पीसीओएसचे दुष्परिणाम

डॉ. गिरीजा वाघ, स्त्रीरोगतज्ज्ञ

पीसीओएस (PCOS) असणाऱ्या महिलांना कायमस्वरूपी स्वास्थ्य टिकवून ठेवणं आवश्यक असतं. शरीरात असलेल्या संप्रेरकांचं असंतुलन व त्यामुळे होणाऱ्या चयापचयातील बिघाडामुळे बऱ्याच व्याधींची बाधा संभवते.

स्थूलपणा, थायरॉइड ग्रंथीचं असंतुलन, मधुमेह, रक्तदाब असे आजार पीसीओएसपीडित महिलांना होऊ शकतात. या ‌स्त्रियांना हृदयविकार, दमा असे आजार होण्याची जास्त शक्यता असते. बिघडलेल्या चयापचयामुळे ही शक्यता वाढते. गरोदरपणामध्ये देखील या व्याधी उद्भवताना दिसतात. अति प्रमाणात स्थूलता, रक्तदाब, गरोदरपणातील मधुमेह, जंतूसंसर्गाची बाधा थोड्या जास्त प्रमाणात या स्त्रियांना होऊ शकतात. गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या काळात गर्भपाताचं प्रमाण जास्त असू शकतं.

संप्रेरकांच्या अनियमित प्रभावामुळे मासिक पाळी अनियमित होते आणि यातील अनियमितपणामुळे या महिला गर्भ पिशवीच्या आतील अस्तराच्या आजारांना बळी पडतात. अतिप्रमाणात सूज किंवा कर्करोग यासारखे हे प्रकार असू शकतात. अस्तरच्या कर्करोगाचं जे प्रमाण एकूण ‌स्त्रियांच्या संख्येत दिसतं त्यापेक्षा १०% जास्त व १० वर्षे अगोदरच्या वयात तो होताना दिसतो.

साधारण पन्नाशीच्या वयात किंवा त्यानंतर endometriumच्या कर्करोगाची शक्यता असते. स्थूलत्व, रक्तदाब व मधुमेह हे त्याचे रिस्क फॅक्टर मानले जातात.

पीसीओएस असणं हा एक रिस्क फॅक्टर मानला जातो.

जीवनक्रम संतुलित ठेवणं हाच यावरचा उत्तम उपाय आहे. वेळोवेळी आवश्यक असलेल्या औषधोपचारांचा वापर; वजन नियंत्रित ठेवण्याचं नियमित व्यवस्थापन, ज्यात समतोल आहार, व्यायाम व मानसिक स्थिरतेचा समावेश आहे. हे होणं गरजेचं आहे. पीसीओएसच्या लाइफसायकलची एक विशिष्ट प्रक्रिया आपण समजून घेऊ या.

जन्माला येताना कुपोषित, कमी दिवसांचे किंवा गुटगुटीत अर्भक पुढे बाल्यावस्थेत गुटगु‌टीत किंवा अतिकुपोषित म्हणून वाढतं. वयात येण्याच्या काळात CHO based आहार, शारीरिक कष्ट व व्यायामाचा अभाव, आजचं स्पर्धात्मक जीवनशैली याचं रूपांतर लवकर किंवा उशिरा येणारी मासिका पाळी यात होतं. त्यानंतर तारुण्यपिटिका, स्थूलपणा /कृशपणा, नको त्या जागी येणारे केस, वाढता ताण, वंध्यत्व, चयापयच क्रियेतील बदल या गोष्टी होऊ शकतात. गरोदरपणातील अवघड परिस्थिती, मासिकातील आजार व मधुमेह, रक्तदाबाचे प्रकार, कॅन्सर आणि मृत्यू असं होऊ शकतं.

याची पुढची पायरी म्हणजे जन्माला येणारं बाळ परत याच जीवनक्रमात फिरुन हा पीसीओएसचा आजार वाढून आता एक अनुवांशिक आजार म्हणून पुढे येत आहे. जन्मापासून ते मृत्यूपर्यंत यावर नियंत्रण हवं. विशेष करुन गरोदरपणात नियोजन करताना महिलांना व्यवस्थित सल्ला घेऊन त्याचं पालन करणं आवश्यक आहे. कारण स्वतःलाही त्रास होउ शकतो आणि ही व्याधी पुढच्या पिढीकडे जाते याचं भान असायला हवं. ही व्याधी आपल्याला वेळीच काबूत आणली पाहिजे.