डॉ. महेश सारोळकर, बीडीएस
आहार-विहार, खाण्याच्या वेळा आणि पद्धती इत्यादी बाबींचा मानवी शरीरावर थेट परिणाम होत असतो. या सर्व बाबींचा योग्य ताळमेळ जुळून आला, तर आपले शरीर निरोगी आणि तंदुरुस्त राहते. याउलट अनियमिततेमुळे आजारांमध्ये वाढ होते. विशेषत: लहानपणी शरीराची योग्य काळजी घेतली गेली नाही, तर मोठेपणी त्याचा त्रास होण्याची शक्यता असते. गेल्या काही काळात वाढलेल्या दंतविषयक समस्यांचे मूळ लहानपणाच्या सवयींमध्ये दडलेले आहे. त्यामुळेच लहान मुलांच्या दातांची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
शरीराला हानिकारक असलेले अनेक पदार्थ आजकाल लहान मुलांना सहज उपलब्ध होतात. चॉकलेट्स, चिप्स आणि जंकफूड अशा पदार्थांचे अधिक सेवन शरीरासाठी नुकसानकारक असते. या पदार्थांमुळे आजारांना निमंत्रण मिळते. तोंडावाटे अन्न शरीरात प्रवेश करते. त्यामुळे दात, जीभ, लाळग्रंथी हे तोंडातील अवयव अन्नाच्या अधिक संपर्कात येतात. या अवयवांची जितकी काळजी घेतली जाईल, तितके मुखआरोग्य चांगले राहते. गोड, चिकट व कडक पदार्थांमुळे दातांना हानी पोहोचण्याची शक्यता असते. गोड पदार्थांमधील शर्करा, अर्थात कार्बोहायड्रेट्स दात खराब करणाऱ्या जंतूंसाठी पोषक असतात. गोड पदार्थ खाल्ल्यानंतर कार्बोहायड्रेट्स पूर्णपणे स्वच्छ झाले नाहीत, तर दात किडण्यास प्रारंभ होतो. सुपारी किंवा अन्य कडक पदार्थांमुळे दातांची झीज लवकर होते. त्यामुळे लहान वयात मुलांना अतिकडक पदार्थ खायला देऊ नयेत.
दातदुखीचा त्रास सुरू झाल्यानंतर उपचार करण्यापेक्षा दात खराबच होऊ नयेत, याची काळजी घेणे फायद्याचे असते. सकाळी उठल्यानंतर व रात्री झोपण्यापूर्वी दात स्वच्छ करणे, खाल्ल्यानंतर चूळ भरणे या गोष्टी आपण नियमितपणे करतोच. लहान मुलांच्या बाबतीत मात्र खालील बाबींकडे अधिक बारकाईने लक्ष दिले पाहिजे.
लहान मुलांना दुधाची बाटली तोंडात देऊन झोपवू नका. लहान वयात दात खराब होण्याचे ते सर्वांत मोठे कारण असते.
दुधाचे दात पडणारच आहेत, असे समजून त्यांच्या किडण्याकडे दुर्लक्ष करू नका. दुधाच्या दातांना कीड लागलेली दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा. वेळीच केलेले उपचार पैसे, त्रास व वेळ तीनही गोष्टी वाचवतात.
रात्री झोपपण्यापूर्वी लहान मुलांना गोड व चिकट पदार्थ खायला देऊ नका. मुलांनी गोड पदार्थ खाल्ले, तर झोपण्यापूर्वी त्यांचे दात स्वच्छ करा.
दुधाचे दात पडून त्या जागी पक्के दात येतांना मागेपुढे व वेडेवाकडे दात असतात. त्यावेळी त्यांची नीट स्वच्छता न राखल्यास दात खराब होऊ शकतो, त्याची स्वच्छता अधिक काळजीपूर्वक करा.
अंगठा चोखणे, ओठ चावणे, खालचा जबडा बाहेर काढून बंद करणे या लहान मुलांच्या सामान्य सवयी असतात. परंतु, या सवयींचा दात आणि जबड्यावर विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे मुलांची ही सवय वाढली असेल, तर ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
आहार-विहार, खाण्याच्या वेळा आणि पद्धती इत्यादी बाबींचा मानवी शरीरावर थेट परिणाम होत असतो. या सर्व बाबींचा योग्य ताळमेळ जुळून आला, तर आपले शरीर निरोगी आणि तंदुरुस्त राहते. याउलट अनियमिततेमुळे आजारांमध्ये वाढ होते. विशेषत: लहानपणी शरीराची योग्य काळजी घेतली गेली नाही, तर मोठेपणी त्याचा त्रास होण्याची शक्यता असते. गेल्या काही काळात वाढलेल्या दंतविषयक समस्यांचे मूळ लहानपणाच्या सवयींमध्ये दडलेले आहे. त्यामुळेच लहान मुलांच्या दातांची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
शरीराला हानिकारक असलेले अनेक पदार्थ आजकाल लहान मुलांना सहज उपलब्ध होतात. चॉकलेट्स, चिप्स आणि जंकफूड अशा पदार्थांचे अधिक सेवन शरीरासाठी नुकसानकारक असते. या पदार्थांमुळे आजारांना निमंत्रण मिळते. तोंडावाटे अन्न शरीरात प्रवेश करते. त्यामुळे दात, जीभ, लाळग्रंथी हे तोंडातील अवयव अन्नाच्या अधिक संपर्कात येतात. या अवयवांची जितकी काळजी घेतली जाईल, तितके मुखआरोग्य चांगले राहते. गोड, चिकट व कडक पदार्थांमुळे दातांना हानी पोहोचण्याची शक्यता असते. गोड पदार्थांमधील शर्करा, अर्थात कार्बोहायड्रेट्स दात खराब करणाऱ्या जंतूंसाठी पोषक असतात. गोड पदार्थ खाल्ल्यानंतर कार्बोहायड्रेट्स पूर्णपणे स्वच्छ झाले नाहीत, तर दात किडण्यास प्रारंभ होतो. सुपारी किंवा अन्य कडक पदार्थांमुळे दातांची झीज लवकर होते. त्यामुळे लहान वयात मुलांना अतिकडक पदार्थ खायला देऊ नयेत.
दातदुखीचा त्रास सुरू झाल्यानंतर उपचार करण्यापेक्षा दात खराबच होऊ नयेत, याची काळजी घेणे फायद्याचे असते. सकाळी उठल्यानंतर व रात्री झोपण्यापूर्वी दात स्वच्छ करणे, खाल्ल्यानंतर चूळ भरणे या गोष्टी आपण नियमितपणे करतोच. लहान मुलांच्या बाबतीत मात्र खालील बाबींकडे अधिक बारकाईने लक्ष दिले पाहिजे.
लहान मुलांना दुधाची बाटली तोंडात देऊन झोपवू नका. लहान वयात दात खराब होण्याचे ते सर्वांत मोठे कारण असते.
दुधाचे दात पडणारच आहेत, असे समजून त्यांच्या किडण्याकडे दुर्लक्ष करू नका. दुधाच्या दातांना कीड लागलेली दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा. वेळीच केलेले उपचार पैसे, त्रास व वेळ तीनही गोष्टी वाचवतात.
रात्री झोपपण्यापूर्वी लहान मुलांना गोड व चिकट पदार्थ खायला देऊ नका. मुलांनी गोड पदार्थ खाल्ले, तर झोपण्यापूर्वी त्यांचे दात स्वच्छ करा.
दुधाचे दात पडून त्या जागी पक्के दात येतांना मागेपुढे व वेडेवाकडे दात असतात. त्यावेळी त्यांची नीट स्वच्छता न राखल्यास दात खराब होऊ शकतो, त्याची स्वच्छता अधिक काळजीपूर्वक करा.
अंगठा चोखणे, ओठ चावणे, खालचा जबडा बाहेर काढून बंद करणे या लहान मुलांच्या सामान्य सवयी असतात. परंतु, या सवयींचा दात आणि जबड्यावर विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे मुलांची ही सवय वाढली असेल, तर ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.