- भूषण देशमुख
येत्या ७ ऑगस्ट रोजी यूपीएससीची पूर्व परीक्षा म्हणजे पहिला टप्पा आहे. आता एका महिन्याहून कमी कालावधी उरला आहे. त्यात हे करू की ते करू अशी उमेदवारांची स्थिती होते. तयारीला काही दिशा देता येते का ते आपण बघू.
मागचे आधी
मागे म्हणजे वर्षापूर्वी 'यशाचा मटामार्ग' या सदरामध्ये आपण पूर्वपरीक्षेला कसे सामोरे जायचे यावर काही सखोल चर्चा केली होती. ते लेख या वृत्तपत्राच्या करिअर या लिंकवर यशाचा मटामार्ग या नावाने उपलब्ध आहेत. उदा. पूर्व परीक्षेचे गणित हा लेख.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/competitive-exams-preparation/articleshow/48476309.cms
या लेखात आपण पूर्वपरीक्षेच्या पर्यायी प्रश्नांचा अभ्यास कसा करायचा हे बघितले होते. प्रश्नांचे अ, ब, क व ड असे वर्गीकरण करून नकारात्मक गुणांवर मात करून यशापर्यंत कसे पोहोचायचे याची आपण सविस्तर मांडणी केली होती.
पूर्वपरीक्षेची अपूर्वाई
वरील शीर्षकाच्या लेखात आपण शेवटच्या काही दिवसांत अभ्यासाचे वेळापत्रक कसे असले पाहिजे यावर चर्चा केली होती.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/entrance-exam/articleshow/47823165.cms चालू घडामोडींसाठी शेवटचे काही दिवस राखून ठेवता आले तर चांगले असा निष्कर्ष त्यात काढला होता. त्याशिवाय पर्यायी प्रकारचे प्रश्न जास्तीत जास्त सोडवणे महत्वाचे आहे हेही आपण बघितले.
पाहिले नमन
पेपर-२ याचे लोकप्रिय नाव सीसॅट असे आहे. त्याला कशाप्रकारे सामोरे जावे यावर आपण एका पूर्ण लेखात साधकबाधक चर्चा केली होती.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/ccat/articleshow/48382795.cms
सीसॅटचा पेपर आधी तपासला जातो व त्यात एक तृतीयांश गुण प्राप्त केले, तरच पहिला पेपर तपासाला जातो, हे लक्षात घेतले की त्याचे महत्त्व ठसेल. थोडक्यात नाव पेपर दोन असले तरी त्यात पाहिले यश मिळवावे लागते.
चुकांचे विश्लेषण
इस्रो आपले उपग्रह आकाशात पाठवते व प्रत्येक वेळी ते यशस्वीपणे आपल्या प्रतलात स्थिरावतात. वरवर सोपी वाटणारी ही गोष्ट साध्य करण्यासाठी ‘इस्रो’ने चुकांचे विश्लेषण (failure analysis) हे तंत्र घोटवले आहे. एखादा उपग्रह जर उड्डाण घेताना कोसळला, तर भारतासारख्या गरीब देशाला त्याची मोठी किंमत चुकवावी लागते. ही बाब लक्षात घेऊन इस्रो प्रत्येक अपयशाचा सखोल अभ्यास करते. अगदी एखादा स्क्रू नीट लावायचा राहून गेला तरी उपग्रह प्रक्षेपण अपयशी होऊन कोट्यवधींचा फटका बसू शकतो. तसेच पूर्वपरीक्षेचे आहे. शेवटच्या टप्प्यात अभ्यासाचा एखादा भाग कमकुवत राहिला आहे का याचा बारकाईने शोध घेऊन तो भाग पक्का करणे यशासाठी आवश्यक आहे.
उलटी गणती
आता शेवटच्या काही दिवसांत एकदम नवीन काही वाचणे शक्यतोवर टाळावे. उजळणी, राहून गेलेल्या गोष्टी पूर्ण करणे याकडे लक्ष ठेवावे. भारंभार तथ्ये गोळा करत फिरणे टाळावे. शेवटी तुमचा एकूण अभ्यास यश मिळवून देणार आहे. शेवटच्या काही दिवसांत फक्त अभ्यासावर शेवटचा हात फिरवणे अपेक्षित आहे. हॉल तिकिटाची प्रिंट घेऊन ठेवावी. परीक्षा केंद्र कुठे आहे व तिथे कसे पोहोचता येईल याची माहिती घेऊन ठेवावी. गरज पडली तर केंद्रावर जाऊन यायलाही हरकत नाही.
वाचक प्रश्न
संघ लोकसेवा आयोगावर (यूपीएससी) सहभागी सदस्य म्हणून (empanelment) म्हणून जायचे असेल तर काय प्रक्रिया आहे.
- अश्विनी गानू
एखाद्या क्षेत्रातील तज्ज्ञाला किंवा सेवेत वरिष्ठ असलेल्याला अशाप्रकारे अर्ज करता येतो. अर्जाचे प्रारूप आयोगाच्या वेबसाइटवर आहे.
लेखक मुंबईच्या राज्य प्रशासकीय व्यवसाय मार्गदर्शन संस्थेमध्ये प्राध्यापक आहेत.
‘यशाचा मटा मार्ग’ आता मटा मोबाइल अॅपवरही वाचा.
‘यशाचा मटा मार्ग’मधील सर्व लेख एकत्र वाचा
www.mtonline.in/ymm वर
येत्या ७ ऑगस्ट रोजी यूपीएससीची पूर्व परीक्षा म्हणजे पहिला टप्पा आहे. आता एका महिन्याहून कमी कालावधी उरला आहे. त्यात हे करू की ते करू अशी उमेदवारांची स्थिती होते. तयारीला काही दिशा देता येते का ते आपण बघू.
मागचे आधी
मागे म्हणजे वर्षापूर्वी 'यशाचा मटामार्ग' या सदरामध्ये आपण पूर्वपरीक्षेला कसे सामोरे जायचे यावर काही सखोल चर्चा केली होती. ते लेख या वृत्तपत्राच्या करिअर या लिंकवर यशाचा मटामार्ग या नावाने उपलब्ध आहेत. उदा. पूर्व परीक्षेचे गणित हा लेख.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/competitive-exams-preparation/articleshow/48476309.cms
या लेखात आपण पूर्वपरीक्षेच्या पर्यायी प्रश्नांचा अभ्यास कसा करायचा हे बघितले होते. प्रश्नांचे अ, ब, क व ड असे वर्गीकरण करून नकारात्मक गुणांवर मात करून यशापर्यंत कसे पोहोचायचे याची आपण सविस्तर मांडणी केली होती.
पूर्वपरीक्षेची अपूर्वाई
वरील शीर्षकाच्या लेखात आपण शेवटच्या काही दिवसांत अभ्यासाचे वेळापत्रक कसे असले पाहिजे यावर चर्चा केली होती.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/entrance-exam/articleshow/47823165.cms चालू घडामोडींसाठी शेवटचे काही दिवस राखून ठेवता आले तर चांगले असा निष्कर्ष त्यात काढला होता. त्याशिवाय पर्यायी प्रकारचे प्रश्न जास्तीत जास्त सोडवणे महत्वाचे आहे हेही आपण बघितले.
पाहिले नमन
पेपर-२ याचे लोकप्रिय नाव सीसॅट असे आहे. त्याला कशाप्रकारे सामोरे जावे यावर आपण एका पूर्ण लेखात साधकबाधक चर्चा केली होती.
http://maharashtratimes.indiatimes.com/career/competitive-exams/ccat/articleshow/48382795.cms
सीसॅटचा पेपर आधी तपासला जातो व त्यात एक तृतीयांश गुण प्राप्त केले, तरच पहिला पेपर तपासाला जातो, हे लक्षात घेतले की त्याचे महत्त्व ठसेल. थोडक्यात नाव पेपर दोन असले तरी त्यात पाहिले यश मिळवावे लागते.
चुकांचे विश्लेषण
इस्रो आपले उपग्रह आकाशात पाठवते व प्रत्येक वेळी ते यशस्वीपणे आपल्या प्रतलात स्थिरावतात. वरवर सोपी वाटणारी ही गोष्ट साध्य करण्यासाठी ‘इस्रो’ने चुकांचे विश्लेषण (failure analysis) हे तंत्र घोटवले आहे. एखादा उपग्रह जर उड्डाण घेताना कोसळला, तर भारतासारख्या गरीब देशाला त्याची मोठी किंमत चुकवावी लागते. ही बाब लक्षात घेऊन इस्रो प्रत्येक अपयशाचा सखोल अभ्यास करते. अगदी एखादा स्क्रू नीट लावायचा राहून गेला तरी उपग्रह प्रक्षेपण अपयशी होऊन कोट्यवधींचा फटका बसू शकतो. तसेच पूर्वपरीक्षेचे आहे. शेवटच्या टप्प्यात अभ्यासाचा एखादा भाग कमकुवत राहिला आहे का याचा बारकाईने शोध घेऊन तो भाग पक्का करणे यशासाठी आवश्यक आहे.
उलटी गणती
आता शेवटच्या काही दिवसांत एकदम नवीन काही वाचणे शक्यतोवर टाळावे. उजळणी, राहून गेलेल्या गोष्टी पूर्ण करणे याकडे लक्ष ठेवावे. भारंभार तथ्ये गोळा करत फिरणे टाळावे. शेवटी तुमचा एकूण अभ्यास यश मिळवून देणार आहे. शेवटच्या काही दिवसांत फक्त अभ्यासावर शेवटचा हात फिरवणे अपेक्षित आहे. हॉल तिकिटाची प्रिंट घेऊन ठेवावी. परीक्षा केंद्र कुठे आहे व तिथे कसे पोहोचता येईल याची माहिती घेऊन ठेवावी. गरज पडली तर केंद्रावर जाऊन यायलाही हरकत नाही.
वाचक प्रश्न
संघ लोकसेवा आयोगावर (यूपीएससी) सहभागी सदस्य म्हणून (empanelment) म्हणून जायचे असेल तर काय प्रक्रिया आहे.
- अश्विनी गानू
एखाद्या क्षेत्रातील तज्ज्ञाला किंवा सेवेत वरिष्ठ असलेल्याला अशाप्रकारे अर्ज करता येतो. अर्जाचे प्रारूप आयोगाच्या वेबसाइटवर आहे.
लेखक मुंबईच्या राज्य प्रशासकीय व्यवसाय मार्गदर्शन संस्थेमध्ये प्राध्यापक आहेत.
‘यशाचा मटा मार्ग’ आता मटा मोबाइल अॅपवरही वाचा.
‘यशाचा मटा मार्ग’मधील सर्व लेख एकत्र वाचा
www.mtonline.in/ymm वर