आजपर्यंत चंद्र हा पृथ्वीचा उपग्रह साक्षीला, मुलांना झोपवायला, ओवाळायला, प्रेयसीच्या चेहऱ्याशी तुलना म्हणून वगैरे वगैरे बाबींसाठी कामाला येत होता. पौर्णिमा आणि अमावस्या हे त्याचे वजनदार दिवस. पूर्ण चंद्र असणे आणि चंद्रच नसणे, यावरून माणसांच्या जीवनात बऱ्याच घडामोडी घडतात, हे या निमित्ताने समजते. 'वन्स इन अ ब्लू मून' नावाची काही तरी इंग्लिश गोष्टही असते. पुन्हा भरती-ओहोटीशीही त्याचे काही तरी देणे-घेणे असते. एकंदरीतच माणूस या पृथ्वीतलावर जे जे काही करतो त्याच्या साक्षीला तो अगदी 'बर्ड्स आय व्ह्यू'सारखा असतो. त्याच्यावर माणूस जाऊन आला, वेगवेगळ्या मोहिमा झाल्या, त्याच्या आपल्याकडून न दिसणाऱ्या भागावर यान उतरवण्याचे प्रयत्न झाले, भारताची चांद्रमोहीम तर आत्ता आत्ताची. वेगवेगळ्या धर्मांत त्याचे स्थान आहे. ग्रहणाच्या दिवशी तर चक्क सूर्याच्या मधे येऊन डायमंड रिंगचाही आविष्कार तो घडवतो.
हे सारे पुराण आत्ताच कशासाठी? तर, परवा सकाळी सकाळी आमचे डोळे खाड्कन उघडले. भारतीय लोकशाही तिच्या नागरिकांना काय काय देऊ शकते, ते आम्ही अनुभवले. चंद्र ही केवळ लांबून पाहण्याची बाब आहे, हा आमचा गैरसमज त्या दिवशी दूर झाला. एकदा कधी तरी आम्ही दुर्बिणीतून चंद्र पाहिला होता; पण त्याच्यावर जाणे वगैरे गोष्टी आमच्या मनाच्या आसपासही कधी फिरकल्या नाहीत, स्वप्नात येणे तर दूरच. पहिल्यापासून आमची झेप कुंपणापर्यंत, स्वप्नही कुंपणाच्या जवळची. उगाच एखाद्या नटीशी आपले लग्न झाले आहे, आपण कोट्यधीश आहोत, आपण फक्त ऑर्डरी सोडतो आहोत आणि बारी सगळे ते ऐकत आहेत, अशी स्वप्नं आम्हाला स्वप्नातही पडत नाहीत. आम्ही स्वप्नातही वडिलांचा मार खातो, कशावरून तरी घसरतो, ऑफिसात बॉस झापत असतो आणि गणिताचा पेपर असतो... पण आपण किती 'हे' आहोत, हे आम्हाला परवा जाणवले. तमिळनाडूमध्ये आर. सर्वानन नावाच्या एका अपक्ष उमेदवाराने, तो विजयी झाल्यास १०० दिवसांच्या सहलीला नेण्याचे आश्वासन दिले. बाकी घरटी एक आयफोन, कार, हेलिकॉप्टर, रोबो आणि तरुणांना एक कोटी रुपये देण्याचे भरघोस आणि भक्कम आश्वानही आहेच. हे सारे वाचून आम्ही भरून पावलो. येथे आमच्या पगारात वाढ करण्याचे किमान आश्वासनही मिळत नाही कधी आणि तिथे हेलिकॉप्टर... चंद्राची सहल!
हे सारे वाचून आम्हाला आमचीच लाज वाटली. अरे, स्वप्नं बघायचीच तर अशी काही बघा की... कायम कसा काय गणिताचा नापास करणारा पेपर येतो मिटलेल्या डोळ्यांपुढे? आपण तातडीने तमिळनाडूत राहायला जावे. चंद्र मिळो वा ना मिळो, किमान हेलिकॉप्टर आणि एक कोटी रुपयांवर तडजोड करावी, असाही एक मार्ग मनाशी योजून ठेवला. ऑफिसात गेल्यावरही निरवानिरवीची भाषा केली. ती ऐकून, दुसऱ्या कारकुनाने विचारणा केलीच आणि आम्ही आतल्या गाठीचे नसल्याने खरे काय ते सांगून टाकले. त्यावर त्याने मनात आणि आमच्या समोरही कपाळावर हात मारला. म्हणाला, निवडून येण्याची थोडी जरी शक्यता असती ना, तरी त्याने अशी काही आश्वासने दिली नसती आणि तो निवडून आलाच, त्याने हे सगळे करायचे ठरवले, तरी रांगेत उभे राहिल्यानंतर आपल्या तोंडावर 'हाउसफुल'ची पाटी आपटणार...'
पुन्हा खळ्ळखट्यॅक असा आवाज आला आणि आमचे चुकून पाहिलेले भव्यदिव्य स्वप्न चक्काचूर झाले!
- चकोर
हे सारे पुराण आत्ताच कशासाठी? तर, परवा सकाळी सकाळी आमचे डोळे खाड्कन उघडले. भारतीय लोकशाही तिच्या नागरिकांना काय काय देऊ शकते, ते आम्ही अनुभवले. चंद्र ही केवळ लांबून पाहण्याची बाब आहे, हा आमचा गैरसमज त्या दिवशी दूर झाला. एकदा कधी तरी आम्ही दुर्बिणीतून चंद्र पाहिला होता; पण त्याच्यावर जाणे वगैरे गोष्टी आमच्या मनाच्या आसपासही कधी फिरकल्या नाहीत, स्वप्नात येणे तर दूरच. पहिल्यापासून आमची झेप कुंपणापर्यंत, स्वप्नही कुंपणाच्या जवळची. उगाच एखाद्या नटीशी आपले लग्न झाले आहे, आपण कोट्यधीश आहोत, आपण फक्त ऑर्डरी सोडतो आहोत आणि बारी सगळे ते ऐकत आहेत, अशी स्वप्नं आम्हाला स्वप्नातही पडत नाहीत. आम्ही स्वप्नातही वडिलांचा मार खातो, कशावरून तरी घसरतो, ऑफिसात बॉस झापत असतो आणि गणिताचा पेपर असतो... पण आपण किती 'हे' आहोत, हे आम्हाला परवा जाणवले. तमिळनाडूमध्ये आर. सर्वानन नावाच्या एका अपक्ष उमेदवाराने, तो विजयी झाल्यास १०० दिवसांच्या सहलीला नेण्याचे आश्वासन दिले. बाकी घरटी एक आयफोन, कार, हेलिकॉप्टर, रोबो आणि तरुणांना एक कोटी रुपये देण्याचे भरघोस आणि भक्कम आश्वानही आहेच. हे सारे वाचून आम्ही भरून पावलो. येथे आमच्या पगारात वाढ करण्याचे किमान आश्वासनही मिळत नाही कधी आणि तिथे हेलिकॉप्टर... चंद्राची सहल!
हे सारे वाचून आम्हाला आमचीच लाज वाटली. अरे, स्वप्नं बघायचीच तर अशी काही बघा की... कायम कसा काय गणिताचा नापास करणारा पेपर येतो मिटलेल्या डोळ्यांपुढे? आपण तातडीने तमिळनाडूत राहायला जावे. चंद्र मिळो वा ना मिळो, किमान हेलिकॉप्टर आणि एक कोटी रुपयांवर तडजोड करावी, असाही एक मार्ग मनाशी योजून ठेवला. ऑफिसात गेल्यावरही निरवानिरवीची भाषा केली. ती ऐकून, दुसऱ्या कारकुनाने विचारणा केलीच आणि आम्ही आतल्या गाठीचे नसल्याने खरे काय ते सांगून टाकले. त्यावर त्याने मनात आणि आमच्या समोरही कपाळावर हात मारला. म्हणाला, निवडून येण्याची थोडी जरी शक्यता असती ना, तरी त्याने अशी काही आश्वासने दिली नसती आणि तो निवडून आलाच, त्याने हे सगळे करायचे ठरवले, तरी रांगेत उभे राहिल्यानंतर आपल्या तोंडावर 'हाउसफुल'ची पाटी आपटणार...'
पुन्हा खळ्ळखट्यॅक असा आवाज आला आणि आमचे चुकून पाहिलेले भव्यदिव्य स्वप्न चक्काचूर झाले!
- चकोर