डहाणूकर स्मृती प्रदर्शन; साळवी यांचे चित्र

शार्दुल कदम

प्रफुल्ला डहाणूकर आर्ट फाऊंडेशनच्या वतीने मुंबईतील जहांगीर कलादालनात प्रफुल्ला डहाणूकर आणि सुमारे तीस भारतीय समकालीन कलावंतांच्या चित्र व शिल्पाकृतींचे प्रदर्शन २४ एप्रिलपर्यंत भरले आहे. त्यांच्या काही निवडक कलाकृती या प्रदर्शनात ठेवण्यात येणार आहेत. या कलाकृती समाजमनातील भावभावनांच्या तरंगांचा आविष्कार आहेत.

प्रफुल्ला डहाणूकर यांनी त्यांच्या आयुष्यामध्ये असंख्य कलावंताना प्रोत्साहन, भरीव मदत, कलाक्षेत्रात संधी प्राप्त करून दिल्या. त्यांच्या चित्रांचे जतन आणि त्यांच्या कलाक्षेत्रातील आठवणी व प्रोत्साहनाचे कार्य जोपासण्याचे काम त्यांचे पती ज्येष्ठ व प्रसिध्द कलाप्रेमी उद्योजक दिलीप डहाणूकर आणि ज्येष्ठ चित्रकार व शिल्पकार रवींद्र साळवी या दोघांच्या प्रयत्नांतून 'प्रफुल्ला डहाणूकर आर्ट फाऊंडेशन' करत आहे. ती नवोदित कलाकारांना प्रोत्साहन देणारी महत्वाची संघटना ठरली आहे. त्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ कलाकारांसाठी वेगवेगळ्या योजना राबवित आहे. मुंबईतील नेहरू सेंटरमध्ये ३१ मार्चला फाऊंडेशनच्या वतीने आयोजित केलेल्या सोहळ्यात यावर्षी १२६० कलाकारांना दीड कोटी रुपयांचे पुरस्कार आणि फेलोशिपच्या रूपाने सन्मानित केले आहे.

‘प्रफुल्ला डहाणूकर रिमेम्बरड’ या प्रदर्शनामध्ये एन. एस. बेंद्रे, एम. एफ. हुसेन, एस. एच. रझा, लक्ष्मा गौड, थोटा वैकुंठम्, रामकुमार, लक्ष्मण पै, अपर्णा कौर, रवी मंडलिक, चीप्पा सुधाकर, पद्मनाभ बेंद्रे, भद्रा, रवींद्र साळवी, उत्तम पाचारणे, नवल किशोर, डग्लस जॉन, पांडुरंग ताठे, विजय आचरेकर, सुजाता आचरेकर, शाम बुधकर, बीना राज, भरत यादव, आनंद पांचाळ, सुरज होवाळे, प्रदीप जोगदंड या कलावंतांच्या अप्रतिम कलाकृती या प्रदर्शनामध्ये आपणास पाहण्याची संधी रसिकांना मिळणार आहे.

भावविश्वाचा ‘कवडसा’

युवा कलावंत मुद्राचित्रकार प्राप्ती चावंके यांच्या मुद्राचित्रांचे ‘कवडसा’ हे प्रदर्शन जहांगीरच्या पहिल्या कलादालनामध्ये २४ एप्रिल पर्यंत भरले आहे. प्राप्ती चावंके यांनी पुण्यातील भारती विद्यापीठ येथून दृष्यकलेतील पदवी आणि जेजे मधून मुद्राचित्रणामध्ये पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केले. बॉम्बे आर्ट सोसायटी, आर्ट सोसायटी ऑफ इंडिया, लोकमान्य टिळक - वि. वि. ओक राष्ट्रीय कला प्रदर्शन अशा अनेक प्रदर्शनांमध्ये त्यांच्या कलाकृतींना पारितोषिके प्राप्त झाली आहेत. चीन मधील गुआंलन आंतरराष्ट्रीय द्वैवार्षिकी, आंतरराष्ट्रीय ९वे मुद्राचित्रण द्वैवार्षिकी भोपाळ, मध्य दक्षिणी कला प्रदर्शनी अशा अनेक महत्वाच्या कलाप्रदर्शनांमध्ये त्यांना निमंत्रित करण्यात आले होते. बालपणीच्या निखळ, निरागस आठवणींतील भावविश्वाचे ‘कवडसे’ त्यांच्या कलाकृतींतून दिसून येतात. उबदार, आल्हाददायक पण सतत बदलणाऱ्या किंवा निसटून जाणाऱ्या उन्हाच्या कवडशांसारख्या लहानपणी जगलेल्या अनुभविलेल्या अनेक वस्तूंच्या प्रतिमा व रूपे त्यांच्या कलाकृतींतून दिसतात. लोखंडी कपाट, झुक झुक आगगाडी, किराण्याच्या दुकानातील कॅन्डीच्या गोळ्यांची बरणी अशा अनेक प्रतिमा तंत्रशुद्धतेने व तितक्याच सौंदर्यपूर्णरित्या मुद्राचित्रणातील आम्लउत्कीर्ण (एचिंग) पद्धतीने साकारल्या आहेत. एचिंग तंत्र पद्धतीची चित्रे असूनही त्यातील वूडकट पद्धतीचा प्रभाव आणि त्या माध्यमाची द्र्ष्य वैशिष्ट्ये प्राप्ती यांनी खुबीने हाताळली आहेत.

‘व्हाय एक्झिबीट?’

‘व्हाय एक्झिबीट वर्क्स ऑफ आर्ट?’ हे सुमेश शर्मा यांनी विचार संयोजन म्हणजेच क्युरेट केलेले प्रदर्शन २१ एप्रिल पासून छत्रपती शिवाजी महाराज वास्तू संग्रहालयातील कुमारस्वामी हॉलमध्ये भरत आहे. कृष्णा रेड्डी, लालू प्रसाद शॉ, गणेश हलोई, जोगेन चौधरी, सनत कर, परितोष सेन, श्यामल दत्ता रॉय, राबिन मंडल या शांतीनिकेतनच्या ज्येष्ठ कलाकारांसोबत मुंबईचे ज्येष्ठ कलावंत अनंत निकम व अनिकेत विश्वासराव, अतुल बंगाल, सचिन बोंडे, पूजा शिंदे, किनारी तोंडलेकर, प्राची सहस्रबुद्धे, सचिन मंचरे हे जेजेचे विद्यार्थी या प्रदर्शनात सहभागी होत आहेत. ३० एप्रिल पर्यंत आपणास हे प्रदर्शन पाहता येईल.

‘लाईट विदिन’

महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृती मंडळाच्या सचिव, कवियत्री, लेखिका व चित्रकार मीनाक्षी पाटील यांच्या चित्रांचे ‘लाईट विदिन’ हे प्रदर्शन २५ एप्रिल पासून १ मे पर्यंत नेहरू सेंटर कला दालनात भरत आहे. दैदिप्यमान प्रकाशाचे मनोहारी व विस्मयकारी चित्रण त्यांनी आपल्या चित्रांतून केले आहे.