चर्चा तव नावे आलीत

गोदाकाठ सजून सज्ज होता. लगबग दोन्ही काठी होती. ओसंडून ती वाहावी, म्हणोन काटेकोर पाहणी सुरू होती. घडाळ्याच्या काट्यांप्रमाणे सारे कसे वक्तशीर व्हावे, असा कोण आग्रह होता. सारे कसे ठरविले तसे ठरले होते. कौतुक मोठे होत होते. प्रतीक्षा होती, त्या एका निर्णयाची. तयासाठी यत्ने कितीक. कोण कोण पद्धतीची. कोण कोण तऱ्हेची होती. (साहित्याचा विषय आला, की हे असे भारदस्त सुचतसे. समजोनी घ्यावे.)

तर, हे पद महत्त्वाचे, तेणेसाठी येणे झाले. येता येता चर्चा आल्या. चर्चा आल्या तव नावे आलीत. आली नावे गाजू लागलीत. काहींनी ती गाजविण्याची शप्पथ घेतली. काहींनी हा वसा उचलला. घेतला वसा टाकू नये, असे जुनेजाणते सांगून गेले. दिवस हाती थोडे उरले. तारीख फैसल्याची लागली होती. बैठक ती खास ठरली होती.

सर्वत्र सारे कसे कौतुकाने चालले होते. कौतुकाचे चालले होते. तिकडे कुठे तरी, गंभीर समीक्षा होत नाही, अशी कटू तक्रार होती; पण कटू कुणास आवडत नसे. साहित्य संमेलनाच्या जेवणावळीत कारल्याची भाजी का कधी दिसत असे? असो. आपला कन्सर्न त्या पदापुरता. तात्पुरता. चालविल्या जाणाऱ्या नावांपुरता. गोदेत नाव चालत नसली, तरी तूर्त नावे चालतात आहेत, हे नाशिककरांसाठी कौतुकाचे होते. आपापली नावे वल्हत वल्हत कौतुकाने अखिल भारतीय मराठी साहित्य मंडळाचे कानी पोहोचणे, हे अनेकांना गरजेचे वाटत होते. (आता यापुढे कौतुक नाही; म्हणजे हा शब्द नाही. एकच शब्द कितीदा वापरावा. हा काही अनुप्रास अलंकाराचा धडा नव्हे, याची आम्हांस जाणीव झालेली आहे.)

महामंडळाचे ठरण्यापूर्वी आपले काही ठरावे, हे प्रयत्नकर्त्यांचे ठरले. मंडळ ते महा; तेचे मनी काय, हे जरी नसे ठाऊक, तरी आपले आपण करावे काम. दुसऱ्याचे हाती सारे सोपवू नये, म्हणोन समविचारी गट या तटी आले. गोदाकाठ सजून होता. येथेच मग तंबू लागले.

त्या पदावर यांनी यांनी बसावे; म्हणजे कुणी कुणी याची पर्यायवाची ऑप्शन्सयादी पहिल्या तंबूत तयार होती. (तंबूबाहेर वायफायचा राउटर होता. ऐनवेळी कव्हरेजचा प्रॉब्लेम नको, म्हणून आतऐवजी बहुधा बाहेर होता.) इथला जो-तो ही यादी आपापल्या आवडीनुसार, फेसबुकवर आणि व्हॉट्‌सअॅवर प्रसृत करीत होता. (येथे व्हायरल हा इंग्रजी शब्द अप्रस्तुत वाटतो, याची कृपया नोंद घ्यावी.) हॅशसाहित्यिकांच्यासमर्थकांना ट्विटर हॅण्डल, हॅण्डल करणे हे फारसे सवयीचे नसल्याने, पूर्ण लक्ष उपरोक्त दोनच ठिकाणी केंद्रित होते.

तंबू क्रमांक दोनमधील चर्चा त्या खुर्चीवर कोण बसू नये, यावर ठाम होती. हे कसबाचे काम मोठे. इथली मंडळी निष्णात होती. प्रयत्न फार करावे लागणार नाहीत, हे ठाऊक असूनही, प्रयत्नांत यत्किंचित हयगय नको, हे ते जाणून होते. हे सारे प्रयत्न कळकळीतून होते, हे विशेषकरोन!

तिसऱ्या तंबूची तशी गरज नव्हती; पण नियम म्हणजे नियम होता. महामंडळीय कार्यवाहीसाठी जागा हवी; संमेलनस्थळी सजावटीचा पसारा होता. करिता हा एक अधिकचा होता. हा तंबू शांतनिवांत होता. ना हाक होती. ना बोंब होती. 'ऐकाने जनाचे, करावे मनाचे' अशी काहीशी वचने म्हणणारा एक फकीर याच तंबूला खेटून बसला होता.

- चकोर