मटा ऑनलाइन वृत्त । न्यूयॉर्क
गेल्या दशकभरापासून सोशल मीडिया हा आपल्या आयुष्याचा भाग बनला असताना 'सोशल मीडियावेड' आरोग्यासाठी हानिकारक आहे की लाभदायक आहे, असा कळीचा प्रश्न नेहमीच आपल्या मनात घोळत असतो. मात्र, एका ताज्या सर्वेक्षणातून फेसबुकसारख्या सोशल साइटवरील वावरामुळे आयुष्य वाढण्यास हातभारच लागतो, असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे.
सोशल मीडियाचा वापर वास्तवाशी पूरक असावा. सामाजिक संबंध जपण्यासाठी, ते दृढ करण्यासाठी फेसबुक या माध्यमाचा उपयोग करावा. तसं केल्यास नक्कीच तुमचं आयुष्य 'हेल्दी' बनेल, असे संशोधनकर्त्यांचे म्हणणे आहे. सॅन डिएगो येथील युनिव्हर्सिटी ऑफ कॅलिफोर्नियातील विद्यार्थ्यांनी हे संशोधन केलं आहे. जवळपास १.२ कोटी फेसबुक युजर्सचा अभ्यास केल्यानंतर सोशल मीडियामुळे दिर्घायुष्य लाभतं असा निष्कर्ष निघाला आहे.
ज्या लोकांचं सामाजिक विश्व मोठं आहे, ते दिर्घायुष्याचे धनी ठरतात, यावर जसं शिक्कामोर्तब झालेलं आहे तोच फॉर्म्युला ऑनलाइन लोकांनाही लागू पडला आहे. ऑनलाइन होणाऱ्या गोष्टी जर बाहेरच्या जगात होत असलेल्या संवादाप्रमाणे संतुलित आणि सकारात्मक असतील तर त्याचे चांगले परिणाम दिसू लागतात, असे या संशोधनात भाग घेतलेल्या विल्यम हॉब्ज या विद्यार्थ्याने नमूद केले. सोशल मीडियाच्या अतिरेकी वापराला मात्र त्याने आक्षेप घेतला. लोकांशी कनेक्ट होण्याच्या नावाखाली आपला जास्तीत जास्त वेळ खर्ची घातल्यास त्याचे दुष्परिणाम होऊ शकतात, असे हॉब्जने नमूद केले. युनिव्हर्सिटीचे प्राध्यापक जेम्स फाउलर यांनी फेसबुकचा वापर सध्या तरी संतुलित आढळल्याचं प्रमाणपत्र दिलं. आमच्या पाहणीत फेसबुकवरील बहुतांश युजर्स संतुलित प्रमाणात या माध्यमाचा वापर करताना आढळले आहेत. त्यामुळे त्यापासून जास्त धोका दिसत नाही, असे फाउलर यांनी नमूद केले. हे संशोधन विज्ञानाला वाहिलेल्या 'पीएनएएस' या नियतकालीकाच्या ताज्या अंकात प्रसिद्ध झालं आहे.
असं झालं संशोधन...
- संशोधनात १९४५ ते १९८९ यादरम्यान जन्मलेल्या लोकांचा अभ्यास करण्यात आला.
- हे लोक ऑनलाइन असताना नेमकं काय करतात, यावर सहा महिने वॉच ठेवण्यात आला. ज्या समवयस्कांचा मृत्यू झाला आहे त्यांच्याशी यांच्या दैनंदिनीची तुलना करण्यात आली.
- फेसबुक फ्रेण्ड, फोटो, स्टेटस अपडेट्स, वॉल पोस्ट आणि मेसेजची संख्या या सगळ्यां बाजू ध्यानात घेण्यात आल्या.
- कॅलिफोर्नियात जे फेसबुक युजर्स आहेत त्यांच्या रेकॉर्डची आरोग्य विभागाच्या रेकॉर्डशी तुलना करण्यात आली.
- फेसबुक न वापरणाऱ्यांच्या तुलनेत फेसबुक युजरचा लवकर मृत्यू होण्याची शक्यता १२ टक्क्यांनी कमी आढळली आहे.
- फेसबुकचा १० टक्क्यांपेक्षा कमी वापर करणाऱ्यांच्या तुलनेत ३० ते ५० टक्के वापर करणाऱ्यांना जास्त आयुष्य लाभतं, असेही या पाहणीत आढळलं.
गेल्या दशकभरापासून सोशल मीडिया हा आपल्या आयुष्याचा भाग बनला असताना 'सोशल मीडियावेड' आरोग्यासाठी हानिकारक आहे की लाभदायक आहे, असा कळीचा प्रश्न नेहमीच आपल्या मनात घोळत असतो. मात्र, एका ताज्या सर्वेक्षणातून फेसबुकसारख्या सोशल साइटवरील वावरामुळे आयुष्य वाढण्यास हातभारच लागतो, असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे.
सोशल मीडियाचा वापर वास्तवाशी पूरक असावा. सामाजिक संबंध जपण्यासाठी, ते दृढ करण्यासाठी फेसबुक या माध्यमाचा उपयोग करावा. तसं केल्यास नक्कीच तुमचं आयुष्य 'हेल्दी' बनेल, असे संशोधनकर्त्यांचे म्हणणे आहे. सॅन डिएगो येथील युनिव्हर्सिटी ऑफ कॅलिफोर्नियातील विद्यार्थ्यांनी हे संशोधन केलं आहे. जवळपास १.२ कोटी फेसबुक युजर्सचा अभ्यास केल्यानंतर सोशल मीडियामुळे दिर्घायुष्य लाभतं असा निष्कर्ष निघाला आहे.
ज्या लोकांचं सामाजिक विश्व मोठं आहे, ते दिर्घायुष्याचे धनी ठरतात, यावर जसं शिक्कामोर्तब झालेलं आहे तोच फॉर्म्युला ऑनलाइन लोकांनाही लागू पडला आहे. ऑनलाइन होणाऱ्या गोष्टी जर बाहेरच्या जगात होत असलेल्या संवादाप्रमाणे संतुलित आणि सकारात्मक असतील तर त्याचे चांगले परिणाम दिसू लागतात, असे या संशोधनात भाग घेतलेल्या विल्यम हॉब्ज या विद्यार्थ्याने नमूद केले. सोशल मीडियाच्या अतिरेकी वापराला मात्र त्याने आक्षेप घेतला. लोकांशी कनेक्ट होण्याच्या नावाखाली आपला जास्तीत जास्त वेळ खर्ची घातल्यास त्याचे दुष्परिणाम होऊ शकतात, असे हॉब्जने नमूद केले. युनिव्हर्सिटीचे प्राध्यापक जेम्स फाउलर यांनी फेसबुकचा वापर सध्या तरी संतुलित आढळल्याचं प्रमाणपत्र दिलं. आमच्या पाहणीत फेसबुकवरील बहुतांश युजर्स संतुलित प्रमाणात या माध्यमाचा वापर करताना आढळले आहेत. त्यामुळे त्यापासून जास्त धोका दिसत नाही, असे फाउलर यांनी नमूद केले. हे संशोधन विज्ञानाला वाहिलेल्या 'पीएनएएस' या नियतकालीकाच्या ताज्या अंकात प्रसिद्ध झालं आहे.
असं झालं संशोधन...
- संशोधनात १९४५ ते १९८९ यादरम्यान जन्मलेल्या लोकांचा अभ्यास करण्यात आला.
- हे लोक ऑनलाइन असताना नेमकं काय करतात, यावर सहा महिने वॉच ठेवण्यात आला. ज्या समवयस्कांचा मृत्यू झाला आहे त्यांच्याशी यांच्या दैनंदिनीची तुलना करण्यात आली.
- फेसबुक फ्रेण्ड, फोटो, स्टेटस अपडेट्स, वॉल पोस्ट आणि मेसेजची संख्या या सगळ्यां बाजू ध्यानात घेण्यात आल्या.
- कॅलिफोर्नियात जे फेसबुक युजर्स आहेत त्यांच्या रेकॉर्डची आरोग्य विभागाच्या रेकॉर्डशी तुलना करण्यात आली.
- फेसबुक न वापरणाऱ्यांच्या तुलनेत फेसबुक युजरचा लवकर मृत्यू होण्याची शक्यता १२ टक्क्यांनी कमी आढळली आहे.
- फेसबुकचा १० टक्क्यांपेक्षा कमी वापर करणाऱ्यांच्या तुलनेत ३० ते ५० टक्के वापर करणाऱ्यांना जास्त आयुष्य लाभतं, असेही या पाहणीत आढळलं.