अरविंद मयेकर

ख्यातमान सतारवादक आणि संगीतकार अरविंद मयेकर यांच्या निधनामुळे चौफेर आणि संपन्न सांगीतिक वाटचाल करणारा अष्टपैलू कलावंत हरपला आहे. हिंदी चित्रपटगीते, मराठी भावगीते, मराठी नाटके, बालगीते.. अशा अनेक माध्यमांमध्ये मयेकर यांनी कायमचे आठवणीत राहील, असे भरीव काम केले आहे. १८ जानेवारी १९३७ जन्म झालेले मयेकर यांचे शिक्षण पंडित रविशंकर, अब्दुल हलीम जाफर खाँसाहेब अशा दिग्गज गुरूंकडे झाले होते. रविशंकर यांच्या अनेक शिष्यांनी वाद्यसंगीतात अनेक अनोखे प्रयोग केले.

मयेकर हे त्यांच्यातलेच एक होते. थोर संगीतकार दत्ता डावजेकर हे मयेकर यांचे सासरे. रेखा डावजेकर म्हणजे डॉ. अपर्णा मयेकर या त्यांच्या सहचारिणी. त्यामुळे, डावजेकर, हृदयनाथ मंगेशकर, राम कदम, सुधीर फडके यांच्यासोबत तर मयेकरांनी उत्तम काम केलेच पण हिंदी चित्रपटसृष्टीवर आपली अनोखी मोहोर उठवली. थेट एस. डी. बर्मन यांच्यापासून जतिन-ललित यांच्यापर्यंत हिंदी चित्रपट संगीतातील तीन पिढ्यांबरोबर मयेकर यांनी काम केले. विशेष म्हणजे, या संगीतकारांबरोबर काम करताना सतार हे एकमेव वाद्य न वापरता त्यांनी इलेक्ट्रिक गिटार, एकतारा किंवा रबाबसारखे मूळ अफगाणी वाद्यही सफाईने वापरले. ‘जहरीला इन्सान’ या चित्रपटात ‘ओ हंसिनी, मेरी हंसिनी..’ हे आरडी बर्मन यांनी संगीत दिलेले किशोर कुमार यांच्या आवाजातील गीत खूप गाजले. या गीतात संतूरच्या अंगाने जाणारे ‘हार्प’ हे मुख्यत: युरोप व आफ्रिकेत लोकप्रिय झालेले वाद्य मयेकरांनी वाजवले आहे. ‘१९४२-अ लव्हस्टोरी’ या चित्रपटातील ‘एक लडकी को देखा तो ऐसा लगा..’ हे गाणे कमालीचे गाजले. या गीताची मजा मागे वाजणाऱ्या ‘एकतारा’त आहे. तो मयेकर यांनी वाजवला आहे. आर. डी. बर्मन हे संगीतात अनेक प्रयोग करीत. त्यामुळे, मयेकर आणि आरडींचे सूर जुळले. मयेकरांनी त्यांच्यासाठी भरपूर काम केले. अर्थात, कल्याणजी-आनंदजी, अनू मलिक, खय्याम अशी वेगवेगळी संगीतप्रकृती असणाऱ्या संगीतकारांसमवेतही मयेकरांनी काम केले. मराठी नाटकांचे पार्श्वसंगीत ही अनेकदा दुर्लक्षित राहणारी बाब असते. मात्र, नटसम्राट, लेकुरे उदंड झाली, मत्स्यगंधा, कट्यार काळजात घुसली, गुंतता हृदय हे.. अशा कितीतरी नाटकांचे पार्श्वसंगीत त्यांनी दिले होते. अरविंद मयेकर यांना श्रद्धांजली..