मर्दानी

आमिर खानच्या दंगल चित्रपटामुळे फोगट भगिनींचे कर्तृत्व देशाला कळले खरे; पण प्रत्यक्षात या भगिनींनी कुस्तीसारख्या मर्दानी खेळात करिअर करण्यासाठी केलेले अविश्रांत प्रयत्न, त्यांची दुर्दम्य इच्छाशक्ती अन् कुटुंबियांची अभूतपूर्व साथ ही महिला सक्षमीकरणाची आगळी यशोगाथा आहे. फोगट यांची धाकटी पाती विनेश फोगट हिने या यशोगाथेला नवे सुवर्णपान जोडले आहे. जाकार्ता येथे सुरू असलेल्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेत तिने कुस्तीत सुवर्णपदकाची कमाई करून इतिहास घडविला.

आशियाई स्पर्धेत कुस्तीत सुवर्णपदक जिंकणारी ती भारताची पहिलीच कुस्तीगीर ठरली. आक्रमक डावपेचांसाठी प्रसिद्ध असलेल्या विनेशने जपान, कॅनडा, मेक्सिकोच्या, अमेरिका व रशियासारख्या देशांच्या बलाढ्य प्रतिस्पर्ध्यांना लीलया चीतपट करून आपण नाणं कसं खणखणीत आहे, हे दाखवून दिले. खरंतर तीन वर्षांपूर्वी ऑलिम्पिक पात्रता स्पर्धेत केवळ चारशे ग्रॅम वजन अधिक भरल्यामुळे बाद झालेल्या विनेशने निराश न होता सोफियात यश मिळवून रिओ ऑलिम्पिकचे तिकीट जिद्दीने मिळविले होते. पण तिथे गुडघ्याच्या दुखापतीमुळे तिला पराभव पत्करावा लागला.

पाच वर्षांपूर्वी नवी दिल्लीत आशियाई कुस्ती स्पर्धेत ब्राँझ पदक मिळवून कारकिर्दीची धमाकेदार उतारी करणाऱ्या विनेशने नंतर जोहान्सबर्गमध्ये रौप्य, राष्ट्रकुलमध्ये सुवर्ण, दक्षिण कोरियात ब्राँझ, दोहा येथे रौप्य व यंदा गोल्ड कोस्ट येथील स्पर्धेतही सुवर्णपदकाची कमाई करून पदकांचा आलेख उंचावत ठेवला. ती दंगलगर्ल गीता व बबिता यांची चुलत बहीण आहे. महावीरसिंग फोगट यांचे बंधू राजपाल यांच्या या मुलीला त्यांनी आपल्या मुलीप्रमाणेच वाढविले आणि शिकविले. मुलींना कुस्तीत उतरविल्याबद्दल संपूर्ण समाजाचा विरोध होऊनही या कुटुंबियांनी या रागलोभाला थारा न देता मातृभूमीची मान उंचावण्याचा सिलसिला कायम ठेवला आहे.