मानवी अवकाश मोहिमा किंवा खासगी अवकाश प्रकल्प यांत कोणताही पहिलेपणा राहिलेला नाही; परंतु खासगी मानवी अवकाश मोहिमेची यशस्वी सुरुवात, ही नवीन बाब आहे. एलॉन मस्क यांच्या 'स्पेस एक्स' या अमेरिकी कंपनीची 'क्रू ड्रॅगन डेमो २' ही खासगी मानवी अवकाश मोहीम म्हणूनच इतिहास निर्माण करणारी आणि अवकाश पर्यटनाचे क्षितिज खुली करणारी आहे. डग्लस हर्ले आणि रॉबर्ट बेंकन या 'नासा'च्या दोन अंतराळवीरांना घेऊन, 'स्पेस एक्स'च्या 'फाल्कन ९' या रॉकेटने रविवारी यशस्वी उड्डाण केले. १९ तासांच्या प्रवासानंतर त्यांची 'क्रू ड्रॅगन' ही अवकाशकुपी आंतरराष्ट्रीय अवकाश स्थानकाजवळ जाऊन पोहोचली आणि कुपीतून ते स्थानकात दाखल झाले. हे सर्व अवघड टप्पे पार केल्यानंतर, खासगी मानवी अवकाश मोहिमांसाठीचा नवा अध्याय सुरू झाला आहे. संपूर्ण मानवी समूह करोना विषाणूशी लढा देत असताना, अवकाश पर्यटनाच्या क्षितिजाकडे घेतलेली ही झेप मानवी जिद्द आणि आकांक्षा अधोरेखित करणारी आहे. हर्ले आणि बेंकन हे दोघे अंतराळवीर काही काळ अवकाश स्थानकात राहून जेव्हा परततील, तेव्हा त्यांचा तो प्रवासही सोपा असणार नाही; मात्र तो यशस्वी होईल, असा विश्वास मस्क यांना आहे. मंगळावरील मानवी वसाहतीच्या दिशेने टाकलेले हे पहिले पाऊल असल्याची मस्क यांची प्रतिक्रिया त्यांचा आशावाद दर्शविणारी आहे. चंद्रावर मानवाने पाऊल टाकले त्याला पन्नासहून अधिक वर्षे लोटली आहेत. मंगळासाठीही विविध मोहिमा राबविण्यात आल्या आहेत. चंद्रावर आणि मंगळावर आपले अस्तित्व निर्माण करण्यात मानव यशस्वी होईल काय, याचे उत्तर काळच देईल; परंतु त्यासाठी होत असलेले हे सर्व प्रयत्न मानवाची जिद्द दर्शविणारे आहेत. खगोलशास्त्र अभ्यासत अनंत अशा विश्वाचे रहस्य उलगडण्यासाठी सुरुवातीपासूनच प्रयत्नशील असलेल्या मानवाने, गेल्या काही दशकांत मोठी प्रगती केली आहे. आधुनिक अवकाश तंत्रज्ञान हे त्याचे फलित. यातूनच अवकाश तंत्रज्ञान उद्योग साकारले असून, त्याचे क्षितिज आता विस्तारते आहे. या क्षेत्रातील उद्योगाचा आकारही वाढत असल्याने खासगी गुंतवणूक वाढते आहे. 'स्पेस एक्स'ची ताजी मोहीम क्षितिज विस्तारणारी आहे, ती यामुळेच.
विस्तारणारे क्षितिज
मानवी अवकाश मोहिमा किंवा खासगी अवकाश प्रकल्प यांत कोणताही पहिलेपणा राहिलेला नाही; परंतु खासगी मानवी अवकाश मोहिमेची यशस्वी सुरुवात, ही नवीन बाब आहे...
महाराष्ट्र टाइम्स.कॉम 2 Jun 2020, 4:00 am