प्रशांत परदेशी
आव्हानांची नवी व्याख्या करण्याची आवश्यकता नाही. आव्हान कशाला म्हणतात हे दाखवलं तरी पुरे! मुलांनी आव्हाने झेलावीत...ती पेलण्याची क्षमता विकसित करावी. जोखीम पत्करणे म्हणजे नेमके काय? हे त्यांना दाखवून दिले तर ते तासनतास मोबाइलवर चिकटणार नाहीत! यासाठी चला मग नाशिकमध्ये आजपासून सुरू होणाऱ्या फेस्टिव्हलचा आनंद लुटूया!
गल्यात, फ्लॅट, चाळीत, झोपडीत राहणारे...उच्चपदस्थ...हात मजुरी करणारे... अल्पशिक्षित...उच्चशिक्षित सारे...सारे जण तयार रहा या कुंभात डुबकी घेण्यासाठी! कसला कुंभ? कुठली डुबकी? प्रश्न पडला असेल नाही? बरोबरच आहे, आम्हा नाशिककरांना एकच कुंभ ठाऊक आहे...तो म्हणजे सिंहस्थ कुंभमेळा. तो तर नुकताच सरून गेलाय. मग आता हा कोणता नवा कुंभ? तुमच्या मनात निर्माण झालेला गोंधळ दूर करण्यापूर्वी एक गोष्ट स्पष्ट करून सांगतो, हा कुंभच आहे फक्त १२ वर्षांतून येणारा धार्मिक, आध्यात्मिक नाही. तरी पण हा कुंभच. कुंभ ही संकल्पनाच मुळात उर्जेशी, शुद्धीशी, दिशा देण्याशी...काही तरी मोठ्या स्वरूपात साजरे करण्याशी निगडीत आहे.
नाशिक परिसरात काही संस्था, काही अधिकारी हे कार्य करीत आहेत, अगदी इमानेतबार! म्हणूनच म्हंटलं, आपल्या मुलांना या कुंभात पवित्र डुबकी मारायला घेऊन येणार आहात का? येऊ घातलेले पंधरा ते वीस दिवस मुलांच्या सुट्ट्यांने अखेरचे दिवस. त्यानंतर शाळा, कॉलेज सुरू होतील. पावसालाही सुरुवात होईल. सुट्यांच्या या शेवटच्या टप्प्यात नाशिकमध्ये काही महत्त्वाचे कार्यक्रम पार पडणार आहेत. त्यातील मुलांना डुबकी मारण्यासाठी घेऊन जाण्याचे काही प्रमुख कार्यक्रम बघू या!
यातला सर्वांत महत्त्वाचा कार्यक्रम म्हणजे वैनतेय गिर्यारोहण गिरीभ्रमण संस्थेने आयोजित केलेला माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हल. नाशिकमध्ये माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हलचे हे तिसरे वर्ष आहे. भारतातील प्रसिद्ध असा हिमालयन क्लब वैनतेयवर या महोत्सवाची जबाबदारी सोपवली आहे. कॅनडातल्या अल्बर्टा प्रांतातले बांफ राष्ट्रीय उद्यान प्रसिद्ध अशा रॉकी पर्वतमालेतले काही महत्त्वाचे डोंगर यात समाविष्ट होतात. बर्फाळ डोंगर, उंच उंच पर्वतकडे व खोल दऱ्या, वेगवान पांढरे शुभ्र पाणी खळखळत नेणाऱ्या वेगवान नद्या, दाट जंगले अशी निसर्गातली काही सर्वोच्च आव्हाने झेलत जगभरातले साहसवीर आपल्यातल्या असाधारण कौशल्याला नवनव्या उंचीवर नेऊन ठेवतात. बांफच नव्हे, जगात आपापल्या भागातले साहसवीर पर्वतारोहण, सायकलिंग, माऊंटन बायकिंग, पॅराग्लायडिंग, पार्कोर, अल्ट्रा रनिंग, स्लॅक लायनिंग, जंगल भ्रमंती अशा एक ना अनेक विषयांवरील खऱ्या खुऱ्या साहसावर आधारलेले खरे खुरे चित्रपट बांफ चित्रपट महोत्सवाकरिता पाठवतात. त्यातून परीक्षक व प्रेक्षकांच्या पसंतीस उतरणारे पंचवीस निवडक चित्रपट जगाच्या प्रवासाकरिता निघतात. तो हा बांफ चित्रपट महोत्सव बघण्याची ही अपूर्व संधी. अशा भन्नाट, कलाबाजींचा हा महामेळा नाशिकमध्ये येत्या ३ जूनला अवतरणार आहे. हा कुंभ योग! या पर्वणीत आपण डुबकी घ्यायची म्हणजे काय तर आपण स्वत: तो बघायल यायचं.
वैनतेयने यंदा त्यात आणखी भर टाकली आहे. इंडियन माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हलची. भारतात सुद्धा अचाट, अफाट साहसाची काही कमी नाही. हे साहस कदाचित चित्रपटाच्या चौकटीत बसविण्याचे लोण आपल्याकडे अजून पसरलेले नाही. परंतु, इंडियन माऊंटेनिअरिंग फाउंडेशनचा हा पहिला प्रयत्न. त्यामुळे भारतीय भूमितील खऱ्या साहसावरचे चित्रपट या महोत्सवात ४ जूनला म्हणजे रविवारी सकाळच्या सत्रात बघायला मिळतील.
याशिवाय ३ जूनलाच नाशिकमध्ये राष्ट्रीय मोटरसायकल रॅलीची चौथी फेरी विल्होळीच्या परिसरात रंगणार आहे. देशातील उत्तमोत्तम दुचाकी व स्कूटरचालक आपल्या थरारक ड्रायव्हिंगचे कसब पणाला लाऊन जेतेपदाकरिता झुंजताना दिसतील. सासळ्या डोंगराच्या दगड खाणींच्या परिसरात एबी इव्हेंट्सचा हा उपक्रम म्हणजे आपल्याकरिता कुंभातले दुसरे शाहीस्नानच.
तिसरे शाहीस्नानही लगेच ५ जूनला होणार आहे. जागतिक पर्यावरण दिनाचे औचित्य साधून आपलं पर्यावरण संस्थेने वृक्षांच्या वाढदिवसाचा भव्य असा कार्यक्रम सातपूरजवळच्या फाशीच्या डोंगराच्या पायथ्याला आयोजित केला आहे. आपल्याला विदित असेलच, की तीन वर्षांपूर्वी हा डोंगर गिरीपुष्ट या एकमात्र विदेशी प्रजातीच्या झाडांनी व्यापला होता. आपलं पर्यावण संस्थेने संमिश्रवृक्ष प्रजातींचे रोपण करण्याचा मोठ कार्यक्रम आयोजित केला होता. सुमारे पाच हजार नागरिकांनी याठिकाणी येऊन वेगवेगळे वृक्षांचे रोपण केले होते. आपलं पर्यावरणने त्यानंतर सतत तीन वर्षे हे या वृक्षांची काळजी घेतली. परिसराचे कुंपण मजबूत केले, नियमितपणे पाणी, छाटनी अशी तीन वर्षे अथक मेहनत घेतली. आज हे जंगल कसे बहरलेय! हे बघण्याचा हा योग.
या तीन शाही पर्वण्यांमध्ये सहभागी व्हा! मुलांना जरूर घेऊन जा. कारण त्यांना आव्हाने म्हणजे काय हे कळेल. काही वेळेला मुलांचा मार्ग चुकतो, संगत चुकते व मरण्या मारण्याला ते कचरत नाही. परंतु, जाणारा जीवाशी गेल्यावर खरा खेळ सुरू होतो. त्याचे कुटुंब तर प्रभावित होते, परंतु मारणाऱ्याच्या कुटुंबाची अवस्था तितकीच बिकट होते. आपल्या परिसरात चांगले काही घडत आहे, तर त्याचा तुम्ही भाग बना. नव्या पिढीला तर त्याच्याशी जरूर जोडा, म्हणजे त्यांना कळेल, आयुष्याच खरं साहस हे रस्त्यावर वेडीवाकडी वाहने चालविण्यात नाही, लहान सहान गोष्टींवरून मारामारी करण्यात नाही. खरे साहस तर याहून वेगळा आहे, खूप मोठे आहे. हे त्यांना अशा कार्यक्रमातून समजू शकेल.
आव्हाने पेलायची तर या अफाट पसरलेल्या सह्याद्रीतल्या डोंगरात काही कमी नाही. शिवाजी महाराजांच्या मावळ्यांचे कितीतरी पराक्रम या नाशिकभूमीत घडून गेले. त्या एक एक पराक्रमाच्या कथा त्यांना अवगत करून द्या. त्या धारातिर्थांच्या भेटी घडवा. वैनतेयसारख्या काही संस्था यासारखे उपक्रम वर्षभर राबवितात. नाशिककरांना ऊर्जा देणारा, तरुणाईला दिशा देणारा, भरकटलेल्यांना खऱ्या आव्हानांची जाणीव करून देणारा हा जून महिन्यातला कुंभयोग! तो साधण्यासाठी तुम्ही सज्ज व्हा!
आव्हानांची नवी व्याख्या करण्याची आवश्यकता नाही. आव्हान कशाला म्हणतात हे दाखवलं तरी पुरे! मुलांनी आव्हाने झेलावीत...ती पेलण्याची क्षमता विकसित करावी. जोखीम पत्करणे म्हणजे नेमके काय? हे त्यांना दाखवून दिले तर ते तासनतास मोबाइलवर चिकटणार नाहीत! यासाठी चला मग नाशिकमध्ये आजपासून सुरू होणाऱ्या फेस्टिव्हलचा आनंद लुटूया!
गल्यात, फ्लॅट, चाळीत, झोपडीत राहणारे...उच्चपदस्थ...हात मजुरी करणारे... अल्पशिक्षित...उच्चशिक्षित सारे...सारे जण तयार रहा या कुंभात डुबकी घेण्यासाठी! कसला कुंभ? कुठली डुबकी? प्रश्न पडला असेल नाही? बरोबरच आहे, आम्हा नाशिककरांना एकच कुंभ ठाऊक आहे...तो म्हणजे सिंहस्थ कुंभमेळा. तो तर नुकताच सरून गेलाय. मग आता हा कोणता नवा कुंभ? तुमच्या मनात निर्माण झालेला गोंधळ दूर करण्यापूर्वी एक गोष्ट स्पष्ट करून सांगतो, हा कुंभच आहे फक्त १२ वर्षांतून येणारा धार्मिक, आध्यात्मिक नाही. तरी पण हा कुंभच. कुंभ ही संकल्पनाच मुळात उर्जेशी, शुद्धीशी, दिशा देण्याशी...काही तरी मोठ्या स्वरूपात साजरे करण्याशी निगडीत आहे.
नाशिक परिसरात काही संस्था, काही अधिकारी हे कार्य करीत आहेत, अगदी इमानेतबार! म्हणूनच म्हंटलं, आपल्या मुलांना या कुंभात पवित्र डुबकी मारायला घेऊन येणार आहात का? येऊ घातलेले पंधरा ते वीस दिवस मुलांच्या सुट्ट्यांने अखेरचे दिवस. त्यानंतर शाळा, कॉलेज सुरू होतील. पावसालाही सुरुवात होईल. सुट्यांच्या या शेवटच्या टप्प्यात नाशिकमध्ये काही महत्त्वाचे कार्यक्रम पार पडणार आहेत. त्यातील मुलांना डुबकी मारण्यासाठी घेऊन जाण्याचे काही प्रमुख कार्यक्रम बघू या!
यातला सर्वांत महत्त्वाचा कार्यक्रम म्हणजे वैनतेय गिर्यारोहण गिरीभ्रमण संस्थेने आयोजित केलेला माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हल. नाशिकमध्ये माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हलचे हे तिसरे वर्ष आहे. भारतातील प्रसिद्ध असा हिमालयन क्लब वैनतेयवर या महोत्सवाची जबाबदारी सोपवली आहे. कॅनडातल्या अल्बर्टा प्रांतातले बांफ राष्ट्रीय उद्यान प्रसिद्ध अशा रॉकी पर्वतमालेतले काही महत्त्वाचे डोंगर यात समाविष्ट होतात. बर्फाळ डोंगर, उंच उंच पर्वतकडे व खोल दऱ्या, वेगवान पांढरे शुभ्र पाणी खळखळत नेणाऱ्या वेगवान नद्या, दाट जंगले अशी निसर्गातली काही सर्वोच्च आव्हाने झेलत जगभरातले साहसवीर आपल्यातल्या असाधारण कौशल्याला नवनव्या उंचीवर नेऊन ठेवतात. बांफच नव्हे, जगात आपापल्या भागातले साहसवीर पर्वतारोहण, सायकलिंग, माऊंटन बायकिंग, पॅराग्लायडिंग, पार्कोर, अल्ट्रा रनिंग, स्लॅक लायनिंग, जंगल भ्रमंती अशा एक ना अनेक विषयांवरील खऱ्या खुऱ्या साहसावर आधारलेले खरे खुरे चित्रपट बांफ चित्रपट महोत्सवाकरिता पाठवतात. त्यातून परीक्षक व प्रेक्षकांच्या पसंतीस उतरणारे पंचवीस निवडक चित्रपट जगाच्या प्रवासाकरिता निघतात. तो हा बांफ चित्रपट महोत्सव बघण्याची ही अपूर्व संधी. अशा भन्नाट, कलाबाजींचा हा महामेळा नाशिकमध्ये येत्या ३ जूनला अवतरणार आहे. हा कुंभ योग! या पर्वणीत आपण डुबकी घ्यायची म्हणजे काय तर आपण स्वत: तो बघायल यायचं.
वैनतेयने यंदा त्यात आणखी भर टाकली आहे. इंडियन माऊंटन फिल्म फेस्टिव्हलची. भारतात सुद्धा अचाट, अफाट साहसाची काही कमी नाही. हे साहस कदाचित चित्रपटाच्या चौकटीत बसविण्याचे लोण आपल्याकडे अजून पसरलेले नाही. परंतु, इंडियन माऊंटेनिअरिंग फाउंडेशनचा हा पहिला प्रयत्न. त्यामुळे भारतीय भूमितील खऱ्या साहसावरचे चित्रपट या महोत्सवात ४ जूनला म्हणजे रविवारी सकाळच्या सत्रात बघायला मिळतील.
याशिवाय ३ जूनलाच नाशिकमध्ये राष्ट्रीय मोटरसायकल रॅलीची चौथी फेरी विल्होळीच्या परिसरात रंगणार आहे. देशातील उत्तमोत्तम दुचाकी व स्कूटरचालक आपल्या थरारक ड्रायव्हिंगचे कसब पणाला लाऊन जेतेपदाकरिता झुंजताना दिसतील. सासळ्या डोंगराच्या दगड खाणींच्या परिसरात एबी इव्हेंट्सचा हा उपक्रम म्हणजे आपल्याकरिता कुंभातले दुसरे शाहीस्नानच.
तिसरे शाहीस्नानही लगेच ५ जूनला होणार आहे. जागतिक पर्यावरण दिनाचे औचित्य साधून आपलं पर्यावरण संस्थेने वृक्षांच्या वाढदिवसाचा भव्य असा कार्यक्रम सातपूरजवळच्या फाशीच्या डोंगराच्या पायथ्याला आयोजित केला आहे. आपल्याला विदित असेलच, की तीन वर्षांपूर्वी हा डोंगर गिरीपुष्ट या एकमात्र विदेशी प्रजातीच्या झाडांनी व्यापला होता. आपलं पर्यावण संस्थेने संमिश्रवृक्ष प्रजातींचे रोपण करण्याचा मोठ कार्यक्रम आयोजित केला होता. सुमारे पाच हजार नागरिकांनी याठिकाणी येऊन वेगवेगळे वृक्षांचे रोपण केले होते. आपलं पर्यावरणने त्यानंतर सतत तीन वर्षे हे या वृक्षांची काळजी घेतली. परिसराचे कुंपण मजबूत केले, नियमितपणे पाणी, छाटनी अशी तीन वर्षे अथक मेहनत घेतली. आज हे जंगल कसे बहरलेय! हे बघण्याचा हा योग.
या तीन शाही पर्वण्यांमध्ये सहभागी व्हा! मुलांना जरूर घेऊन जा. कारण त्यांना आव्हाने म्हणजे काय हे कळेल. काही वेळेला मुलांचा मार्ग चुकतो, संगत चुकते व मरण्या मारण्याला ते कचरत नाही. परंतु, जाणारा जीवाशी गेल्यावर खरा खेळ सुरू होतो. त्याचे कुटुंब तर प्रभावित होते, परंतु मारणाऱ्याच्या कुटुंबाची अवस्था तितकीच बिकट होते. आपल्या परिसरात चांगले काही घडत आहे, तर त्याचा तुम्ही भाग बना. नव्या पिढीला तर त्याच्याशी जरूर जोडा, म्हणजे त्यांना कळेल, आयुष्याच खरं साहस हे रस्त्यावर वेडीवाकडी वाहने चालविण्यात नाही, लहान सहान गोष्टींवरून मारामारी करण्यात नाही. खरे साहस तर याहून वेगळा आहे, खूप मोठे आहे. हे त्यांना अशा कार्यक्रमातून समजू शकेल.
आव्हाने पेलायची तर या अफाट पसरलेल्या सह्याद्रीतल्या डोंगरात काही कमी नाही. शिवाजी महाराजांच्या मावळ्यांचे कितीतरी पराक्रम या नाशिकभूमीत घडून गेले. त्या एक एक पराक्रमाच्या कथा त्यांना अवगत करून द्या. त्या धारातिर्थांच्या भेटी घडवा. वैनतेयसारख्या काही संस्था यासारखे उपक्रम वर्षभर राबवितात. नाशिककरांना ऊर्जा देणारा, तरुणाईला दिशा देणारा, भरकटलेल्यांना खऱ्या आव्हानांची जाणीव करून देणारा हा जून महिन्यातला कुंभयोग! तो साधण्यासाठी तुम्ही सज्ज व्हा!