शेअर बाजारातून बक्कळ कमाई करायची असेल तर 'ही' गोष्टी लक्षात ठेवा, जाणून घ्या काय करायचे

नवी दिल्ली: काही वर्षांपूर्वी अॅक्सिस म्युच्युअल फंडाच्या एका अभ्यासात असे नमूद करण्यात आले होते की, गुंतवणूकदार ज्या फंडात गुंतवणूक करतात, त्या तुलनेत त्यांना कमी परतावा मिळतो. एका दृष्टीक्षेपात गुंतवणुकीचे गणित समजणार्‍या कोणालाही हे मूर्खपणाचे वाटेल. पण बारकाईने पाहिल्यास इथे काय चालले आहे ते समजेल. हे समजण्याचे रहस्य गणितात नसून लोकांच्या वागण्यात दडलेले आहे.

AMC ने मार्च २०२२ पर्यंत गेल्या २० वर्षात मिळालेले म्युच्युअल फंड रिटर्न तपासले आहेत. सक्रियपणे व्यवस्थापित इक्विटी म्युच्युअल फंडांनी या कालावधीत १९.१ टक्के वार्षिक परतावा दिला होता. पण या फंडांच्या गुंतवणूकदारांनी केवळ १३.८ टक्के कमाई केली, जी एक मोठी तफावत आहे. तसेच गेल्या २० वर्षात १९.१ टक्के म्हणजे १ लाख रुपयांची गुंतवणूक वाढून ३३ लाख रुपये झाली आहे. त्याचवेळी, १३.८ टक्के म्हणजे ते फक्त १३.३ लाख असू शकते, जो एक मोठा फरक आहे. त्याचप्रमाणे, हायब्रीड फंडांनी १२.५ टक्के परतावा दिला, पण गुंतवणूकदारांनी सुमारे ७.४ टक्के कमाई केली. पुन्हा हा फरक खूप मोठा आहे. एक लाखाच्या गुंतवणुकीवर प्रत्यक्षात १०.५ लाख आणि ४.२ लाखांचा फरक आहे.

उत्साहात खरेदी करा, घाबरून विक्री करा
माझ्या अनुभवात हे खूप सामान्य बाब आहे. मला नेहमीच असे वाटले आहे की गुंतवणूकदार फंडाने कमावलेल्या वास्तविक नफ्यापेक्षा खूपच कमी नफा कमावतात. पण असे का घडते? याचे कारण म्हणजे गुंतवणूकदार आपलेच सर्वात वाईट शत्रू आहोत. एकीकडे, गुंतवणुकीसाठी सर्वोत्तम म्युच्युअल फंड निवडण्याचा आमचा निर्धार आहे. दुसरीकडे आपण चुकीच्या वेळी फंड्सची खरेदी-विक्री करतो. आणि ते हे काम अशा प्रकारे करतात की कमी नफ्याची हमी मिळते. परिणामी, गुंतवणूकदार निधी चांगल्या प्रकारे निवडतो, परंतु बँकेच्या मुदत ठेवींपेक्षाही चांगला परतावा मिळवू शकत नाही. मुळात याला 'बाय विथ एक्साइटमेंट, सेल इन पॅनिक' असे म्हणता येईल.

या वाक्याचा अर्थ स्पष्ट आहे. जेव्हा इक्विटी मार्केटमध्ये उत्साह असतो तेव्हाच लोक गुंतवणूक करतात, म्हणजेच जेव्हा भाव आधीच गगनाला भिडलेले असतात. आणि इक्विटीच्या किमती कोसळत असताना विक्री करा. एकूणच याचा अर्थ 'महाग खरेदी करा, स्वस्त विकू द्या' असा आहे. हे, जे केले पाहिजे त्याच्या अगदी उलट आहे. 'सर्वोत्तम' गुंतवणूक धोरण शोधण्याऐवजी अशा वर्तनामुळे 'सर्वात वाईट' गुंतवणूक धोरण ठरते.

या चुका करू नका
दरम्यान, म्युच्युअल फंडाविषयी इथेच बोलले जात आहे कारण चर्चा एका म्युच्युअल फंड कंपनीच्या अभ्यासाने सुरू झाली होती. इक्विटी गुंतवणूकदारांनाही हेच लागू होते. मात्र, इक्विटीमध्ये अशी व्यवस्थित तुलना करणे कठीण आहे. स्टॉकमध्ये दोन प्रकारच्या चुका असतात, पहिली म्हणजे लवकर विक्री करणे आणि दुसरी म्हणजे खूप उशिरा विक्री करणे. आणि अर्थातच शेअर गुंतवणूक ही एक वेगळ्या प्रकारची गुंतवणूक आहे. गुंतवणूकदार स्टॉक विकत घेतात आणि जेव्हा त्यांना वाटते की तो जितका वाढू शकतो तितका वाढला आहे, तेव्हा ते विकतात आणि अशा प्रकारे त्यांच्या नफ्याचे भांडवल करतात.