बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व- कविता चौधरी

भारतीय दूरचित्रवाणी माध्यमातील सुरुवातीच्या पिढीतील एक बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व, अभिनेत्री, निर्मात्या-दिग्दर्शक आणि लेखिका कविता चौधरी यांच्या निधनामुळे काळाच्या पडद्याआड गेले आहे. ‘दूरदर्शन’वरील ‘उडान’ मालिकेतील ‘कल्याणी’ आणि ‘सर्फ’च्या जाहिरातीतील ‘ललिताजी’ अशा भूमिकांमधून त्या लाखो घरांत पोहोचल्या होत्या.

सुमारे तीन दशकांपूर्वी प्रसारित झालेल्या या मालिकेचे करोना काळात पुन:प्रक्षेपण झाले, तेव्हा नव्या पिढीतील अनेकांना चौधरी यांचे लेखन, दिग्दर्शन आणि अभिनयाची प्रचिती आली. त्यांचा जन्म १९५४मधील; अमृतसरचा. एका डिटर्जंट पावडरच्या जाहिरातींमध्ये ‘ललिताजी’ या मध्यमवर्गीय; पण सजग गृहिणीच्या व्यक्तिरेखेत त्या झळकल्या. ती त्या काळातील प्रचंड यशस्वी जाहिरात मोहीम मानली जाते. त्यांच्या वडिलांना एका प्रकरणात पोलिस चौकीत गुन्हा नोंदविताना प्रचंड त्रासाला सामोरे जावे लागले. हे पाहून कविता यांच्या ज्येष्ठ भगिनी कांचन चौधरी यांनी ‘आयपीएस’ अधिकारी होण्याचा निर्धार केला आणि त्या देशातील दुसऱ्या ‘आयपीएस’ अधिकारी ठरल्या. बहिणीच्या कष्टांचा आणि जिद्दीचा जीवनप्रवास कविता यांनी ‘उडान’ या मालिकेतून लाखो घरांमध्ये पोहोचविला. सन १९८९ ते ९१ या काळात ही मालिका प्रचंड गाजली. त्या काळात तरुणी ‘करिअर’कडे वळत असल्या, तरी ‘आयपीएस’ सेवेकडे त्यांचा फारसा ओढा नव्हता; परंतु या मालिकेतून अनेक जणींनी प्रेरणा घेतली.

महिला सशक्तीकरणास बळ देणाऱ्या या मालिकेचे लेखन, निर्मिती, दिग्दर्शन आणि ‘कल्याणी’ ही प्रमुख भूमिकाही कविता यांनी साकारली होती. त्यानंतर त्यांनी ‘युवर ऑनर’ ‘आयपीएस डायरीज’, व ‘अपराधी कौन’ या मालिका; तसेच काही माहितीपट व जाहिरातपटांचीही निर्मिती केली. वेगवेगळ्या क्षेत्रांमध्ये त्या चमकल्या असल्या, तरी त्यांचा मूळ पिंड लेखकाचाच होता. सखोल संशोधनावर आधारित वास्तवदर्शी लेखन करण्यामुळे त्यांच्या कलाकृतींमध्ये समाजजीवनाचे प्रतिबिंब उमटल्याचे दिसते; तसेच प्रख्यात लेखक जावेद अख्तर यांनाही काही चित्रपटांच्या पटकथा लेखनामध्ये साह्य केले. दूरदर्शनच्या जुन्या पिढीतील आबालवृद्ध प्रेक्षकांची मने जिंकणाऱ्या कविता चौधरी यांना श्रद्धांजली.