पुण्यातील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्चच्या (आयसर) संचालकपदी प्रा. जयंत भालचंद्र उदगावकर यांची नियुक्ती झाली आहे. प्रतिभावान विद्यार्थ्यांनी अभियांत्रिकी किंवा तत्सम उपयोजित क्षेत्राकडे न जाता मूलभूत विज्ञानाकडे, संशोधनाकडे यावे यासाठी सरू करण्यात आलेल्या या संस्थेच्या प्रमुखपदी मराठी शास्त्रज्ञाची झालेली निवड ही स्थानिक पातळीवर विज्ञानाला लोकाभिमुख करण्यासाठी अतिशय उपयुक्त आहे. ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ (कै.) डॉ. वि. ग. भिडे यांनी दीर्घकाळ पाठपुरावा केल्यानंतर देशभरात निवडक ठिकाणी ‘आयसर’ संस्था उभारण्यात आल्या. विज्ञानाकडे, मूलभूत विज्ञानाकडे ओढा असलेल्या विद्यार्थ्यांना या संस्थेने नक्कीच आकर्षित केले आहे. तरीही शालेय स्तरावर उपक्रम राबवून विद्यार्थ्यांत विज्ञानाबद्दल आकर्षण निर्माण करण्याची गरज आहे. त्याचबरोबर विविध शास्त्रज्ञांचे विद्यार्थ्यांबरोबरील संवादही वाढविण्याची गरज आहे. त्यांची पूर्तता करण्याचे आव्हान प्रा. उदगावकर यांच्यासमोर आहे.
बेंगळुरू येथील राष्ट्रीय जीवशास्त्र संस्थेत (एनसीबीएस) वरिष्ठ प्राध्यापक असलेल्या उदगावकर यांचे विज्ञान अध्यापन आणि संशोधन क्षेत्रातील कामगिरी आंतरराष्ट्रीय दर्जाची आहे. प्रोटीन फोल्डिंग या विषयातील संशोधनासाठी ते प्रसिद्ध आहेत. त्यांची कारकीर्द विद्यार्थ्यांसाठी निश्चितच प्रेरणादायी आहे. मुंबईच्या झेव्हिएसर्स कॉलेजमधून रसायनशास्त्र आणि सूक्ष्मजीवशास्त्र या विषयांतून त्यांनी बीएस्सी केले. त्यावेळी ते मुंबई विद्यापीठात प्रथम आले. त्यानंतर त्यांनी चेन्नई येथील आयआयटीमधून रसायनशास्त्रातून एमएस्सी केले. त्यानंतर अमेरिकेतील कॉर्नेल विद्यापीठातून बायोकेमिस्ट्री विषयात पीएचडी केले. त्यानंतरचे संशोधन स्टँडफर्ड येथून पूर्ण केल्यानंतर १९९० मध्ये ते भारतात परतले. अमेरिकेत असताना ते जेन कॉफिन टाइल्ड्स मेमोरिअल फंडचे फेलो होते. नंतर त्यांना रॉकफेलर फाउंडेशनची फेलोशिप मिळाली.
भारतात परतल्यानंतर त्यांनी टाटा मूलभूत संशोधन केंद्राच्या (टीआयएफआर) बेंगळुरू येथील एनसीबीएसमध्ये संशोधनाला त्यांनी सुरुवात केली. त्यांची संशोधनविषयक कारकीर्द याच संस्थेत प्रामुख्याने घडली. जैवभौतिक रसायनशास्त्र, प्रोटीन फोल्डिंग हे त्यांचे संशोधनाचे प्रमुख विषय. त्याबद्दल केंद्रीय विज्ञान तंत्रज्ञान मंत्रालयाने त्यांची जगदीश चंद्र बोस नॅशनल फेलो म्हणून निवड केली. देशातील विज्ञान क्षेत्रात मानाचे असलेल्या आणि तरुण शास्त्रज्ञांना दिल्या जाणाऱ्या भटनागर पुरस्काराचे ते मानकरी आहेत. आयआयटी मद्रासचा मानाचा पुरस्कारही त्यांना मिळाला आहे. इंडियन अॅकॅडमी ऑफ सायन्सेस, इंडियन नॅशनल सायन्स अॅकॅडमी आणि द वर्ल्ड अॅकॅडमी ऑफ सायन्सेसचे ते फेलो आहेत. अध्यापन आणि संशोधन क्षेत्रातील आपल्या अनुभवाच्या जोरावर पुण्यातील ‘आयसर’ला ते नवीन उंची प्राप्त करून देण्याचे आव्हान प्रा. उदगावकर यांच्यासमोर आहे.
बेंगळुरू येथील राष्ट्रीय जीवशास्त्र संस्थेत (एनसीबीएस) वरिष्ठ प्राध्यापक असलेल्या उदगावकर यांचे विज्ञान अध्यापन आणि संशोधन क्षेत्रातील कामगिरी आंतरराष्ट्रीय दर्जाची आहे. प्रोटीन फोल्डिंग या विषयातील संशोधनासाठी ते प्रसिद्ध आहेत. त्यांची कारकीर्द विद्यार्थ्यांसाठी निश्चितच प्रेरणादायी आहे. मुंबईच्या झेव्हिएसर्स कॉलेजमधून रसायनशास्त्र आणि सूक्ष्मजीवशास्त्र या विषयांतून त्यांनी बीएस्सी केले. त्यावेळी ते मुंबई विद्यापीठात प्रथम आले. त्यानंतर त्यांनी चेन्नई येथील आयआयटीमधून रसायनशास्त्रातून एमएस्सी केले. त्यानंतर अमेरिकेतील कॉर्नेल विद्यापीठातून बायोकेमिस्ट्री विषयात पीएचडी केले. त्यानंतरचे संशोधन स्टँडफर्ड येथून पूर्ण केल्यानंतर १९९० मध्ये ते भारतात परतले. अमेरिकेत असताना ते जेन कॉफिन टाइल्ड्स मेमोरिअल फंडचे फेलो होते. नंतर त्यांना रॉकफेलर फाउंडेशनची फेलोशिप मिळाली.
भारतात परतल्यानंतर त्यांनी टाटा मूलभूत संशोधन केंद्राच्या (टीआयएफआर) बेंगळुरू येथील एनसीबीएसमध्ये संशोधनाला त्यांनी सुरुवात केली. त्यांची संशोधनविषयक कारकीर्द याच संस्थेत प्रामुख्याने घडली. जैवभौतिक रसायनशास्त्र, प्रोटीन फोल्डिंग हे त्यांचे संशोधनाचे प्रमुख विषय. त्याबद्दल केंद्रीय विज्ञान तंत्रज्ञान मंत्रालयाने त्यांची जगदीश चंद्र बोस नॅशनल फेलो म्हणून निवड केली. देशातील विज्ञान क्षेत्रात मानाचे असलेल्या आणि तरुण शास्त्रज्ञांना दिल्या जाणाऱ्या भटनागर पुरस्काराचे ते मानकरी आहेत. आयआयटी मद्रासचा मानाचा पुरस्कारही त्यांना मिळाला आहे. इंडियन अॅकॅडमी ऑफ सायन्सेस, इंडियन नॅशनल सायन्स अॅकॅडमी आणि द वर्ल्ड अॅकॅडमी ऑफ सायन्सेसचे ते फेलो आहेत. अध्यापन आणि संशोधन क्षेत्रातील आपल्या अनुभवाच्या जोरावर पुण्यातील ‘आयसर’ला ते नवीन उंची प्राप्त करून देण्याचे आव्हान प्रा. उदगावकर यांच्यासमोर आहे.