Career In Space Science: प्रगत तंत्रज्ञानामुळे आज जमिनीपासून आकाशापर्यंत पोहोचणे सोपे झाले आहे. त्यामुळे येथील तरुणांसाठी करिअरचे (Career In Space Science) नवे पर्याय खुले होत आहेत. तुम्हालाही अंतराळ विश्वाच्या रहस्यात रस असेल तर तुम्ही स्पेस सॅन्सिसमध्ये करिअर करू शकता. भारताचा स्पेस सायन्स प्रोग्राम (Space Science Program)आता खूप विकसित झाला आहे. त्यामुळेच देशातील तरुण शास्त्रज्ञांसाठी देशासह परदेशातील अवकाश विज्ञानाची दारे खुली झाली आहेत. आज या क्षेत्रात नोकऱ्यांची कमतरता नाही, फक्त ज्ञानाची गरज आहे. Space Science: करिअर पर्याय
आता अवकाश विज्ञानाचा विस्तार खूप झाला आहे. या क्षेत्रात येण्यासाठी खगोलशास्त्र आणि खगोल भौतिकशास्त्र, पृथ्वी विज्ञान, प्राइमेट अॅटमॉस्फियर आणि एरोनॉमी आणि सौर मंडळाचे अभ्यासक्रम करता येतील. अंतराळ विज्ञान अनेक उपशाखांमध्ये विभागलेले आहे. यामध्ये प्रामुख्याने कॉस्मॉलॉजी (Cosmology), प्लॅनेटरी सायन्स (Planetary Science), अॅस्ट्रॉनॉमी (Astronomy), स्टेलर सायन्स (Stellar Science), अॅस्ट्रॉलॉजी (Astrology) इ. या सर्व विज्ञान आणि अभियांत्रिकीच्या शाखा आहेत, ज्या अवकाश विज्ञानासाठी उपयुक्त आहेत. यापैकी कोणतीही शाखा निवडून विद्यार्थी आपले करिअर घडवू शकतात. स्पेस सायन्समध्ये अस्तित्वात असलेल्या विविध करिअरवर एक नजर टाकूया.
१) खगोलशास्त्र (Astrology)
बाह्य अवकाश संशोधन(Outer Space Research) करणे हे अंतराळ विज्ञानातील खगोलशास्त्राचे कार्य आहे. यामध्ये सूर्यमाला, तारे, आकाशगंगा, ग्रह इत्यादींचा समावेश होतो. ज्यावर ते जमिनीवरून संशोधन करून येथे घडणाऱ्या विविध घटना जाणून घेतात.
२) अंतराळवीर (Astronaut)
अंतराळवीरांबद्दल जवळपास सर्वांनाच माहिती आहे, हे असे लोक आहेत जे अंतराळात फिरून आपली स्वप्ने पूर्ण करतात. स्पेस स्टेशनवर राहून संशोधन करणे हे त्यांचे काम आहे. त्यांना अनेक महिने स्पेस स्टेशनमध्ये राहावे लागते.
३) स्पेस टेक्नोलॉजी (space technology)
या क्षेत्रातील अवकाश तंत्रज्ञानाचे करिअरही खूप चांगले मानले जाते. यामध्ये सॅटेलाइट, स्पेस स्टेशन, स्पेसक्राफ्ट, स्पोर्ट्स इन्फ्रास्ट्रक्चर इक्विपमेंट डिझाईन करण्याचे काम केले जाते.
४) स्पेस इंजिनीअरिंग (space engineering)
कोणत्याही अंतराळ मोहिमेशी संबंधित सर्व उपकरणे डिझाइन करणे हे स्पेस इंजिनिअरचे मुख्य काम आहे. तो एरोस्पेस, रोबोटिक्स, मटेरियल सायन्स, कॉम्प्युटर इंजिनीअरिंग तसेच मेकॅनिकल आणि टेलिकॉम इंजिनीअरिंग अशा अनेक क्षेत्रातील इंजिनीअरिंग येथे काम करतात.
५) स्पेस रिसर्च (space research)
हे खूप विस्तृत क्षेत्र मानले जाते. अवकाश संशोधनात विविध क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सहभाग असतो. जसे- खगोलभौतिकशास्त्रज्ञ, जीवशास्त्रज्ञ, जैवरसायनशास्त्रज्ञ आणि जैवभौतिकशास्त्रज्ञ, भूगर्भशास्त्रज्ञ आणि खगोलजीवशास्त्रज्ञ. हे सर्वजण आपापल्या वैशिष्ट्यानुसार काम करतात.
६) स्पेस लॉ (Space Law)
अंतर्गत क्षेत्राशी संबंधित गतिविधी नियंत्रित करणारा कायदा आहे. यामध्ये देश आणि कंपन्यांमधील करार, संधी, अधिवेशने आणि संघटना यांच्या नियमांची माहिती मिळते. आजच्या काळात अवकाशात ज्याप्रकारे गर्दी वाढत आहे. हे पाहता स्पेस लॉ करिअरचा चांगला पर्याय निर्माण होऊ शकतो.
७) स्पेस टुरिझम (Space Tourism)
हे अंतराळ क्षेत्रातील सर्वात वेगाने वाढणारे क्षेत्र आहे. आता यात अनेक नवीन खासगी कंपन्या येत आहेत. तरुणांना करिअर करण्याची उत्तम संधी येथे आहे. आजच्या काळात व्हर्जिन गॅलेक्टिक, ब्लू ओरिजिन, ओरियन, स्पेसएक्स, ओरियन स्पॅन आणि बोईंग यांसारख्या कंपन्या पर्यटन क्षेत्रात कार्यरत आहेत.
आता अवकाश विज्ञानाचा विस्तार खूप झाला आहे. या क्षेत्रात येण्यासाठी खगोलशास्त्र आणि खगोल भौतिकशास्त्र, पृथ्वी विज्ञान, प्राइमेट अॅटमॉस्फियर आणि एरोनॉमी आणि सौर मंडळाचे अभ्यासक्रम करता येतील. अंतराळ विज्ञान अनेक उपशाखांमध्ये विभागलेले आहे. यामध्ये प्रामुख्याने कॉस्मॉलॉजी (Cosmology), प्लॅनेटरी सायन्स (Planetary Science), अॅस्ट्रॉनॉमी (Astronomy), स्टेलर सायन्स (Stellar Science), अॅस्ट्रॉलॉजी (Astrology) इ. या सर्व विज्ञान आणि अभियांत्रिकीच्या शाखा आहेत, ज्या अवकाश विज्ञानासाठी उपयुक्त आहेत. यापैकी कोणतीही शाखा निवडून विद्यार्थी आपले करिअर घडवू शकतात. स्पेस सायन्समध्ये अस्तित्वात असलेल्या विविध करिअरवर एक नजर टाकूया.
१) खगोलशास्त्र (Astrology)
बाह्य अवकाश संशोधन(Outer Space Research) करणे हे अंतराळ विज्ञानातील खगोलशास्त्राचे कार्य आहे. यामध्ये सूर्यमाला, तारे, आकाशगंगा, ग्रह इत्यादींचा समावेश होतो. ज्यावर ते जमिनीवरून संशोधन करून येथे घडणाऱ्या विविध घटना जाणून घेतात.
२) अंतराळवीर (Astronaut)
अंतराळवीरांबद्दल जवळपास सर्वांनाच माहिती आहे, हे असे लोक आहेत जे अंतराळात फिरून आपली स्वप्ने पूर्ण करतात. स्पेस स्टेशनवर राहून संशोधन करणे हे त्यांचे काम आहे. त्यांना अनेक महिने स्पेस स्टेशनमध्ये राहावे लागते.
३) स्पेस टेक्नोलॉजी (space technology)
या क्षेत्रातील अवकाश तंत्रज्ञानाचे करिअरही खूप चांगले मानले जाते. यामध्ये सॅटेलाइट, स्पेस स्टेशन, स्पेसक्राफ्ट, स्पोर्ट्स इन्फ्रास्ट्रक्चर इक्विपमेंट डिझाईन करण्याचे काम केले जाते.
४) स्पेस इंजिनीअरिंग (space engineering)
कोणत्याही अंतराळ मोहिमेशी संबंधित सर्व उपकरणे डिझाइन करणे हे स्पेस इंजिनिअरचे मुख्य काम आहे. तो एरोस्पेस, रोबोटिक्स, मटेरियल सायन्स, कॉम्प्युटर इंजिनीअरिंग तसेच मेकॅनिकल आणि टेलिकॉम इंजिनीअरिंग अशा अनेक क्षेत्रातील इंजिनीअरिंग येथे काम करतात.
५) स्पेस रिसर्च (space research)
हे खूप विस्तृत क्षेत्र मानले जाते. अवकाश संशोधनात विविध क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सहभाग असतो. जसे- खगोलभौतिकशास्त्रज्ञ, जीवशास्त्रज्ञ, जैवरसायनशास्त्रज्ञ आणि जैवभौतिकशास्त्रज्ञ, भूगर्भशास्त्रज्ञ आणि खगोलजीवशास्त्रज्ञ. हे सर्वजण आपापल्या वैशिष्ट्यानुसार काम करतात.
६) स्पेस लॉ (Space Law)
अंतर्गत क्षेत्राशी संबंधित गतिविधी नियंत्रित करणारा कायदा आहे. यामध्ये देश आणि कंपन्यांमधील करार, संधी, अधिवेशने आणि संघटना यांच्या नियमांची माहिती मिळते. आजच्या काळात अवकाशात ज्याप्रकारे गर्दी वाढत आहे. हे पाहता स्पेस लॉ करिअरचा चांगला पर्याय निर्माण होऊ शकतो.
७) स्पेस टुरिझम (Space Tourism)
हे अंतराळ क्षेत्रातील सर्वात वेगाने वाढणारे क्षेत्र आहे. आता यात अनेक नवीन खासगी कंपन्या येत आहेत. तरुणांना करिअर करण्याची उत्तम संधी येथे आहे. आजच्या काळात व्हर्जिन गॅलेक्टिक, ब्लू ओरिजिन, ओरियन, स्पेसएक्स, ओरियन स्पॅन आणि बोईंग यांसारख्या कंपन्या पर्यटन क्षेत्रात कार्यरत आहेत.