डीबुक
इम्रान हाश्मी,निकीता दत्त,मानव कौल
देशातील भुतांच्या गोष्टी पाहून कंटाळलेल्या हिंदी प्रेक्षकांसाठी दिग्दर्शक जय कृष्णन, अर्थात जय के. यांनी 'डीबुक' नावाच्या चित्रपटात विदेशातल्या भुताचा खेळ मांडला आहे. याच दिग्दर्शकाच्या 'एझरा' या मल्याळी चित्रपटाचा 'रीमेक' असलेला हा चित्रपट 'हॉरर' असा टॅग घेऊन 'ओटीटी'वर प्रदर्शित झाला असला, तरी तो त्या अर्थानं 'हॉरर'नाही. एका रहस्याची गुंतागुंत उलगडण्याचा प्रयत्न म्हणून या चित्रपटाकडे पाहता येईल. त्याच्या मांडणीत नावीन्य नसल्यानं आणि एकूणच मूळ गोष्टीत अनेक प्रश्नांची उत्तरं मिळत नसल्यानं, या कलाकृतीचा
फारसा प्रभाव पडत नाही. एका अणुप्रकल्पावर अधिकारी असलेला सॅम (इम्रान हाश्मी) हा पत्नी माहीसह (निकिता दत्ता) नोकरीसाठी मॉरिशसला जातो. दोघांचं आयुष्य यापूर्वी अनेक अडचणी आणि तणावातून गेलं असून, माहीच्या पालकांचा दोघांच्या आंतरधर्मीय विवाहाला विरोध असतो. मॉरिशसला एका शानदार व्हिलामध्ये दोघं राहायला येतात. घराला 'हेरिटेज लूक' देण्याचा प्रयत्न माही करते आणि एकापेक्षा एक अशा पुरातन गोष्टी खरेदी करून घरात आणते. कलाकुसर असलेली एक पेटी ती खरेदी करते आणि या दोघांच्या आयुष्यात विचित्र घटना घडू लागतात. पुढे ही पेटी म्हणजे 'डीबुक' असल्याचं दोघांना समजतं. ज्यू समाजात प्राचीन काळात चालत असलेली 'डीबुक' ही एक पद्धत आहे. जिवंत माणसाच्या शरीरात प्रवेश करून त्याच्या वागण्याबोलण्यावर नियंत्रण ठेवणारा मृत व्यक्तीचा आत्मा या पेटीमध्ये बंदिस्त असल्याची एक समजूत ज्यू धर्मीयांमध्ये आहे. ज्या पेटीमध्ये या आत्म्याचं वास्तव्य असतं, त्याला 'डीबुक' म्हटलं जातं. हे 'डीबुक' स्वत:हूनच खरेदी केल्यानं आपण स्वत:च्या पायावर स्वत:च धोंडा पाडून घेतल्याचं दोघांना समजतं आणि त्यानंतर सुरू होतो एका शोधाचा प्रवास. अनेक वर्षांपूर्वी मॉरिशसमध्ये घडलेली एक गोष्ट समोर येते आणि एका ज्यू व्यक्तीच्या इतिहासापर्यंत हा शोध जाऊन थांबतो. पुढं काय होतं? या 'डीबुक'मध्ये असलेला आत्मा नक्की कोणाचा असतो? त्याचा इतिहास काय आहे? तो आत्मा माही, सॅम यांना कोणत्या प्रकारे त्रास देतो? पुढं यातून त्यांची सुटका होते, की आणखी काही नवा प्रकार पुढं येतो? या प्रश्नांची उत्तरं शोधण्यासाठी 'डीबुक' बघायला हवा. टीपिकल हॉरर बॉलिवूडपटातली अनेक दृश्य इथं दिसतात.
आरशात दिसणाऱ्या भयावह प्रतिमा, लटकलेली मुलगी, कपाटातून येणारा हात, झुंबरातून पडणारं रक्त, अचानक हवेत उड्या घेणाऱ्या व्यक्तिरेखा, काही सेकंदांच्या शांततेनंतर अचानक कानावर आदळणारा ध्वनी असे प्रकार इथंही दिसतात. आपल्याकडच्या चित्रपटाच्या शेवटी भूत उतरविण्याचा प्रसंग फक्त इथं मॉरिशसमधल्या सिनेगॉगमध्ये दाखवला जातो. थेट अंगावर येणारे, मुळापासून हादरवून टाकणारे प्रसंग चित्रपटात नाहीत. चित्रपटाचं पार्श्वसंगीत आणि कॅमेरा वर्क प्रभावहीन वाटतं. त्यामुळे म्हणावासा 'हॉरर'चा थरार इथं रंगत नाही. विदेशात एका विशिष्ट पार्श्वभूमीवर घडणाऱ्या या कथेत आवश्यक असणारा 'सरप्राइज इलिमेंट' इथं येत नाही; तसंच ज्यू लोकांचा इतिहास, त्या वेळी घडलेल्या काही गोष्टी आणि सध्याच्या संदर्भात येणारे नायक-नायिका यांचा कोणताच ताळमेळ आपल्याला दिसत नाही. ज्यू नागरिकांच्या संदर्भातल्या काही गोष्टी नक्कीच उत्कंठा वाढविणाऱ्या आहेत; मात्र त्या म्हणाव्याशा रंगत नाहीत. इम्रान हाश्मी आणि निकिता दत्ता आपापल्या भूमिकांना योग्य न्याय देतात. मानव कौल, डेंझिल स्मिथ यांच्या भूमिकाही प्रसंगानुरूप. चित्रपटाचा एकूण आशय 'हॉरर'पेक्षा 'सस्पेन्स'च्या जातकुळीतला वाटतो. एकूण काय, तर 'डीबुक'चा थरार अपेक्षेप्रमाणं रंगत नाही. अगदीच वेळ जात नसेल, तर सहज इम्रान हाश्मीचे चाहते चित्रपट पाहण्याचा पर्याय अवलंबता येईल.
फारसा प्रभाव पडत नाही. एका अणुप्रकल्पावर अधिकारी असलेला सॅम (इम्रान हाश्मी) हा पत्नी माहीसह (निकिता दत्ता) नोकरीसाठी मॉरिशसला जातो. दोघांचं आयुष्य यापूर्वी अनेक अडचणी आणि तणावातून गेलं असून, माहीच्या पालकांचा दोघांच्या आंतरधर्मीय विवाहाला विरोध असतो. मॉरिशसला एका शानदार व्हिलामध्ये दोघं राहायला येतात. घराला 'हेरिटेज लूक' देण्याचा प्रयत्न माही करते आणि एकापेक्षा एक अशा पुरातन गोष्टी खरेदी करून घरात आणते. कलाकुसर असलेली एक पेटी ती खरेदी करते आणि या दोघांच्या आयुष्यात विचित्र घटना घडू लागतात. पुढे ही पेटी म्हणजे 'डीबुक' असल्याचं दोघांना समजतं. ज्यू समाजात प्राचीन काळात चालत असलेली 'डीबुक' ही एक पद्धत आहे. जिवंत माणसाच्या शरीरात प्रवेश करून त्याच्या वागण्याबोलण्यावर नियंत्रण ठेवणारा मृत व्यक्तीचा आत्मा या पेटीमध्ये बंदिस्त असल्याची एक समजूत ज्यू धर्मीयांमध्ये आहे. ज्या पेटीमध्ये या आत्म्याचं वास्तव्य असतं, त्याला 'डीबुक' म्हटलं जातं. हे 'डीबुक' स्वत:हूनच खरेदी केल्यानं आपण स्वत:च्या पायावर स्वत:च धोंडा पाडून घेतल्याचं दोघांना समजतं आणि त्यानंतर सुरू होतो एका शोधाचा प्रवास. अनेक वर्षांपूर्वी मॉरिशसमध्ये घडलेली एक गोष्ट समोर येते आणि एका ज्यू व्यक्तीच्या इतिहासापर्यंत हा शोध जाऊन थांबतो. पुढं काय होतं? या 'डीबुक'मध्ये असलेला आत्मा नक्की कोणाचा असतो? त्याचा इतिहास काय आहे? तो आत्मा माही, सॅम यांना कोणत्या प्रकारे त्रास देतो? पुढं यातून त्यांची सुटका होते, की आणखी काही नवा प्रकार पुढं येतो? या प्रश्नांची उत्तरं शोधण्यासाठी 'डीबुक' बघायला हवा. टीपिकल हॉरर बॉलिवूडपटातली अनेक दृश्य इथं दिसतात.
आरशात दिसणाऱ्या भयावह प्रतिमा, लटकलेली मुलगी, कपाटातून येणारा हात, झुंबरातून पडणारं रक्त, अचानक हवेत उड्या घेणाऱ्या व्यक्तिरेखा, काही सेकंदांच्या शांततेनंतर अचानक कानावर आदळणारा ध्वनी असे प्रकार इथंही दिसतात. आपल्याकडच्या चित्रपटाच्या शेवटी भूत उतरविण्याचा प्रसंग फक्त इथं मॉरिशसमधल्या सिनेगॉगमध्ये दाखवला जातो. थेट अंगावर येणारे, मुळापासून हादरवून टाकणारे प्रसंग चित्रपटात नाहीत. चित्रपटाचं पार्श्वसंगीत आणि कॅमेरा वर्क प्रभावहीन वाटतं. त्यामुळे म्हणावासा 'हॉरर'चा थरार इथं रंगत नाही. विदेशात एका विशिष्ट पार्श्वभूमीवर घडणाऱ्या या कथेत आवश्यक असणारा 'सरप्राइज इलिमेंट' इथं येत नाही; तसंच ज्यू लोकांचा इतिहास, त्या वेळी घडलेल्या काही गोष्टी आणि सध्याच्या संदर्भात येणारे नायक-नायिका यांचा कोणताच ताळमेळ आपल्याला दिसत नाही. ज्यू नागरिकांच्या संदर्भातल्या काही गोष्टी नक्कीच उत्कंठा वाढविणाऱ्या आहेत; मात्र त्या म्हणाव्याशा रंगत नाहीत. इम्रान हाश्मी आणि निकिता दत्ता आपापल्या भूमिकांना योग्य न्याय देतात. मानव कौल, डेंझिल स्मिथ यांच्या भूमिकाही प्रसंगानुरूप. चित्रपटाचा एकूण आशय 'हॉरर'पेक्षा 'सस्पेन्स'च्या जातकुळीतला वाटतो. एकूण काय, तर 'डीबुक'चा थरार अपेक्षेप्रमाणं रंगत नाही. अगदीच वेळ जात नसेल, तर सहज इम्रान हाश्मीचे चाहते चित्रपट पाहण्याचा पर्याय अवलंबता येईल.