वृद्धावस्थेतील दातांचे विकार

डॉ. अमोल हिवलेकर, बीडीएस, एमडीए, ऑर्थोडेन्टिस्ट

दातांचा दीर्घकाळ वापर केल्यामुळे वृद्धावस्थेमध्ये दातांचे व हिरड्यांचे विकार होण्याची शक्यता वाढते. ही सर्वसामान्य बाब आहे, मात्र त्याकडे वेळीच लक्ष द्यायला हवं. दातांचे विकार हे वेगवेगळ्या प्रकारांमध्ये विभागीत केले आहे.

दातांना होणारे विकार

दातांना कीड लागणं हे एक सर्वात सामान्य विकार आहे. सुरुवातीला दातांमध्ये अन्न अडकणं किंवा काही दातांना थंड किंवा गरम लागणं हे कीड लागण्याचं लक्षण आहे. दातांवर काळे डाग किंवा अस्वच्छता ठेवणं हे दातांच्या अनारोग्याचं लक्षण आहे. लाळग्रंथीची कार्यक्षमता कमी होऊ शकते. लाळग्रंथी हिचे कार्यक्षमता दीर्घकाळापर्यंत कमी होणं असंही होऊ शकतं. लाळग्रंथीची कार्यक्षमता दीर्घकाळापर्यंत घेतलेल्या औषधांमुळे कमी होऊ शकते, याव्यतिरिक्त काही आजार, उदा. अल्झामरचे व पार्किन्सनमुळेही लाळेचे प्रमाण कमी होऊ शकते. ही कीड काढून टाकण्यासाठी जेवणामध्ये पौष्टिक आहार, कच्च्या भाज्या व फळे यांचा वापर करावा, नियमितपणे पाणी पिणं व दिवसांतून दोन वेळा ब्रश करणं आवश्यक आहे. तसंच
दातांमध्ये कीड लागू नये यासाठी फ्लॅासचा वापर करणं आवश्यक आहे. वर्षातून किमान दोनदा जवळच्या दंत जाऊन दातांची तपासणी करावी.

दातांचे घर्षण व झीज

अनेकदा ब्रश जोराजोरात वापरला गेल्यामुळे दातांची झीज होते. परिणामी दातांची उंची कमी होणं, दात पिवळे दिसणं किंवा दातांची अवस्था नाजूक होणं, अशा समस्या उद्भवतात. चुकीच्या पद्धतीने किंवा फार जोर लावून ब्रश केल्यामुळे देखील दातांची झीज होण्याची शक्यता असते. दातांची होणारी ही झीज थांबवण्यासाठी व कमी करण्यासाठी जोराने ब्रश करू नये, तसंच आहारामध्ये कच्च्या भाज्यांचा फळांचा समावेश करावा. दातांची झीज अधिक झाली तर दातांमध्ये फिलिंग करून घेणं गरजेचं आहे.

हिरड्यांचे विकार

वृद्धावस्थेमध्ये हिरड्यांचे विकार ही सामान्य समस्या आहे. हृदयविकार, मधुमेह यासारख्या इतर आजारांमुळेही हिरड्यांचे विकार होण्याची शक्यता वाढते. मधुमेहामुळे हिरड्यांमध्ये संसर्ग होण्याची शक्यता असते, याची मुख्य लक्षणं आहेत. हिरड्यांमधील लालसरपणा येणं, सूज येणं, तोंडातून वास येणं, ब्रश करताना रक्त पडणं, दातांना थंड व उष्ण वाफा येण्याचा त्रास होणं, ही लक्षणं असतात. भारतातील ज्येष्ठ व्यक्तींना तोंडाच्या कर्करोगाचं प्रमाणही वाढते आहे. तोंडाच्या कर्करोगाचे वेळीच निदान न झाल्यास मुखातील आजार बळावतात. त्यामुळे योग्य वयात नियमित तपासणी करणं गरजेचं आहे. या आजारांविषयी जागृत होऊन आपणही उतारवयात मुख आजारापासून दूर राहू शकतो.