श्रद्धा सिदीड
shraddha.sidid@timesgroup.com
प्रसिद्ध अभिनेत्री श्रीदेवी गेली आणि तिच्या मृत्यूची कारणमीमांसा आपणहून करणाऱ्या सोशल मीडियावरील अनेक पोस्टनी या दु:खात भर घातली. तिने केलेल्या अनेक कॉस्मेटिक सर्जरींमुळे, त्यामुळे घ्याव्या लागत असणाऱ्या औषधांमुळे, वजन कमी करण्याच्या अट्टहासापायी ती करीत असलेल्या क्रॅश डाएटमुळे तिच्या शरीरावर बरेच दुष्परिणाम झाले होते, त्यामुळेच तिला हृदयविकाराचा झटका आला, असे 'सर्टिफिकेट'ही या पोस्टमधून देऊन टाकण्यात आले. दुसऱ्या दिवशी स्पष्ट झाले, की तिचा मृत्यू अपघाताने बाथटबमध्ये बुडून झाला. मात्र, तोवर 'नेटकऱ्यां'नी धीर धरला नव्हता. मात्र, या दरम्यान कधी नव्हे ती सर्वाधिक चर्चा झाली, ती कॉस्मेटिक सर्जरीची. बॉलिवूडचे तारे-तारका सौंदर्यवृद्धीसाठी कॉस्मेटिक सर्जरी करवून घेतात. आपले 'फीचर्स' अधिक चांगले करवून घेतात, याची कल्पना सगळ्यांनाच आहे. मात्र, या सर्जरी शरीरावर कितपत दुष्परिणाम करतात? त्यामुळे शरीराचे खरोखर नुकसान होते का? त्या जीवघेण्या ठरू शकतात का? हे खरे असेल तर, सेलिब्रेटी एवढी रिस्क घेऊन आपली प्रतिमा 'करेक्ट' करण्याचा हट्ट का धरतात? हे प्रश्न नक्कीच उपस्थित झाले.
प्रतिमा घडविण्याचा हा हट्ट आपल्या बॉलिवुडी चौकटीत बसणाऱ्या लौकिक सौंदर्याच्या व्याख्येमुळे केला जात असल्याचा दिसतो. त्यामुळेच कॉस्मेटिक सर्जरीचे श्रीदेवी हे काही दुर्मीळ उदाहरण राहत नाही. कमनीय बांधा, गोरा रंग, सरळ नाक हे जणू काही बॉलिवूड अभिनेत्री बनण्यासाठी सौंदर्याचे निकष आहेत. अभिनय येतो की नाही, हा त्यापुढचा दुय्यम भाग. मात्र, सर्वार्थाने गुणी अभिनेत्री असूनही, दक्षिणेकडे जम बसलेला असूनही, तिकडे लोकप्रियता मिळालेली असूनही श्रीदेवीला बॉलिवूडमध्ये स्थिरावण्यासाठी कॉस्मेटिक सर्जरींचा आधार घ्यावा लागला. यातच प्रेक्षकांची, इंडस्ट्रीची आणि एकूणच समाजाची मानसिकता प्रतिबिंबित होते. आपल्या कारकिर्दीमधील अनेक धाडसी, स्त्री वादी निर्णयांमुळे ओळखली जाणारी श्रीदेवी या मानसिकतेला मात्र बळी पडली. किंबहुना तिच्यासमोर पर्यायच नसावा. आपला चेहरा जसा आहे तसा पुढे रेटून नेण्याची 'रिस्क' हिंदीतल्या संघर्षाच्या काळात तिला कदाचित घेता आली नसावी. या सर्जरी केल्या नसत्या, तर श्रीदेवीला एवढे यश मिळाले नसते का, तिची कारकीर्द आणखी वेगळी असती का, या जर-तर च्या गोष्टींमध्ये शिरण्यात काही अर्थ नाही. मात्र, ही रिस्क घ्यायला अभिनेत्री तयार नाहीत, हेही खरं. त्यामुळेच आजही अनेक अभिनेत्री सर्रास कॉस्मेटिक सर्जरी करून घेताना दिसतात. अनुष्का शर्मा, प्रियांका चोप्रा, शिल्पा शेट्टी, प्रिती झिंटा, कोयना मित्रा, श्रुती हसन, मिनिषा लांबा, अदिती राव हैदरी यांनी केलेल्या सर्जरी उघड गुपित आहेत. मात्र, ऐश्वर्या राय, करिना कपूर, कतरिना कैफ, कंगना रनोट, असीन, बिपाशा बासू, करिश्मा कपूर, वाणी कपूर यांनीही नाक, ओठ, गाल अशा अवयवांवर कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट करून घेतल्या असल्याचे बोलले जाते. मात्र, या सेलेब्जनी ते जाहीरपणे कधी मान्य केलेले नाही. पुन्हा प्रश्न उरतो तो कृत्रिम सौंदर्याच्या आसक्तीचा. झिरो फिगर मिळविण्यासाठी शरीराला वेठीस धरणे, सुरकुत्या नाहीशा करण्यासाठी बोटॉक्स ट्रीटमेंट घेणे, सैल पडलेली त्वचा ताणून घेणे, बसकं नाक सरळ करणे, ब्रेस्ट इम्प्लांट करणे, अवयवांमध्ये सिलिकॉन भरून त्यांना आकार देणे, इंजेक्शन देऊन ओठ भरदार करणे, जबड्याचा आकार बदलणे, हनुवटीचा आकार बदलणे, अशा आपण कल्पनाही करू शकत नसलेल्या शस्त्रक्रिया सेलिब्रेटींकडून करवून घेतल्या जातात.
श्रीदेवीनेही तब्बल २९ शस्त्रक्रिया केल्याचे सांगितले जाते. आपल्या कारकिर्दीची पहिली इनिंग स्वप्नवत पार पाडणाऱ्या, पहिली लेडी सुपरस्टार होणाऱ्या श्रीदेवीला सेकंड इनिंगसाठी सज्ज होताना पुन्हा एकदा सर्जरींचा आधार घ्यावा लागला, हे दुर्दैव. 'मॉम' सिनेमाच्या सुमारास झालेल्या एका अवॉर्ड फंक्शनच्या निमित्ताने श्रीदेवी प्रसारमाध्यमांसमोर आलेली असताना तिचे बदललेले ओठ लक्ष वेधून घेत होते. त्यामुळे ती अवघडलेली वाटत होती. ओठांच्या करेक्शननंतर 'पीके' सिनेमात दिसलेली अनुष्का शर्मा जशी थट्टेचा विषय झाली होती, तशी चेष्टा श्रीदेवीच्या वाट्याला येऊ नये, एवढेच तेव्हा वाटले होते. आपल्या अभिनय गुणांनी, सौंदर्याने, नृत्यकौशल्याने तेजाळून निघालेली ही 'चाँदनी' पुन्हा मिणमिणत्या दिव्याचा आधार घेतेय असे वाटत होते. डिस्टिंक्शन मिळवून उत्तीर्ण झालेला विद्यार्थी पुन्हा एकदा परीक्षेला बसावा, असे हे दृश्य होते; पण मग दुसऱ्या बाजूने विचार केला असता, बॉलिवूडच्या नव्या युगातील गळेकापू स्पर्धेत स्वत:ला 'टिकवून' ठेवण्याची ही धडपड असल्याचे लक्षात आले. या मायानगरीमध्ये शिरकाव करण्यापासून ते टिकून राहण्यापर्यंत अभिनेत्रींना सातत्याने ही धडपड करावी लागत असल्याचे दिसते. कास्टिंग काउचपासून ते वेगवेगळ्या अभिनेत्यांशी जोडल्या जाणाऱ्या नावापर्यंत आणि 'वॉर्डरोब मालफंक्शन'पासून ते देहाचे प्रदर्शन करण्यापर्यंतची कोणतीही गोष्ट त्यांच्या वाट्याला येऊ शकते. अफेअरपासून ते प्रेग्नन्सीच्या अफवांपर्यंत कोणत्याही गोष्टीची मानसिक तयारी त्यांना ठेवावी लागते. अशा प्रकारे खासगीपणा संपून सार्वजनिक झालेले त्यांचे आयुष्य मग पडद्यावरची प्रतिमा जी मागणी करेल, तसे बनू पाहते. अभिनेत्यांनाही हे चुकलेले दिसत नाही. भूमिकेची गरज म्हणून काही महिन्यांत अव्वाच्या सव्वा वजन वाढविणे, सिक्स पॅक्ज मिळविणे, वाढलेले वजन तेवढ्याच वेगाने घटविणे असे अघोरी प्रयोग शरीरावर करताना अभिनेतेही दिसतात. यासाठी ते तज्ज्ञांची मदत घेत असले, तरी शरीराला अनैसर्गिकपणे, कृत्रिमरीत्या घडवून आपण शरीरावर अन्याय करीत आहोत, व्यक्तिरेखा 'परफेक्ट' करण्याच्या नादात आपण औषधांचा, सप्लीमेंट्सचा, स्टेरॉइड्सचा मारा शरीरावर करीत आहोत, याची जाणीव ठेवणे गरजेचे आहे.
अभिनेत्रींच्या 'परफेक्ट' दिसण्याला भुलून आपणही तसे दिसण्याच्या मोहात पडणाऱ्या तरुणींसाठी अभिनेत्री सोनम कपूरने नुकतीच केलेली एक पोस्ट खूप महत्त्वाची आहे. अभिनेत्रींच्या अशा दिसण्यामागे तिच्या मेक-अपची, फिटनेसची, खाण्या-पिण्याची आणि एकूणच 'दिसण्या'ची काळजी घेणारा संपूर्ण 'स्टाफ' कार्यरत असतो, असे स्पष्ट करून तिने आपला मेक-अप करतानाचा एक फोटोही पोस्ट केला आहे.
सेलेब्जकडून सर्रास केल्या जाणाऱ्या कॉस्मेटिक ट्रीटमेंटविषयी कॉस्मेटिक डर्मटोलॉजिस्ट आणि स्कीन सर्जन डॉ. बिपीन देशपांडे म्हणतात, 'कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट घेण्याचे प्रमाण गेल्या काही वर्षांत वाढले आहे. वय कमी दिसण्यासाठी सेलेब्रिटींकडून फेशियल एनहान्समेंट, स्कीन टाइटनिंग, ब्रेस्ट इम्प्लांट, रिंकल इंजेक्शन, बोटॉक्स, अंडर आय, पिग्मेंटेशन, स्कीन ग्लो, हेअर ट्रान्स्प्लांट, लाफ लाइन्स घालवणे यासारखे उपचार घेतले जाणं आता नेहमीचे झाले आहे. तसेच अवयव अधिक उठावदार करण्यासाठी फिलर इंजेक्शन घेतले जातात. उदाहरणार्थ गाल बसके असतील, तर त्यांना गोलाई देणे, ओठ पातळ असतील तर ते फुगविणे इ. पोट, नितंब तसेच मांड्यांचा आकार बदलण्यासाठीही सर्जरी केल्या जातात. या सर्जरींचे प्रमाण (रेशो) चुकले, तर त्या काही वेळा जीवघेण्याही ठरू शकतात तसेच फिलर्स किंवा बोटोक्सचे उपचार कमी-जास्त झाले तर अवयव वेडेवाकडे होऊ शकतात.' मल्टिपल कॉस्मेटिक सर्जरी करणाऱ्या व्यक्तींबाबत डॉ. देशपांडे म्हणाले, 'अशा व्यक्तींना मानसिक आजार असू शकतो. त्याला बॉडी डिसमॉर्फिक डिसऑर्डर असे म्हणतात. अशा व्यक्ती आपल्या शरीराबाबत, दिसण्याबाबत समाधानी नसतात. प्रत्येक वेळी आरशात पाहिल्यावर त्यांना स्वत:मध्ये काही तरी कमतरता दिसते आणि मग ते मल्टिपल सर्जरी करत राहतात'.
कॉस्मेटिक उपचार आणि मल्टिपल सर्जरींमुळे शरीरावर ताण येऊ शकतो, शरीर अधिक हार्मोन्स निर्माण करते, अँटिबायोटिक्स घ्यावी लागतात, औषधांचे दुष्परिणाम होऊ शकतात. काही व्यक्तींमध्ये सर्जरीनंतर सूज येणे, जखमा बऱ्या न होणे अशा समस्या दिसतात. एखाद्या अवयवावर दुष्परिणाम दिसू शकतो किंवा मधुमेह होऊ शकतो, असेही डॉ. देशपांडे यांनी सांगितले.
कॉस्मेटिक सर्जन डॉ. आशिष दावलभक्त याविषयी म्हणाले, 'कॉस्मेटिक सर्जरीमध्ये नाकाची सर्जरी करून घेण्याचे प्रमाण अधिक आहे. तसेच हेअर ट्रान्स्प्लांट आणि लायपोसेक्शन (चरबी कमी करणे) याचेही प्रमाण जास्त आहे. चांगल्या पद्धतीने केलेली शस्त्रक्रिया फायद्याचीही ठरू शकते. उदा. बसके नाक सरळ केल्यामुळे आत्मविश्वास वाढतो. भारतात आधुनिक तंत्रज्ञान उपलब्ध असून सर्व प्रकारच्या सर्जरी केल्या जातात. मात्र, त्या अनुभवी, प्रमाणित डॉक्टरकडून करून घेणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. तसे केल्यास त्याचे दुष्परिणाम होत नाहीत, तसेच त्याच्यामुळे हृदयावर किंवा फुफ्फुसांवर विपरीत परिणाम होत नाही. सेलिब्रेटींकडून केले जाणारे क्रॅश डाएट, वजन कमी करण्याची औषधे आदींमुळेही त्यांच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो.'
'सर सलामत तो पगडी पचास' या वाक्प्रचाराच्या बरोबर उलट वागून यशप्राप्तीसाठी थेट स्वत:च्या शरीरालाच वेठीस धरण्याचा प्रकार सिनेसृष्टीमध्ये चालू आहे. कलाकारांना असे वागण्यासाठी आजूबाजूची परिस्थिती भरीस घालत आहे. ती बदलणे हे खरं तर आव्हान आहे. आपल्याला कचकड्याच्या बाहुल्या हव्यात की सशक्त अभिनेत्री हव्यात, हे स्वत: कलाकार, इंडस्ट्री आणि समाजानेही एकदा ठरवायला हवे.
shraddha.sidid@timesgroup.com
प्रसिद्ध अभिनेत्री श्रीदेवी गेली आणि तिच्या मृत्यूची कारणमीमांसा आपणहून करणाऱ्या सोशल मीडियावरील अनेक पोस्टनी या दु:खात भर घातली. तिने केलेल्या अनेक कॉस्मेटिक सर्जरींमुळे, त्यामुळे घ्याव्या लागत असणाऱ्या औषधांमुळे, वजन कमी करण्याच्या अट्टहासापायी ती करीत असलेल्या क्रॅश डाएटमुळे तिच्या शरीरावर बरेच दुष्परिणाम झाले होते, त्यामुळेच तिला हृदयविकाराचा झटका आला, असे 'सर्टिफिकेट'ही या पोस्टमधून देऊन टाकण्यात आले. दुसऱ्या दिवशी स्पष्ट झाले, की तिचा मृत्यू अपघाताने बाथटबमध्ये बुडून झाला. मात्र, तोवर 'नेटकऱ्यां'नी धीर धरला नव्हता. मात्र, या दरम्यान कधी नव्हे ती सर्वाधिक चर्चा झाली, ती कॉस्मेटिक सर्जरीची. बॉलिवूडचे तारे-तारका सौंदर्यवृद्धीसाठी कॉस्मेटिक सर्जरी करवून घेतात. आपले 'फीचर्स' अधिक चांगले करवून घेतात, याची कल्पना सगळ्यांनाच आहे. मात्र, या सर्जरी शरीरावर कितपत दुष्परिणाम करतात? त्यामुळे शरीराचे खरोखर नुकसान होते का? त्या जीवघेण्या ठरू शकतात का? हे खरे असेल तर, सेलिब्रेटी एवढी रिस्क घेऊन आपली प्रतिमा 'करेक्ट' करण्याचा हट्ट का धरतात? हे प्रश्न नक्कीच उपस्थित झाले.
प्रतिमा घडविण्याचा हा हट्ट आपल्या बॉलिवुडी चौकटीत बसणाऱ्या लौकिक सौंदर्याच्या व्याख्येमुळे केला जात असल्याचा दिसतो. त्यामुळेच कॉस्मेटिक सर्जरीचे श्रीदेवी हे काही दुर्मीळ उदाहरण राहत नाही. कमनीय बांधा, गोरा रंग, सरळ नाक हे जणू काही बॉलिवूड अभिनेत्री बनण्यासाठी सौंदर्याचे निकष आहेत. अभिनय येतो की नाही, हा त्यापुढचा दुय्यम भाग. मात्र, सर्वार्थाने गुणी अभिनेत्री असूनही, दक्षिणेकडे जम बसलेला असूनही, तिकडे लोकप्रियता मिळालेली असूनही श्रीदेवीला बॉलिवूडमध्ये स्थिरावण्यासाठी कॉस्मेटिक सर्जरींचा आधार घ्यावा लागला. यातच प्रेक्षकांची, इंडस्ट्रीची आणि एकूणच समाजाची मानसिकता प्रतिबिंबित होते. आपल्या कारकिर्दीमधील अनेक धाडसी, स्त्री वादी निर्णयांमुळे ओळखली जाणारी श्रीदेवी या मानसिकतेला मात्र बळी पडली. किंबहुना तिच्यासमोर पर्यायच नसावा. आपला चेहरा जसा आहे तसा पुढे रेटून नेण्याची 'रिस्क' हिंदीतल्या संघर्षाच्या काळात तिला कदाचित घेता आली नसावी. या सर्जरी केल्या नसत्या, तर श्रीदेवीला एवढे यश मिळाले नसते का, तिची कारकीर्द आणखी वेगळी असती का, या जर-तर च्या गोष्टींमध्ये शिरण्यात काही अर्थ नाही. मात्र, ही रिस्क घ्यायला अभिनेत्री तयार नाहीत, हेही खरं. त्यामुळेच आजही अनेक अभिनेत्री सर्रास कॉस्मेटिक सर्जरी करून घेताना दिसतात. अनुष्का शर्मा, प्रियांका चोप्रा, शिल्पा शेट्टी, प्रिती झिंटा, कोयना मित्रा, श्रुती हसन, मिनिषा लांबा, अदिती राव हैदरी यांनी केलेल्या सर्जरी उघड गुपित आहेत. मात्र, ऐश्वर्या राय, करिना कपूर, कतरिना कैफ, कंगना रनोट, असीन, बिपाशा बासू, करिश्मा कपूर, वाणी कपूर यांनीही नाक, ओठ, गाल अशा अवयवांवर कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट करून घेतल्या असल्याचे बोलले जाते. मात्र, या सेलेब्जनी ते जाहीरपणे कधी मान्य केलेले नाही. पुन्हा प्रश्न उरतो तो कृत्रिम सौंदर्याच्या आसक्तीचा. झिरो फिगर मिळविण्यासाठी शरीराला वेठीस धरणे, सुरकुत्या नाहीशा करण्यासाठी बोटॉक्स ट्रीटमेंट घेणे, सैल पडलेली त्वचा ताणून घेणे, बसकं नाक सरळ करणे, ब्रेस्ट इम्प्लांट करणे, अवयवांमध्ये सिलिकॉन भरून त्यांना आकार देणे, इंजेक्शन देऊन ओठ भरदार करणे, जबड्याचा आकार बदलणे, हनुवटीचा आकार बदलणे, अशा आपण कल्पनाही करू शकत नसलेल्या शस्त्रक्रिया सेलिब्रेटींकडून करवून घेतल्या जातात.
श्रीदेवीनेही तब्बल २९ शस्त्रक्रिया केल्याचे सांगितले जाते. आपल्या कारकिर्दीची पहिली इनिंग स्वप्नवत पार पाडणाऱ्या, पहिली लेडी सुपरस्टार होणाऱ्या श्रीदेवीला सेकंड इनिंगसाठी सज्ज होताना पुन्हा एकदा सर्जरींचा आधार घ्यावा लागला, हे दुर्दैव. 'मॉम' सिनेमाच्या सुमारास झालेल्या एका अवॉर्ड फंक्शनच्या निमित्ताने श्रीदेवी प्रसारमाध्यमांसमोर आलेली असताना तिचे बदललेले ओठ लक्ष वेधून घेत होते. त्यामुळे ती अवघडलेली वाटत होती. ओठांच्या करेक्शननंतर 'पीके' सिनेमात दिसलेली अनुष्का शर्मा जशी थट्टेचा विषय झाली होती, तशी चेष्टा श्रीदेवीच्या वाट्याला येऊ नये, एवढेच तेव्हा वाटले होते. आपल्या अभिनय गुणांनी, सौंदर्याने, नृत्यकौशल्याने तेजाळून निघालेली ही 'चाँदनी' पुन्हा मिणमिणत्या दिव्याचा आधार घेतेय असे वाटत होते. डिस्टिंक्शन मिळवून उत्तीर्ण झालेला विद्यार्थी पुन्हा एकदा परीक्षेला बसावा, असे हे दृश्य होते; पण मग दुसऱ्या बाजूने विचार केला असता, बॉलिवूडच्या नव्या युगातील गळेकापू स्पर्धेत स्वत:ला 'टिकवून' ठेवण्याची ही धडपड असल्याचे लक्षात आले. या मायानगरीमध्ये शिरकाव करण्यापासून ते टिकून राहण्यापर्यंत अभिनेत्रींना सातत्याने ही धडपड करावी लागत असल्याचे दिसते. कास्टिंग काउचपासून ते वेगवेगळ्या अभिनेत्यांशी जोडल्या जाणाऱ्या नावापर्यंत आणि 'वॉर्डरोब मालफंक्शन'पासून ते देहाचे प्रदर्शन करण्यापर्यंतची कोणतीही गोष्ट त्यांच्या वाट्याला येऊ शकते. अफेअरपासून ते प्रेग्नन्सीच्या अफवांपर्यंत कोणत्याही गोष्टीची मानसिक तयारी त्यांना ठेवावी लागते. अशा प्रकारे खासगीपणा संपून सार्वजनिक झालेले त्यांचे आयुष्य मग पडद्यावरची प्रतिमा जी मागणी करेल, तसे बनू पाहते. अभिनेत्यांनाही हे चुकलेले दिसत नाही. भूमिकेची गरज म्हणून काही महिन्यांत अव्वाच्या सव्वा वजन वाढविणे, सिक्स पॅक्ज मिळविणे, वाढलेले वजन तेवढ्याच वेगाने घटविणे असे अघोरी प्रयोग शरीरावर करताना अभिनेतेही दिसतात. यासाठी ते तज्ज्ञांची मदत घेत असले, तरी शरीराला अनैसर्गिकपणे, कृत्रिमरीत्या घडवून आपण शरीरावर अन्याय करीत आहोत, व्यक्तिरेखा 'परफेक्ट' करण्याच्या नादात आपण औषधांचा, सप्लीमेंट्सचा, स्टेरॉइड्सचा मारा शरीरावर करीत आहोत, याची जाणीव ठेवणे गरजेचे आहे.
अभिनेत्रींच्या 'परफेक्ट' दिसण्याला भुलून आपणही तसे दिसण्याच्या मोहात पडणाऱ्या तरुणींसाठी अभिनेत्री सोनम कपूरने नुकतीच केलेली एक पोस्ट खूप महत्त्वाची आहे. अभिनेत्रींच्या अशा दिसण्यामागे तिच्या मेक-अपची, फिटनेसची, खाण्या-पिण्याची आणि एकूणच 'दिसण्या'ची काळजी घेणारा संपूर्ण 'स्टाफ' कार्यरत असतो, असे स्पष्ट करून तिने आपला मेक-अप करतानाचा एक फोटोही पोस्ट केला आहे.
सेलेब्जकडून सर्रास केल्या जाणाऱ्या कॉस्मेटिक ट्रीटमेंटविषयी कॉस्मेटिक डर्मटोलॉजिस्ट आणि स्कीन सर्जन डॉ. बिपीन देशपांडे म्हणतात, 'कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट घेण्याचे प्रमाण गेल्या काही वर्षांत वाढले आहे. वय कमी दिसण्यासाठी सेलेब्रिटींकडून फेशियल एनहान्समेंट, स्कीन टाइटनिंग, ब्रेस्ट इम्प्लांट, रिंकल इंजेक्शन, बोटॉक्स, अंडर आय, पिग्मेंटेशन, स्कीन ग्लो, हेअर ट्रान्स्प्लांट, लाफ लाइन्स घालवणे यासारखे उपचार घेतले जाणं आता नेहमीचे झाले आहे. तसेच अवयव अधिक उठावदार करण्यासाठी फिलर इंजेक्शन घेतले जातात. उदाहरणार्थ गाल बसके असतील, तर त्यांना गोलाई देणे, ओठ पातळ असतील तर ते फुगविणे इ. पोट, नितंब तसेच मांड्यांचा आकार बदलण्यासाठीही सर्जरी केल्या जातात. या सर्जरींचे प्रमाण (रेशो) चुकले, तर त्या काही वेळा जीवघेण्याही ठरू शकतात तसेच फिलर्स किंवा बोटोक्सचे उपचार कमी-जास्त झाले तर अवयव वेडेवाकडे होऊ शकतात.' मल्टिपल कॉस्मेटिक सर्जरी करणाऱ्या व्यक्तींबाबत डॉ. देशपांडे म्हणाले, 'अशा व्यक्तींना मानसिक आजार असू शकतो. त्याला बॉडी डिसमॉर्फिक डिसऑर्डर असे म्हणतात. अशा व्यक्ती आपल्या शरीराबाबत, दिसण्याबाबत समाधानी नसतात. प्रत्येक वेळी आरशात पाहिल्यावर त्यांना स्वत:मध्ये काही तरी कमतरता दिसते आणि मग ते मल्टिपल सर्जरी करत राहतात'.
कॉस्मेटिक उपचार आणि मल्टिपल सर्जरींमुळे शरीरावर ताण येऊ शकतो, शरीर अधिक हार्मोन्स निर्माण करते, अँटिबायोटिक्स घ्यावी लागतात, औषधांचे दुष्परिणाम होऊ शकतात. काही व्यक्तींमध्ये सर्जरीनंतर सूज येणे, जखमा बऱ्या न होणे अशा समस्या दिसतात. एखाद्या अवयवावर दुष्परिणाम दिसू शकतो किंवा मधुमेह होऊ शकतो, असेही डॉ. देशपांडे यांनी सांगितले.
कॉस्मेटिक सर्जन डॉ. आशिष दावलभक्त याविषयी म्हणाले, 'कॉस्मेटिक सर्जरीमध्ये नाकाची सर्जरी करून घेण्याचे प्रमाण अधिक आहे. तसेच हेअर ट्रान्स्प्लांट आणि लायपोसेक्शन (चरबी कमी करणे) याचेही प्रमाण जास्त आहे. चांगल्या पद्धतीने केलेली शस्त्रक्रिया फायद्याचीही ठरू शकते. उदा. बसके नाक सरळ केल्यामुळे आत्मविश्वास वाढतो. भारतात आधुनिक तंत्रज्ञान उपलब्ध असून सर्व प्रकारच्या सर्जरी केल्या जातात. मात्र, त्या अनुभवी, प्रमाणित डॉक्टरकडून करून घेणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. तसे केल्यास त्याचे दुष्परिणाम होत नाहीत, तसेच त्याच्यामुळे हृदयावर किंवा फुफ्फुसांवर विपरीत परिणाम होत नाही. सेलिब्रेटींकडून केले जाणारे क्रॅश डाएट, वजन कमी करण्याची औषधे आदींमुळेही त्यांच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो.'
'सर सलामत तो पगडी पचास' या वाक्प्रचाराच्या बरोबर उलट वागून यशप्राप्तीसाठी थेट स्वत:च्या शरीरालाच वेठीस धरण्याचा प्रकार सिनेसृष्टीमध्ये चालू आहे. कलाकारांना असे वागण्यासाठी आजूबाजूची परिस्थिती भरीस घालत आहे. ती बदलणे हे खरं तर आव्हान आहे. आपल्याला कचकड्याच्या बाहुल्या हव्यात की सशक्त अभिनेत्री हव्यात, हे स्वत: कलाकार, इंडस्ट्री आणि समाजानेही एकदा ठरवायला हवे.