भटजी ऑन क्लिक!

गेल्या भागात आपण वैद्यक क्षेत्रातील 'प्रॅक्टो' या आशिया खंडातील डॉक्टरांच्या सर्वात मोठ्या स्टार्टअपच्या विषयी जाणून घेतलं. आज आपण एका गमतीशीर ह्युमन रिसोर्स म्हणजे ‘भटजी’ याकडे बघूया. शिक्षणाचा प्रसार, मोठ्या पगाराच्या नोकऱ्यांची उपलब्धता, बदलती सामाजिक प्रतिष्ठा अशा कारणांमुळे कित्येक घरातील भिक्षुकीची परंपरा आज जवळपास खंडित झाली आहे. सगळा भार पडत आहे तो काही मोजक्या भटजींवर. त्या बिचाऱ्यांना महत्त्वाच्या मुहूर्तांच्यावेळी मर्यादित षटकांच्या सामन्यासारखी सर्वदूर धावाधाव करावी लागते.

धार्मिक कार्यप्रसंगी महिलांची आणि एकूणच समाजाची उडणारी तारांबळ लक्षात घेऊन सौम्या वर्धन या तरुणीने स्टार्ट अप क्षेत्रात पाऊल ठेवले आणि सुरू झाले www.shubhpuja.com हे संकेतस्थळ. सांख्यिकी विषयात दिल्ली विद्यापीठाची पदवी संपादन करणाऱ्या सौम्याने इंग्लंडधील एम्परल कॉलेजमधून एमबीए व नंतर लँचेस्टर विद्यापीठातून ऑपरेशन रिसर्चमधील एमएस्सी पूर्ण केले. याच क्षेत्रात सल्लागार म्हणून ती करिअरमध्ये चांगली स्थिरावलीही. पण त्याच सुमारास अधूनमधून भारतात येणाऱ्या सौम्याच्या असे लक्षात येऊ लागले की, केवळ विशिष्ट प्रासंगिक पूजेसाठीच नव्हे; तर अगदी अंत्यविधीसंदर्भातही असे एकही ठिकाण नाही की, जेथे या विधीसंबंधी शास्त्रशुध्द व खात्रीशीर माहिती मिळेल. ही उणीव कशी भरून काढता येईल, याविषयी मित्रांबरोबर वेळोवेळी केलेल्या चर्चांमधून 'शुभपूजा'ची कल्पना आकार घेत गेली. डिसेंबर २०१२ मध्ये जम बसलेल्या करिअरला तिलांजली देऊन सौम्याने www.subhpuja.com या व्यवसायाची सुरुवात केली. यावेळी सौम्याला फायदा झाला तो शाळेत असताना आत्मसात केलेल्या संस्कृत भाषेच्या ज्ञानाचा. त्याचा उपयोग करून ती वेदविद्या शिकली. subhpuja.com या संकेतस्थळावर आज गर्भसंस्कारापासून बारश्यापर्यंत आणि तेथून पुढे मुंज, साखरपुडा, विवाह, वास्तुशास्त्र, एकसष्ठी, सत्यनारायण, मंगळागौर, श्रावणातील सर्व पूजा, दिवाळीतील लक्ष्मीपूजन या आनंदाच्या क्षणाप्रमाणे अंत्यविधी, श्राद्ध अशा जीवनातील सर्व प्रकारचे पूजाविधी उपलब्ध आहेत.

पूजाविधींसाठीचे पुरोहित, ज्योतिषी यांची योग्यता तपासण्याच्या फंदात सर्वसामान्य माणूस पडत नाही. पण अत्याधुनिक ऑनलाइन पध्दतीनं हा व्यवसाय करायचं ठरवल्यावर शुभपूजाने जाणीवपूर्वक, अत्यंत निष्णात अशांचीच निवड केली. शुभपूजाची मुहूर्तमेढ जरी दिल्लीत रोवली गेली असली, तरी गेल्या दोन वर्षांत भारताची सीमा पार करून रशिया, हाँगकाँग, सिंगापूर, इंग्लंड, अमेरिका या देशात तिने शिरकाव केलाय. यापैकी रशिया व अमेरिकेतून सुरुवातीपासून चांगला प्रतिसाद मिळत असल्याने आगामी काही महिन्यांत परस्परविरोधी विचारसरणीच्या या दोन देशांवर विशेष लक्ष केंद्रित करण्याचे सौम्याने ठरवले आहे.

भारतातील धार्मिक विधींची बाजारपेठ ही वार्षिक काही लाख कोटी रुपयांची असल्याचा अभ्यासकांचा दावा आहे. ‘ऑनलाईन पूजा’ या नाविन्यपूर्ण कल्पनेला भारतासारख्या देशात मिळालेला प्रतिसाद चकित करणारा आहे. नाशिक, उज्जैन, हरिद्वार, वाराणसी इत्यादी धर्मपिठाच्या ९०हून अधिक विद्वान, पंडित पुरोहितांचा समावेश शुभ पूजाच्या संचात आहे.

एकीकडे आपण ग्लोबलाझेशन आणि इनफर्मेशन टेक्नॉलॉजीचा भारतीय समाजाच्या सर्व स्थरात वाढता प्रभाव आणि झालेली आर्थिक प्रगती बघतो, आणि दुसरीकडे आपण मुलांच्या मुलभुत शिक्षणापेक्षा धार्मिक कार्यक्रमावर जास्त खर्चही होताना दिसतो. पूजा डॉट कॉमची सौम्या एक गोष्ट आवर्जून नमूद करते ती म्हणजे “देवावर विश्वास हवा, परंतु त्याहीपेक्षा जास्त व्यक्तीचा स्वतःच्या कामावर आणि कर्तृत्वावर विश्वास असायला हवा. कारण त्याशिवाय अडथळे पार करून इथपर्यंत पोहोचता येत नाही. शेवटी झपाटलेल्या व्यक्तीच हे जग बदलू शकतात.’’ सौम्याचे हे विचार मला कुठल्याही पुजेपेक्षा नक्कीच जास्त आश्वासक वाटतात. स्टर्टअप सुरु करणारे तरूण सौम्याच्या याच विचारांना लाईक करतील यात मला शंका नाही.

- नितीन पोतदार, कॉर्पोरेट लॉयर व संस्थापक, मॅक्सेल फाउंडेशन



वेदविद्या निपुण भटजी

सर्व प्रकारच्या पुजेसाठी सौम्याच्या टीममध्ये वेदविद्या निपुण भटजी आहेत. यातल्या काहीजणांनी तर वैदिक विषयात डॉक्टरेट मिळवली आहे. अमुक एखादा पूजाविधी का करायचा? त्यावेळी म्हटल्या जाणाऱ्या मंत्राचा अर्थ काय? अशा सर्व शंकांचं निवारण हे उच्चविद्याविभूषित गुरुजी करतात. काही अंशी मोफत सल्लामसलत हे शुभपूजाच्या यशाचं एक गमक आहे. पूजेच्या प्रकारानुसार संपूर्ण पूजा सामानाचा संचही ते उपलब्ध करून देतात. मुख्य म्हणजे यजमानांची श्रीमंती पाहून येथे दक्षिणा सांगितली जात नाही. प्रत्येक प्रकारच्या पूजेसाठीची दक्षिणा ठरलेली आहे.

यशस्वितेचा मंत्र

- सर्वोत्तम सेवा हेच आपलं ब्रीद असणं गरजेचं आहे. आपल्याकडे सेवा देण्यचास तयार असलेल्या मनुष्यबळाकडे त्या-त्या क्षेत्रातलं संपूर्ण ज्ञान असणं आवश्यक आहे. तसंच ग्राहकांना आपण देऊ केलेली तांत्रिक सेवा सर्वोत्तम आणि एकसारखीचं असायला हवी. यासाठी त्यांना नियमित प्रशिक्षण द्यायला हवं. हा खर्च नसून ही एक आवश्यक गुंतवणूक आहे. - चांगल्या मनुष्यस्रोतासाठी सुरुवातीलाच त्यांचं शिक्षण, अनुभव, कठोर तांत्रिक मुलाखत, संदर्भ यांचबरोबर सोशल मिडियाचा सराव, सोशल मिडियासाठी त्यांचा कल तपासायला हवा. घेतलेल्या टेक्निकल माणसांना सुरुवातीला काही काळासाठी प्रोबेशनवरच ठेवावं. तसेच अयोग्य माणसं मग ती नातेवाईक वा वशिल्याची असली तरी काढण्यात मुळीच चालढकल करु नये. - चांगल्या माणसांना ठरल्या वेळी करिअर ग्रोथच्या संधी आणि योग्य सन्मान देणं महत्वाचं आहे.