अनुजा चवाथे, anuja.chawathe@timesgroup.com
एकाच भाजीपासून किंवा एकाच धान्यापासून तिखट आणि गोड दोन्ही पदार्थ करता येतात याची माहिती तर असते, पण ते कसे करायचे, माप किती याचा मात्र अंदाज नसतो. कधीतरी नेहमीच्याच भाजीपासून काही वेगळे करून पाहावेसे वाटते, पण ते कसे करायचे ठाऊक नसते... अशा सगळ्या प्रश्नांची आयती उत्तरे 'मेजवानी, व्हेजवानी' या अनुराधा तांबोळकरांच्या पाककृतींच्या पुस्तकात मिळतात. खरेतर याला पुस्तके म्हणणे हे गैरच ठरेल. तब्बल तीन हजार पाककृतींचे हे दोन ग्रंथ आहेत. स्वयंपाकघरात नवीन प्रयोग करू इच्छिणाऱ्यांसाठी तर हे पाककृतींचे दोन्ही खंड मार्गदर्शकच ठरतील.
अनेकदा घरामध्ये खूप भाज्या असतात, पण तीच भाजी त्याच पद्धतीने करायचा कंटाळा येतो. इंटरनेटवर शोधायलाही वेळ नसतो. अशा वेळी आयते गाइड म्हणून 'मेजवानी व्हेजवानी'ची मदत सहज होऊ शकते. 'मेजवानी व्हेजवानी'च्या पहिल्या खंडात फळे, फळभाज्या, सुकामेवा, मसाले, मुखशुद्धी, विडे यांची माहिती आणि पाककृतींचा समावेश करण्यात आला आहे. तर दुसऱ्या भागात धान्य, कडधान्ये, डाळी, पालेभाज्या, फुले, देठ, दूध यांपासून बनवण्यात येणाऱ्या पदार्थांचा समावेश करण्यात आला आहे.
अरवीसारख्या भाजीचे कबाब, उपवासाचा चाट, कच्च्या पपईचा हलवा, ढेमश्याच्या भाजीचे वैविध्यपूर्ण प्रकार; मक्याच्या कणसाच्या केसांचा उपयोग, रताळ्याचे गुलाबजाम, कवठाचे सरबत, द्राक्षाची रेड वाइन, जिरा गोळी कशी बनवायची, अशा कितीतरी पाककृती पहिल्या खंडात आहेत. एवढेच नाही तर ओले काजू कसे सोलायचे अशासारख्या लहान-लहान टीप्सही आहेत. बटाट्याच्या पाककृतींनी तर या खंडाची पानेच्या पाने व्यापली आहेत. केवळ अनुक्रमणिका वाचतानाच हा खजिना किती मोठा आहे याची जाणीव होत जाते. साखरेच्या गाठी करणे, साखरेपासून रुखवातीतील पदार्थ तयार करणे याची प्राथमिक तयारीही या खंडाच्या माध्यमातून करून घेतली जाते. यामध्ये करणाऱ्याला स्वतःच्या कल्पकतेमधून इतर गोष्टींचा समावेश करता येऊ शकतो. पहिल्या खंडाची अनुक्रमणिका ७० पानांची आहे. यावरुन यातील पाककृतींचा अंदाज येऊ शकतो.
'मेजवानी व्हेजवानी'च्या दुसऱ्या खंडाची अनुक्रमणिकाही पहिल्याप्रमाणेच भरगच्च ७४ पानांची आहे. यामध्ये घरामध्ये धान्य कसे भरावे, त्याची मांडणी कशी करावी अशाही टीप्स आहेत. त्यामुळे स्वयंपाकघरामध्ये नव्याने पाऊल ठेवणाऱ्यांना आधार मिळू शकतो. गहू दळायचे कसे, कणीक कशी भिजवायची, पोळ्या लाटताना त्या कशा लाटायच्या याही गोष्टींचे मार्गदर्शन दुसऱ्या खंडात केले आहे. भाताचेही अनेक प्रकार यात आहेत. फोडणीच्या भाताच्या नेहमीच्या पद्धतीपलीकडे चिंचेचा कोळ घालून केलेला फोडणीच्या भाताचा पर्यायही यात आहे. बाजरी, नाचणी, सातू यांचा वापर करून तिखट-गोड असे अनेक प्रकार यात शिकवले आहेत. ढोकळा कसा चांगला करायचा, पुरणपोळी करायच्या आधी काय काळजी घ्यायची, शेंगदाणे कसे भाजायचे याच्याही सूचना या खंडामध्ये आहेत. त्यामुळे नवोदितांच्या मनात निर्माण होणाऱ्या अनेक प्रश्नांची उत्तरे आधीच मिळतात. यामुळे अर्थात स्वयंपाक करताना येणारे दडपण कमी व्हायला मदत होऊ शकते. यातील अनेक पदार्थ आपल्या ओळखीचे, आजूबाजूला होणारे आहेत. आपण हे पदार्थ पाहत असतो, फक्त कधी हिंमतीने बनवायला जात नाही. सहज उपलब्ध असलेल्या या पाककृतींच्या माध्यमातून स्वयंपाकघरात वावरणाऱ्यांची हिंमत नक्कीच वाढू शकते. या खंडात पालेभाज्यांच्याही वैविध्यपूर्ण पाककृती देण्यात आल्या आहेत. टाकळ्याच्या बियांची कॉफी, तांदुळजाची कढी, हरभऱ्याच्या पानांची भाकरी, सुरणाच्या पानांची भजी अशा विचार न केलेल्या पाककृती पाहून स्वयंपाकघरात प्रयोग करून पाहणाऱ्यांना नवा आत्मविश्वास मिळू शकतो.
हे दोन्ही खंड पृष्ठसंख्येमुळे हाताळायला थोडे कठीण आहेत. त्यामुळे स्वयंपाकघरात जाऊन मग पाककृती शोधण्यापेक्षा आधीच अभ्यास करून मग पदार्थ बनवायला घेणे अधिक सोयीस्कर ठरू शकेल!
मेजवानी व्हेजवानी (दोन खंड)
लेखिका : अनुराधा तांबोळकर
प्रकाशक : नंदिनी पब्लिशिंग हाऊस
पृष्ठसंख्या : अनुक्रमे ५२६, ५५२
किंमत : सहाशे रुपये प्रत्येकी
एकाच भाजीपासून किंवा एकाच धान्यापासून तिखट आणि गोड दोन्ही पदार्थ करता येतात याची माहिती तर असते, पण ते कसे करायचे, माप किती याचा मात्र अंदाज नसतो. कधीतरी नेहमीच्याच भाजीपासून काही वेगळे करून पाहावेसे वाटते, पण ते कसे करायचे ठाऊक नसते... अशा सगळ्या प्रश्नांची आयती उत्तरे 'मेजवानी, व्हेजवानी' या अनुराधा तांबोळकरांच्या पाककृतींच्या पुस्तकात मिळतात. खरेतर याला पुस्तके म्हणणे हे गैरच ठरेल. तब्बल तीन हजार पाककृतींचे हे दोन ग्रंथ आहेत. स्वयंपाकघरात नवीन प्रयोग करू इच्छिणाऱ्यांसाठी तर हे पाककृतींचे दोन्ही खंड मार्गदर्शकच ठरतील.
अनेकदा घरामध्ये खूप भाज्या असतात, पण तीच भाजी त्याच पद्धतीने करायचा कंटाळा येतो. इंटरनेटवर शोधायलाही वेळ नसतो. अशा वेळी आयते गाइड म्हणून 'मेजवानी व्हेजवानी'ची मदत सहज होऊ शकते. 'मेजवानी व्हेजवानी'च्या पहिल्या खंडात फळे, फळभाज्या, सुकामेवा, मसाले, मुखशुद्धी, विडे यांची माहिती आणि पाककृतींचा समावेश करण्यात आला आहे. तर दुसऱ्या भागात धान्य, कडधान्ये, डाळी, पालेभाज्या, फुले, देठ, दूध यांपासून बनवण्यात येणाऱ्या पदार्थांचा समावेश करण्यात आला आहे.
अरवीसारख्या भाजीचे कबाब, उपवासाचा चाट, कच्च्या पपईचा हलवा, ढेमश्याच्या भाजीचे वैविध्यपूर्ण प्रकार; मक्याच्या कणसाच्या केसांचा उपयोग, रताळ्याचे गुलाबजाम, कवठाचे सरबत, द्राक्षाची रेड वाइन, जिरा गोळी कशी बनवायची, अशा कितीतरी पाककृती पहिल्या खंडात आहेत. एवढेच नाही तर ओले काजू कसे सोलायचे अशासारख्या लहान-लहान टीप्सही आहेत. बटाट्याच्या पाककृतींनी तर या खंडाची पानेच्या पाने व्यापली आहेत. केवळ अनुक्रमणिका वाचतानाच हा खजिना किती मोठा आहे याची जाणीव होत जाते. साखरेच्या गाठी करणे, साखरेपासून रुखवातीतील पदार्थ तयार करणे याची प्राथमिक तयारीही या खंडाच्या माध्यमातून करून घेतली जाते. यामध्ये करणाऱ्याला स्वतःच्या कल्पकतेमधून इतर गोष्टींचा समावेश करता येऊ शकतो. पहिल्या खंडाची अनुक्रमणिका ७० पानांची आहे. यावरुन यातील पाककृतींचा अंदाज येऊ शकतो.
'मेजवानी व्हेजवानी'च्या दुसऱ्या खंडाची अनुक्रमणिकाही पहिल्याप्रमाणेच भरगच्च ७४ पानांची आहे. यामध्ये घरामध्ये धान्य कसे भरावे, त्याची मांडणी कशी करावी अशाही टीप्स आहेत. त्यामुळे स्वयंपाकघरामध्ये नव्याने पाऊल ठेवणाऱ्यांना आधार मिळू शकतो. गहू दळायचे कसे, कणीक कशी भिजवायची, पोळ्या लाटताना त्या कशा लाटायच्या याही गोष्टींचे मार्गदर्शन दुसऱ्या खंडात केले आहे. भाताचेही अनेक प्रकार यात आहेत. फोडणीच्या भाताच्या नेहमीच्या पद्धतीपलीकडे चिंचेचा कोळ घालून केलेला फोडणीच्या भाताचा पर्यायही यात आहे. बाजरी, नाचणी, सातू यांचा वापर करून तिखट-गोड असे अनेक प्रकार यात शिकवले आहेत. ढोकळा कसा चांगला करायचा, पुरणपोळी करायच्या आधी काय काळजी घ्यायची, शेंगदाणे कसे भाजायचे याच्याही सूचना या खंडामध्ये आहेत. त्यामुळे नवोदितांच्या मनात निर्माण होणाऱ्या अनेक प्रश्नांची उत्तरे आधीच मिळतात. यामुळे अर्थात स्वयंपाक करताना येणारे दडपण कमी व्हायला मदत होऊ शकते. यातील अनेक पदार्थ आपल्या ओळखीचे, आजूबाजूला होणारे आहेत. आपण हे पदार्थ पाहत असतो, फक्त कधी हिंमतीने बनवायला जात नाही. सहज उपलब्ध असलेल्या या पाककृतींच्या माध्यमातून स्वयंपाकघरात वावरणाऱ्यांची हिंमत नक्कीच वाढू शकते. या खंडात पालेभाज्यांच्याही वैविध्यपूर्ण पाककृती देण्यात आल्या आहेत. टाकळ्याच्या बियांची कॉफी, तांदुळजाची कढी, हरभऱ्याच्या पानांची भाकरी, सुरणाच्या पानांची भजी अशा विचार न केलेल्या पाककृती पाहून स्वयंपाकघरात प्रयोग करून पाहणाऱ्यांना नवा आत्मविश्वास मिळू शकतो.
हे दोन्ही खंड पृष्ठसंख्येमुळे हाताळायला थोडे कठीण आहेत. त्यामुळे स्वयंपाकघरात जाऊन मग पाककृती शोधण्यापेक्षा आधीच अभ्यास करून मग पदार्थ बनवायला घेणे अधिक सोयीस्कर ठरू शकेल!
मेजवानी व्हेजवानी (दोन खंड)
लेखिका : अनुराधा तांबोळकर
प्रकाशक : नंदिनी पब्लिशिंग हाऊस
पृष्ठसंख्या : अनुक्रमे ५२६, ५५२
किंमत : सहाशे रुपये प्रत्येकी