हे प्रश्न विचारून फेसबुक डाटा चोरी होतोय!

प्रेम त्रिपाठी । नवी दिल्ली : मागच्या जन्मात तुम्ही कोण होता?, तुमचा मृत्यू कधी होईल?, तुम्ही कोणत्या अभिनेता/ अभिनेत्रीसारखं दिसता?, पुढचा जन्म तुमचा कुठं होईल? आदी प्रश्न फेसबुकवरून वारंवार विचारले जात आहेत...आपल्या जन्माचं रहस्य जाणून घेण्याच्या नादात तुम्ही जर या पोस्ट शेअर करत असाल तर सावधान! या प्रश्नांच्या माध्यमातून कदाचित तुमचा पर्सनल डाटा चोरी केला जाऊ शकतो. फेसबुकवरील ५ कोटी युजर्सची व्यक्तीगत माहिती चोरी केली जात असल्याचं उघड झाल्यानंतर सोशल साइटच्या विश्वासहार्यतेवर प्रश्नचिन्हे निर्माण झाले आहेत. त्यामुळे खालील गोष्टी कराच...

फेसबुक डाटा ब्रीच काय आहे?

फेसबुकच्या ५ कोटी युजर्सचा डाटा चोरून अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीत ट्रम्प यांच्या विजयासाठीचं वातावरण तयार करण्यात आलं, असा आरोप केंब्रिज अॅनालिटिका या ब्रिटीश कंपनीवर करण्यात आला आहे.

केंब्रिज अॅनालिटिकाबाबत...

२०१३ मध्ये या कंपनीचा उदय झाला. २०१६ मध्ये या कंपनीला ट्रम्प यांच्या प्रचाराचं काम मिळालं. रॉबर्ट मर्सर नावाच्या एका गुंतवणुकदाराने या कंपनीला १५ मिलियन डॉलर दिले होते.

डाटा कसा मिळविला...

युनिव्हर्सिटी ऑफ केंब्रिजमधील मानसशास्त्राचे प्राध्यापक अलेक्झांडर कोगन यांच्या 'ग्लोबल सायन्स रिसर्च'ने युजर्स डाटा शेअर करण्यासाठी केंब्रिज अॅनालिटिकासोबत व्यवहार केला. २०१४ मध्ये कोगनने thisisyourdigitallife नावाच्या अॅपद्वारे मानसशास्त्रीय प्रश्नमंजुषा स्पर्धेत भाग घेण्यास फेसबुक युजर्सना भाग पाडलं. त्यानुसार २ लाख ७० हजार युजर्सने या प्रश्नमंजुषेत भागही घेतला. त्यावेळी कोगनने फेसबुक युजर्सचा डाटा चोरल्याचा त्याच्यावर आरोप आहे. त्याने युजर्सच्या मित्रांचाही डाटा चोरल्याचं सांगितलं जातं.

फेसबुकला हे माहीत होतं का?

युजर्सचा डाटा चोरी केला जातोय याची कुणकुण फेसबुकला लागली होती. त्यामुळे त्यांनी केंब्रिज अॅनालिटिकाला हा डाटा डिलिट करण्यास सांगितलं होतं. मात्र या कंपनीनं हा डाटा डिलिट केला नाही आणि फेसबुकनेही त्यांच्या युजर्सला डाटा चोरीबाबत अॅलर्ट केलं नाही.

असा झाला पर्दाफाश

अमेरिकेच्या वर्तमानपत्रांमध्ये गेल्या काही दिवसापासून या डाटा चोरीच्या बातम्या येत होत्या. गेल्या आठवड्यात 'संडे गार्डियन'ने केंब्रिज अॅनालिटिकाच्या माजी कर्मचाऱ्याच्या आणि व्हिसल ब्लोअरच्या हवाल्याने या प्रकरणाचा पर्दाफाश केला होता.

कुणाकुणाचा डाटा चोरीला गेला...

कुणाकुणाचा डाटा चोरला गेला हे अद्याप स्पष्ट झालेलं नाही. ज्यांचा डाटा चोरला गेला त्यात अनेक देशांतील युजर्स आहेत, असं सांगण्यात येतं. ज्या युजरची प्रायव्हसी सेटिंग्ज व्यवस्थित नव्हती त्यांचाचा डाटा अॅक्सेस केला गेल्याचं सांगण्यात येतं.

तज्ज्ञ काय म्हणतात....

प्रसिद्ध संकेतस्थळ किंवा अॅपने आयोजित केलेल्या प्रश्नमंजुषेमध्येच भाग घ्या. कारण प्रश्नमंजुषेच्या नावाखाली तुमचा डाटा अॅक्सेस केला जाऊ शकतो, असं तज्ज्ञांचं म्हणणं आहे.

डाटा सुरक्षित ठेवण्यासाठी हे करा...

डाटा सुरक्षित ठेवण्यासाठी फेसबुक सेटिंग्जमधील प्रायव्हसीमध्ये जा. तिथे डिफॉल्ट सेटिंग्ज everyone असा पर्याय असेल. त्याला एडिट करून केवळ फ्रेंडस असं ठेवा आणि सेव्ह करा. म्हणजे तुमचा डाटा केवळ तुमचे मित्रच पाहतील.