भारतानेही स्वीकारला बदल
वृत्तसंस्था, पॅरिस, नवी दिल्ली
एखाद्या वस्तूचे वजन आपण कसे मोजतो, याबाबतच्या मापन पद्धतीमध्ये मोठा बदल सोमवारी, जागतिक मापनशास्त्र दिनी अंमलात आणण्यात आला. वजनाच्या किलोग्रॅम या एककासह अन्य तीन एककांची निसर्गाच्या कायद्यावर आधारित अत्यंत अचूक व्याख्या शास्त्रज्ञांनी स्वीकारली आहे. भारतानेही या नवीन बदलांचा स्वीकार केला आहे. यामुळे पाठ्यपुस्तकांमध्ये बदलांसह अन्य दूरगामी परिणाम होणार आहेत.
या महत्त्वपूर्ण बदलानुसार, किलोग्रॅमची व्याख्या करण्यासाठी आजवर वापरण्यात येणारा दंडगोलाकृती ठोकळा आता बाद ठरणार असून त्याची जागा क्वांटम गुणोत्तरावर आधारित एकक घेणार आहे. 'ला ग्रँड के' या नावाने ओळखला जाणारा प्लॅटिनम-इरिडियम धातूचा हा ठोकळा गेली १३० वर्षे एक किलोग्रॅम वजनासाठी जगभरातील निकष ठरला होता. या बदलांबाबत गेल्या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये झालेल्या वजन आणि मापन या विषयावरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेत ६० देशांनी एकत्रितरित्या निर्णय घेतला होता. त्याची अमलबजावणी सोमवारपासून सुरू झाली.
या दंडगोलाचेही स्वत:चे आयुर्मान असून त्यामध्ये बदल होऊ शकतो. त्यामुळे मापनाच्या एककामध्ये अचूकता साधण्यासाठी केवळ एका वस्तूआधारे नव्हे, तर प्लॅँक स्थिरांकाद्वारे एक किलोग्रॅमची व्याख्या निश्चित करण्यात आली आहे. प्रकाशाची वारंवारता आणि त्या वारंवारतेची क्वांटम ऊर्जा यांचे गुणोत्तर यांचा आधार घेऊन किलोग्रॅमची व्याख्या निश्चित करण्यात येणार आहे, अशी माहिती फ्रान्सच्या नॅशनल लॅबोरेटरी ऑफ मेट्रोलॉजी अँड टेस्टिंगचे संचालक थॉमन ग्रेनॉन यांनी दिली. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे, तर हा आकडा ६.६२६* १०-३४ ज्यूल सेकंद एवढा असेल.
अन्य तीन एककांमध्येही बदल
याच दिवशी किलोग्रॅम या एककासह विद्युत प्रवाहाचे अॅम्पिअर, तापमानाचे आधारभूत एकक असलेले केल्विन तसेच विशिष्ट घटकाचे मापन करणारे मोल या अन्य तीन एककांच्या व्याख्येमध्येही बदल करण्यात आला.