प्रसाद कुळकर्णी, येवला
येवले ही सांस्कृतिक नगरी आहे. गुढीपाडवा असो वा रंगपंचमी, स्थानिकांना प्रत्येक सणाची आतुरता असते. आश्विन शुद्ध प्रतिपदा ते विजयादशमी, असा देवी उत्सव सर्वत्रच असतो. कोटमगावला घटी बसणारे लोक होमाची पूजा करूनच परततात. नवरात्रोत्सवाची सांगता दसरा सणाने होते.
येवल्यातील दसऱ्याची वेगळी आणि अद्वितीय परंपरा आहे. श्रीबालाजी मंदिरापासून मिरवणूक निघते. हलकडीच्या तालावर भक्त ठेका धरतात. श्रीबालाजीचा रथ सायंकाळी गंगा दरवाजा भागात येतो. श्रीकाळभैरवनाथ मंदिराजवळ रथ थांबतो. स्वामी मुक्तानंद विद्यालयाच्या क्रीडांगणावर आणि आतील बाजूस पुरोहित बसतात. सर्वच पुरोहितांकडून भक्तगण पूजा करवून घेतात. ही पूजा असते ‘शमी’ची. महाभारतात कथा आहे, पांडवांना एक वर्ष अज्ञातवासात राहावे लागते. अशावेळी ते आपले शस्त्र ज्या वृक्षावर ठेवतात तो वृक्ष अर्थातच सौंदड. संस्कृतात याचे नाव शमीवृक्ष आहे. या झाडाला काटे असतात. त्यामुळे कोणीही सहसा या झाडाकडे जात नाही. याच हेतूने पांडवांची शस्त्रे सुरक्षित राहिली. आयुर्वेदातही या वृक्षाचे महत्त्व आहे. येवलेकर या वृक्षाची पूजा करण्यासह सीमोल्लंघनास येतात. येवल्याचे नगरशेठ पटेल यांच्यासमवेत सर्व गुजराती बांधवही एकाच वेळी सीमोल्लंघनास बाहेर पडतात हे देखील विशेष आहे. शमी शमयते पापं... असे मंत्र म्हणत येवलेकर पुरोहितांकडून पूजा करवून आपट्याची पाने एकमेकांना देत, ‘सोनं घ्या..’ असे संबोधतात आणि दसरा साजरा होतो.
येवले ही सांस्कृतिक नगरी आहे. गुढीपाडवा असो वा रंगपंचमी, स्थानिकांना प्रत्येक सणाची आतुरता असते. आश्विन शुद्ध प्रतिपदा ते विजयादशमी, असा देवी उत्सव सर्वत्रच असतो. कोटमगावला घटी बसणारे लोक होमाची पूजा करूनच परततात. नवरात्रोत्सवाची सांगता दसरा सणाने होते.
येवल्यातील दसऱ्याची वेगळी आणि अद्वितीय परंपरा आहे. श्रीबालाजी मंदिरापासून मिरवणूक निघते. हलकडीच्या तालावर भक्त ठेका धरतात. श्रीबालाजीचा रथ सायंकाळी गंगा दरवाजा भागात येतो. श्रीकाळभैरवनाथ मंदिराजवळ रथ थांबतो. स्वामी मुक्तानंद विद्यालयाच्या क्रीडांगणावर आणि आतील बाजूस पुरोहित बसतात. सर्वच पुरोहितांकडून भक्तगण पूजा करवून घेतात. ही पूजा असते ‘शमी’ची. महाभारतात कथा आहे, पांडवांना एक वर्ष अज्ञातवासात राहावे लागते. अशावेळी ते आपले शस्त्र ज्या वृक्षावर ठेवतात तो वृक्ष अर्थातच सौंदड. संस्कृतात याचे नाव शमीवृक्ष आहे. या झाडाला काटे असतात. त्यामुळे कोणीही सहसा या झाडाकडे जात नाही. याच हेतूने पांडवांची शस्त्रे सुरक्षित राहिली. आयुर्वेदातही या वृक्षाचे महत्त्व आहे. येवलेकर या वृक्षाची पूजा करण्यासह सीमोल्लंघनास येतात. येवल्याचे नगरशेठ पटेल यांच्यासमवेत सर्व गुजराती बांधवही एकाच वेळी सीमोल्लंघनास बाहेर पडतात हे देखील विशेष आहे. शमी शमयते पापं... असे मंत्र म्हणत येवलेकर पुरोहितांकडून पूजा करवून आपट्याची पाने एकमेकांना देत, ‘सोनं घ्या..’ असे संबोधतात आणि दसरा साजरा होतो.