वामन तावडे

एकांकिका, प्रायोगिक नाटके आणि त्यानंतर व्यावसायिक नाटक असा नाट्यसृष्टीतला प्रवास साधारणतः ठरलेला असतो. वामन तावडे यांच्याबाबतीतही ते खरं होतं. फरक एवढाच की व्यावसायिक नाटकात आल्यानंतरही त्यांच्यातलं प्रायोगिकत्व हरवलं नाही. मळलेल्या वाटा सोडून विषयाचा शोध घेण्याची वृत्ती कधी लोपली नाही. एकांकिकांकडे चळवळीतला एक सकस टप्पा म्हणून पाहिले जात असतानाच्या काळातला महत्वचा लेखक म्हणून तावडेंचे नाव घ्यावे लागते. मध्यमवर्ग आपल्या अभिरुचीला वळण देण्यासाठी आतुरलेला असतानाच्या त्या काळात तावडेंच्या 'मी घोडा हुसेनच्या चित्रांतला', 'कंन्स्ट्रक्शन' अशा एकांकिका आल्या. एकांकिकामध्ये जाणीवांना धक्का देणारं एक तत्व असावं लागतं, त्याची अचूक जाण आणि लेखनाचं तंत्र यामुळे तावडे एकांकिकांच्या जगातले हीरो ठरले होते. त्यांच्या लेखनातील प्रयोगशीलतेला व्यावसायिकतेची वाट फुटून 'छिन्न' या नाटकाने वामन तावडेंच्या नावाला व्यावसायिक वलय प्राप्त करून दिलं. त्यात सदाशिव अमरापूरकर, स्मिता पाटील, दिलीप जोशी यांसारख्या दिग्गजांनी काम केले होते. साक्षात तेंडुलकरांनी 'छिन्न'बद्दल गौरवोद्गार काढले होते. त्या यशाने तावडेंच्या आयुष्यात मोठीच हलचल निर्माण केली आणि त्याची छाया पुढे त्यांच्या सर्व आयुष्याला व्यापून राहिली. दिग्दर्शक महेंद्र तेरेदेसाईसाठी त्यांनी पुढे 'रज्जू', 'चौकोन' ही नाटके लिहिली, 'नादखुळा' ही एकांकिका लिहून पुन्हा एकदा जुना घाट सापडतो का याची चाचपणी केली, परंतु हरवले ते पुन्हा गवसले नाही. व्यसनाच्या आहारी जाऊन, त्यातून बाहेर पडल्यावर त्यांनी प्रदीर्घ काळ व्यसनमुक्तीसाठी स्वतःला वाहून घेतले होते. बोधी नाट्य चळवळीत त्यांचे मोठे योगदान होते. गेली काही वर्षे टोकदार उपहासात्मक शेरेबाजी करण्याची अल्पाक्षरी शैली त्यांनी विकसित केली होती, त्यातून फेसबुकवर हजारो मित्र जोडले होते. 'विजेत्यांचं अभिनंदन. मान्यवरांचे आभार. कार्यक्रम संपल्यावर अर्ध्या तासाने सत्कारमूर्ती शेअर रिक्षाच्या रांगेत. दोन्ही हातात तुळशीची भली मोठी कुंडी', हे त्याचे एक उदाहरणे. आपले यश, आपल्या चुका याबद्दल तटस्थपणे बोलणारा, एक श्रेष्ठ लेखक, उमदा माणूस आपल्यातून गेला आहे.