जगातील सर्वात मोठा गिटारफिश सापडला गोव्याच्या किनाऱ्यावर; ११४ सेमी लांब, पाहा फोटो

पणजी: वर्ल्ड वाइड फंड फॉर नेचर गेल्या काही महिन्यांपासून गोव्यातील समुद्रात गिटारफिश सापडतो का याचा अभ्यास करत होती. WWFच्या या अभ्यासादरम्यान अवघ्या महिन्याभरात त्यांना ११४ सेमी लांबीचा वाइडनोज गिटारफिश सापडला. हा जगातील सर्वात मोठा गिटारफिश आहे.

गिटारफिशच्या बहुतेक प्रजाती शार्क कुटुंबातील आहेत आणि IUCNने त्यांचा समावेश नामशेष होण्याच्या मार्गावर असलेल्या माशांच्या यादीत केला आहे. गोव्यात सापडलेल्या गिटारफिशच्या आधी जगात सापडलेला सर्वात मोठा वाइडनोज गिटारफिश ९३ सेमी लांबीचा होता. आम्ही एप्रिल २०२१ मध्ये अभ्यास केला आणि आतापर्यंत गोव्यात विविध प्रजातींच्या ७७ वैयक्तिक गिटारफिशची नोंद केली आहे, असे WWFच्या गोवा कार्यालयातील सागरी संवर्धनाचे वरिष्ठ समन्वयक आदित्य काकोडकर म्हणाले.

सर्वाधिक संख्या कॅरान्झालेममध्ये आढळली, त्यानंतर बेनॉलिम. सर्वात मोठे, ११४ सेमी लांब, कॅरान्झालेम येथे मच्छिमारांनी वापरलेल्या रॅम्पोन किंवा पारंपारिक जाळ्यात पकडले गेले. ती एक मादी होती आणि ती सापडली तोपर्यंत ती आधीच मेलेली होती. गिटारफिश फारसे पाचक नसल्यामुळे, मच्छीमारांसाठी ते फारसे आर्थिक मूल्य देत नाहीत आणि मोठ्या प्रमाणात अनावधानाने पकडले जाते, असे काकोडकर म्हणाले.

मासे एकतर फिशमील प्लांटमध्ये पाठवले जातात किंवा टाकून दिले जातात. त्याची त्वचा काढणे कठीण असल्याने, ते कधीच खाल्ले जात नाही. कधीकधी, मच्छीमार ते स्वतः खातात. सर्वात मोठी मादी गिटारफिश आढळल्यास, आम्ही मच्छीमारांना देतो. आमच्याकडे अजून दीड वर्षाचा अभ्यास शिल्लक आहे आणि आम्ही डेटा गोळा करू आणि गिटारफिशच्या संवर्धनाबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी मच्छीमार, विद्यार्थी आणि मोठ्या प्रमाणावर लोकांसोबत काम करू. मच्छिमारांच्या व्यापारात हस्तक्षेप न करता आम्हाला ते करायचे आहे,” काकोडकर म्हणाले.



ते म्हणाले की, सागरी परिसंस्थेसाठी गिटारफिशचे वैज्ञानिक मूल्य आणि महत्त्व आहे आणि यामुळे त्यांचे संवर्धन महत्वाचे आहे कारण ते आरोग्यासाठी उपयुक्त नसलेल्या माशांची शिकार करतात तसेच मोठ्या माशांची शिकार करतात.

सात प्रजातींपैकी, सहा प्रजाती IUCN च्या गंभीरपणे धोक्यात असलेल्या यादीत आहेत, तर एक, पांढरा ठिपका असलेला गिटारफिश देखील भारताच्या वन्यजीव संरक्षण कायद्यानुसार धोक्यात आहे. गोव्यात, शार्पनोज, वाइडनोज आणि स्ट्रिपनोज गिटारफिश आतापर्यंत सापडले आहेत, ते सर्व IUCN यादीत आहेत.

गिटारफिश मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पाण्यात आतील भागात आढळतो. त्याची तस्करी पूर्वेकडील देशात केली जाते, जिथे त्याचे पंख आणि गिल सूपमध्ये खातात. यासाठी भारतातूनही त्याची तस्करी केली जाते. परंतु सध्या आमच्याकडे गिटारफिशबद्दल पुरेसा डेटा नाही. CSR समर्थनासह, WWF इंडिया डेटा संकलित करू इच्छितो, ज्यामुळे आम्हाला भविष्यात त्याच्या संवर्धनासाठी सरकारकडे लॉबिंग करण्यात मदत होईल.”

आतापर्यंत, गोव्यातील १७ किनारपट्टीचे भाग गिटारफिशच्या उपस्थितीसाठी स्कॅन केले गेले आहेत आणि कॅरान्झालेम आणि बेनॉलिममध्ये कार्यरत मच्छिमारांसाठी जागरूकता कार्यक्रम आयोजित केले गेले आहेत. रविवारी, सिरीडाओ पारंपारिक मच्छीमार संघटनेच्या सदस्यांसाठी तिसरा जनजागृती कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला होता. आम्ही ११७ मच्छिमारांच्या मुलाखती घेतल्या, त्याशिवाय काही पूर्वी जे मासेमारीच्या व्यवसायात होते. आम्हाला सांगण्यात आले की, आजच्या तुलनेत गिटारफिश गोव्यात जास्त वेळा आढळले होते, काकोडकर म्हणाले.