दात ठेवा स्वच्छ

अलीकडे दातांचे आणि हिरड्यांचे विकार सर्वसामान्य झाले आहेत. दातांची योग्य पद्धतीने निगा राखणे गरजेचं आहे. ती कशी राखायची यासंदर्भात काही महत्त्वाच्या बाबींकडे आवर्जून पाहायला हवं

अलीकडे दातांचे आणि हिरड्यांचे विकार सर्वसामान्य झाले आहेत. दातांची योग्य पद्धतीने निगा राखणे गरजेचं आहे. ती कशी राखायची यासंदर्भात काही महत्त्वाच्या बाबींकडे आवर्जून पाहायला हवं. हल्ली झालेल्या अनेक संशोधनामधून हेच दिसून येतं, की दात व हिरड्यांचे विकार हे वाढीस लागले आहेत. याला कारणीभूत अनेक गोष्टींपैकी एक म्हणजे आपले दातांची काळजी घेण्याविषयीचं अपूर्ण व चुकीचं ज्ञान. दातांची काळजी घेताना सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे योग्य पद्धतीनं दातांना ब्रश करणं.

ब्रश व टूथपेस्ट कसा असावा ?
ब्रश निवडताना ब्रशचे ब्रिस्टल्स सॉफ्ट, नायलॉनचे व गोल टिप्सचे असावेत. टूथपेस्ट ही शक्यतोवर पांढरी व फ्लोराइडयुक्त असावी त्यामुळे दातांना कीड लागण्याची शक्यता कमी होते. पण जर घरी सहा वर्षाखालील मुलं असतील तर फ्लोराईडयुक्त टूथपेस्ट टाळावी.

ब्रश कसा व किती वेळा करावं ?
ब्रश दिवसातून दोनवेळा करावा सकाळी उठल्यावर व रात्री झोपताना करायला हवा. ब्रश करताना प्रथम समोरील दात ब्रश करावेत ब्रश हातात असा धरावा ज्याने ब्रिस्टल्स हिरड्यांसोबत ४५ डिग्रीच्या कोनामध्ये राहतील. समोरील दातांसाठी ब्रश वर-खाली फिरवावा. मागील दातांसाठी ब्रश गोल फिरवावा, ब्रश करताना दातांचा आतील भागही पण स्वच्छ करावा. जीभही स्वच्छ ठेवणं महत्त्वाचं असतं.

ब्रश २-३ मिनिटांहून जास्त करू नये. तसंच ब्रश जोर लावून करू नये. तसंच टीव्ही बघताना, वर्तमानपत्र वाचताना किंवा इतर काही काम करताना ब्रश करू नये. त्यामुळे आपण कितीवेळ ब्रश करतो हे आपल्याला लक्षात राहत नाही.
सुरूवातीला लहान मुलांना ब्रशिंगचं महत्त्व पटवून सांगावं व ब्रशिंगच्या योग्य पद्धतीचं महत्त्व कळावं यासाठी मोठ्यांनी त्यांच्यासह ब्रश करावा. त्यामुळे दात स्वच्छ करताना ब्रशिंगमध्ये त्यांची रुची वाढेल. दात स्वच्छ करायला प्रोत्साहन देण्यासाठी त्यांची टूथपेस्ट दर महिन्याला बदलण्याचा प्रयोग करायलाही हरकत नाही.

ब्रशिंग बद्दलचे गैरसमज

० ब्रशिंग खूप वेळ व जोरानं केल्यामुळे दात जास्त स्वच्छ होतात.

० दोनदा ब्रश केल्यामुळे दात व हिरड्या जास्त झिजतात व त्यांचं आयुष्य कमी होतं

० मीठ, कोळसा किंवा मशेरीनं दात घासले तर दात मजबूत होतात हा गैरसमज आहे.

० लहान मुलांचे दुधाचे दात इतके महत्त्वाचे नसतात. ब्रश न करता किडून ते पडले तरी काही होत नाही.

दुधाच्या दातांना पक्क्या दातांइतकंच महत्त्व आहे. दुधाचे दात पक्क्या दातांना येण्यासाठी मार्ग बनवून ठेवतात. अनेक व्यक्तींमध्ये पक्के दात मुळातच नसतात. या स्थितीमध्ये दुधाचे दात आयुष्यभर वापरले जाऊ शकतात.

फ्लॉससिंगचं महत्त्व
फ्लॉससिंग ही देखील दातांना स्वच्छ करण्याची पद्धती आहे. डेंटल फ्लॉस हा एक वॅक्स, म्हणजे मेण लावलेला एक धागा असतो. त्याचा वापर दोन दातांमधला भाग स्वच्छ करण्यासाठी केला जातो. डेंटल फ्लॉस कुठल्याही मेडिकल स्टोअरमध्ये उपलब्ध असतो. पण फ्लॉसचा वापर अतिशय सांभाळून व आठवड्यातून एक किंवा दोन वेळच करावा.
दातांच्या योग्य संगोपनासाठी आपला आहारही महत्त्वाचा भाग आहे आहारामध्ये फळ व कच्च्या भाज्यांचा समावेश केल्याने दातांना कीड लागण्याची शक्यता कमी होते. तसंच अति शिजलेले पदार्थ, ब्रेड, चॉकलेट्स व गोड पदार्थ यांचं सेवन कमी करावं.

दात व हिरड्यांचे विकार टाळणं कठीण आहे. पण योग्य काळजी व सल्ला तुम्हाला वेळीच मदत करु शकतो. म्हणून वर्षातून किमान एकदा डेन्टिस्टला नक्की भेट द्या.
डॉ. अमोल हिवलेकर, बीडीएस, एमडीए, ऑर्थोडेन्टिस्ट