व्यासंगी
संस्कृत आणि पाली भाषेचे अभ्यासक मोहन गोविंद तथा मो. गो. धडफळे यांच्या निधनामुळे प्राचीन भाषांचे ज्येष्ठ अभ्यासक हरपला आहे. संस्कृत आणि पालीच्या संशोधनाच्या क्षेत्रात व्यासंगाद्वारे स्वत:ची वेगळी वाट तयार करणारे डॉ. धडफळे उत्तम शिक्षक आणि मार्गदर्शकही होते. संस्कृत भाषा, व्याकरण, संस्कृत नाटके.
महाराष्ट्र टाइम्स 22 Oct 2019, 8:21 am
डॉ. मो. गो. धडफळे
संस्कृत आणि पाली भाषेचे अभ्यासक मोहन गोविंद तथा मो. गो. धडफळे यांच्या निधनामुळे प्राचीन भाषांचे ज्येष्ठ अभ्यासक हरपला आहे. संस्कृत आणि पालीच्या संशोधनाच्या क्षेत्रात व्यासंगाद्वारे स्वत:ची वेगळी वाट तयार करणारे डॉ. धडफळे उत्तम शिक्षक आणि मार्गदर्शकही होते. संस्कृत भाषा, व्याकरण, संस्कृत नाटके. याचबरोबर त्रिपिटकांवरही त्यांनी केलेले लेखन अतिशय महत्त्वाचे आहे. त्यांचा महाभारताचाही गाढा अभ्यास होता. ‘पाली भाषेतील बौद्ध संतसाहित्य’ हा त्यांचा ग्रंथ प्रसिद्धच आहे. त्यांचा जन्म १० ऑगस्ट १९३७चा. महाविद्यालयीन शिक्षणानंतर ते लगेच अध्यापन करू लागले. फर्ग्युसन महाविद्यालयात त्यांनी दीर्घकाळ पाली व संस्कृत विषयांचे अध्यापन केले. सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ, तसेच टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठातही त्यांनी अध्यापन केले. फर्ग्युसन महाविद्यालयाचे उपप्राचार्य, डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीचे कार्यवाह आणि भांडारकर प्राच्यविद्या संस्थेचे मानद सचिव म्हणूनही त्यांनी अनेक वर्षे काम पाहिले. तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांच्या हस्ते त्यांना विशेष पारितोषिक देऊन गौरविण्यात आले होते. देश-विदेशातील अनेक विद्यापीठे, संस्थांमध्ये त्यांनी व्याख्याने दिली आहे. या विद्यापीठांमध्ये त्यांच्या संशोधनाचा, शोधनिबंधांचा आजही आवर्जून उल्लेख केला जातो. त्यांच्या ग्रंथालयांच्या संदर्भयादीत धडफळे यांचे नाव नक्की आढळते. व्यासंगी संशोधक, अभ्यासात आणि विद्यार्थ्यांत रमणारे, आपल्या संशोधनाचा, संशोधन क्षेत्रातील स्थानाचा दबाव विद्यार्थ्यांना जाणवू नये, याची आवर्जून काळजी घेणारे, असे डॉ. धडफळे हे उमदे व्यक्तिमत्त्व होते. पाली आणि बौद्ध संस्कृतीवर संशोधन करून लेखन करणारे, धर्मानंद कोसंबी यांच्यानंतरचे एकमेव, अशीही त्यांची एक ओळख होती. त्यांच्या निधनामुळे या क्षेत्रांत पोकळी निर्माण झाली असून, ती अभ्यासक, संशोधकांसह विद्यार्थ्यांनाही जाणवणारी आहे.
संस्कृत आणि पाली भाषेचे अभ्यासक मोहन गोविंद तथा मो. गो. धडफळे यांच्या निधनामुळे प्राचीन भाषांचे ज्येष्ठ अभ्यासक हरपला आहे. संस्कृत आणि पालीच्या संशोधनाच्या क्षेत्रात व्यासंगाद्वारे स्वत:ची वेगळी वाट तयार करणारे डॉ. धडफळे उत्तम शिक्षक आणि मार्गदर्शकही होते. संस्कृत भाषा, व्याकरण, संस्कृत नाटके. याचबरोबर त्रिपिटकांवरही त्यांनी केलेले लेखन अतिशय महत्त्वाचे आहे. त्यांचा महाभारताचाही गाढा अभ्यास होता. ‘पाली भाषेतील बौद्ध संतसाहित्य’ हा त्यांचा ग्रंथ प्रसिद्धच आहे. त्यांचा जन्म १० ऑगस्ट १९३७चा. महाविद्यालयीन शिक्षणानंतर ते लगेच अध्यापन करू लागले. फर्ग्युसन महाविद्यालयात त्यांनी दीर्घकाळ पाली व संस्कृत विषयांचे अध्यापन केले. सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ, तसेच टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठातही त्यांनी अध्यापन केले. फर्ग्युसन महाविद्यालयाचे उपप्राचार्य, डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीचे कार्यवाह आणि भांडारकर प्राच्यविद्या संस्थेचे मानद सचिव म्हणूनही त्यांनी अनेक वर्षे काम पाहिले. तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांच्या हस्ते त्यांना विशेष पारितोषिक देऊन गौरविण्यात आले होते. देश-विदेशातील अनेक विद्यापीठे, संस्थांमध्ये त्यांनी व्याख्याने दिली आहे. या विद्यापीठांमध्ये त्यांच्या संशोधनाचा, शोधनिबंधांचा आजही आवर्जून उल्लेख केला जातो. त्यांच्या ग्रंथालयांच्या संदर्भयादीत धडफळे यांचे नाव नक्की आढळते. व्यासंगी संशोधक, अभ्यासात आणि विद्यार्थ्यांत रमणारे, आपल्या संशोधनाचा, संशोधन क्षेत्रातील स्थानाचा दबाव विद्यार्थ्यांना जाणवू नये, याची आवर्जून काळजी घेणारे, असे डॉ. धडफळे हे उमदे व्यक्तिमत्त्व होते. पाली आणि बौद्ध संस्कृतीवर संशोधन करून लेखन करणारे, धर्मानंद कोसंबी यांच्यानंतरचे एकमेव, अशीही त्यांची एक ओळख होती. त्यांच्या निधनामुळे या क्षेत्रांत पोकळी निर्माण झाली असून, ती अभ्यासक, संशोधकांसह विद्यार्थ्यांनाही जाणवणारी आहे.