दूध पुन्हा महाग

एकीकडे शेतकऱ्यांचा पशूपालनावरील वाढत चाललेला खर्च आणि दुसरीकडे दूध संघांचा वाढता तोटा यामुळे दूध व्यवसायासमोरील संकट गडद होत आहे. त्यातून मार्ग काढण्यासाठी दूध विक्रीदरात लिटरला दोन रूपये वाढीचा निर्णय घेतला आहे. पुण्यात झालेल्या खासगी संघाच्या बैठकीत हा निर्णय झाला. त्यामुळे गायीच्या दुधाला लिटरला ४८, तर म्हशीच्या दुधाला ५८ रुपये दर द्यावा लागेल. या दरवाढीचा कित्ता आता सहकारी संघही गिरवतील. त्यामुळे सामान्यांना दरवाढीचा भुर्दंड सोसावा लागेल. दूधउत्पादकांना चांगला दर मिळावा आणि प्रतिलिटरला अनुदान मिळावे, या मागणीसाठी स्वाभिमानी शेतकरी संघटनेच्या नेतृत्वाखाली अनेकदा आंदोलने झाली. महायुती सरकारने अनुदान देण्याची घोषणाही केली. प्रत्यक्षात अंमलबजावणीच झालेली नाही. सरकारने अनुदानाची योजना गुंडाळली. त्यामुळे दूध संस्था अडचणीत आल्या. काही बंद पडल्या, तर काही बंद पडण्याच्या मार्गावर आहेत. दूध व्यवसायात खासगी आणि सहकारी दूध संघ मोठ्या प्रमाणात आहेत. यामुळे ग्रामीण अर्थकारणाला गती मिळाली. उत्पादक आणि ग्राहकांसाठी सहकारी संघ टिकणे महत्त्वाचे आहे. सध्या करण्यात आलेली दरवाढ केवळ खासगी दूध संघांची आहे. सहकारी संघही दरवाढ करण्याची शक्यता आहे. उत्पादकांचे नाव पुढे करत होणाऱ्या दरवाढीत सामान्य ग्राहक मात्र भरडला जातो. उत्पादकांना दरवाढ मिळालीच पाहिजे. मात्र ते करताना प्रक्रिया खर्च कमी करण्यावर भर द्यायला हवा. तसे होताना दिसत नाही. सोपा पर्याय म्हणून दरवाढ करताना ती सामान्य जनतेला परवडणारी आहे का, याचा विचार मात्र कधीच केला जात नाही. भविष्यात तरी सहकारी संघांनी प्रक्रिया खर्च कमी करायला हवा. अन्यथा पुन्हा दरवाढीची कुऱ्हाड कोसळणार, यामध्ये शंका नाही. ग्राहकांना कमीत कमी दरात दूध देताना उत्पादकांनाही चार पैसे जादा कसे मिळतील, याचा तारतम्याने मेळ घालण्याची जबाबदारी दूध संघाबरोबर सरकारचीही आहे. नवे सरकार याचे भान ठेवेल, अशी अपेक्षा आहे.