाऱ्या रकमेवर आयकर भरावा लागत नाही. ही रक्कम करमुक्त असते. व्याजाच्या बाबतीत मृत्यूच्या तारखेपर्यंतचे व्याज हे तुमचे उत्पन्न समजण्यात येईल व त्या तारखेनंतरचे व्याज वारसाचे उत्पन्न समजण्यात येईल व त्यावर आयकर लागू होऊ शकतो.