भुवनेश्वर: ओडिशाच्या बालासोर जिल्ह्यात तीन ट्रेन्सच्या अपघातात २७५ जणांचा मृत्यू झाला. या अपघातात हजारपेक्षा अधिक जण जखमी झाले आहेत. हा अपघात नसून घातपात असावा अशी शंका रेल्वेला आहे. त्यामुळे या अपघाताचा तपास सीबीआयकडे सोपवण्यात आला आहे. सीबीआयचे अधिकारी घटनास्थळी पोहोचले आहेत. त्यांनी अपघातस्थळाची पाहणी केली आहे. त्यांच्या प्राथमिक तपासातून एक महत्त्वाची बाब उघड झाली आहे.
सिग्नलिंग टेक्निशियननं रेल्वेच्या यंत्रणेचा वापर करण्याऐवजी ट्रॅकच्या इंटरलॉकिंगची प्रक्रिया मॅन्युअली पूर्ण केली. रेल्वेच्या यंत्रणेचा वापर न झाल्यानं सुरक्षा यंत्रणेला कोणतीही त्रुटी आढळून आली नाही. बहानगा रेल्वे स्थानकाजवळ असलेल्या लोकेशन बॉक्समध्ये छेडछाड झाल्यानं कोरोमंडल एक्स्प्रेसला अपघात झाला असण्याची दाट शक्यता आहे, असं इंडियन एक्स्प्रेसनं वृत्तात म्हटलं आहे.
लोकेशन बॉक्स म्हणजे काय?
ज्या ठिकाणी रेल्वे गाड्या रुळ बदलतात, त्या ठिकाणी लोकेशन बॉक्स असतो. रेल्वे गाड्यांना योग्य मार्ग दाखवण्याचं काम इथून होतं. याच ठिकाणाहून सिग्नलची यंत्रणा कार्यरत असते. इंटरलॉकिंगची यंत्रणा सुरळीत सुरू ठेवण्यात लोकेशन बॉक्सची भूमिका महत्त्वाची असते. दोन रेल्वे गाड्या एकाच मार्गावर आमनेसामने येऊ नयेत, त्यांची धडक होऊ नये याची काळजी लोकेशन बॉक्सच्या माध्यमातून घेतली जाते.
रेल्वेच्या इंटरलॉकिंग सिस्टिममध्ये काही त्रुटी असती, तर कोरोमंडल एक्स्प्रेसला हिरवा सिग्नल मिळाला नसता. त्यामुळे संभाव्य अपघात टळला असता. पण रेल्वेच्या तंत्रज्ञानं संपूर्ण यंत्रणा मॅन्युअली ऑपरेट केल्यानं 'फेल-सेफ लॉजिक' फेल गेलं. यंत्रणेत झालेला बिघाड लक्षातच न आल्यानं दुर्घटना घडली.
मेन लाईनवरुन धावणारी कोरोमंडल एक्स्प्रेस इंटरलॉकिंग सिस्टिममुळे लूप लाईनवर गेली. या लाईनवर आधीच एक मालगाडी उभी होती. कोरोमंडल एक्स्प्रेसला थांबा नसल्यानं तिचा वेग ताशी १३० किमी इतका होता. याच वेगात तिनं मालगाडी धडक दिली. अपघाताची तीव्रता इतकी जास्त होती की कोरोमंडल एक्स्प्रेसचं इंजिन थेट मालगाडीवर चढलं. यानंतर कोरोमंडलचे डबे रुळांवरुन घसरले आणि शेजारच्या रुळांवर पडले. याच रुळांवरुन पुढच्या काही मिनिटांत शालिमार एक्स्प्रेस धावली. तिनं कोरोमंडलच्या डब्यांना धडक दिली. यानंतर शालिमार एक्स्प्रेसचे काही डबे रुळांवरुन घसरले.
सिग्नलिंग टेक्निशियननं रेल्वेच्या यंत्रणेचा वापर करण्याऐवजी ट्रॅकच्या इंटरलॉकिंगची प्रक्रिया मॅन्युअली पूर्ण केली. रेल्वेच्या यंत्रणेचा वापर न झाल्यानं सुरक्षा यंत्रणेला कोणतीही त्रुटी आढळून आली नाही. बहानगा रेल्वे स्थानकाजवळ असलेल्या लोकेशन बॉक्समध्ये छेडछाड झाल्यानं कोरोमंडल एक्स्प्रेसला अपघात झाला असण्याची दाट शक्यता आहे, असं इंडियन एक्स्प्रेसनं वृत्तात म्हटलं आहे.
लोकेशन बॉक्स म्हणजे काय?
ज्या ठिकाणी रेल्वे गाड्या रुळ बदलतात, त्या ठिकाणी लोकेशन बॉक्स असतो. रेल्वे गाड्यांना योग्य मार्ग दाखवण्याचं काम इथून होतं. याच ठिकाणाहून सिग्नलची यंत्रणा कार्यरत असते. इंटरलॉकिंगची यंत्रणा सुरळीत सुरू ठेवण्यात लोकेशन बॉक्सची भूमिका महत्त्वाची असते. दोन रेल्वे गाड्या एकाच मार्गावर आमनेसामने येऊ नयेत, त्यांची धडक होऊ नये याची काळजी लोकेशन बॉक्सच्या माध्यमातून घेतली जाते.
रेल्वेच्या इंटरलॉकिंग सिस्टिममध्ये काही त्रुटी असती, तर कोरोमंडल एक्स्प्रेसला हिरवा सिग्नल मिळाला नसता. त्यामुळे संभाव्य अपघात टळला असता. पण रेल्वेच्या तंत्रज्ञानं संपूर्ण यंत्रणा मॅन्युअली ऑपरेट केल्यानं 'फेल-सेफ लॉजिक' फेल गेलं. यंत्रणेत झालेला बिघाड लक्षातच न आल्यानं दुर्घटना घडली.
मेन लाईनवरुन धावणारी कोरोमंडल एक्स्प्रेस इंटरलॉकिंग सिस्टिममुळे लूप लाईनवर गेली. या लाईनवर आधीच एक मालगाडी उभी होती. कोरोमंडल एक्स्प्रेसला थांबा नसल्यानं तिचा वेग ताशी १३० किमी इतका होता. याच वेगात तिनं मालगाडी धडक दिली. अपघाताची तीव्रता इतकी जास्त होती की कोरोमंडल एक्स्प्रेसचं इंजिन थेट मालगाडीवर चढलं. यानंतर कोरोमंडलचे डबे रुळांवरुन घसरले आणि शेजारच्या रुळांवर पडले. याच रुळांवरुन पुढच्या काही मिनिटांत शालिमार एक्स्प्रेस धावली. तिनं कोरोमंडलच्या डब्यांना धडक दिली. यानंतर शालिमार एक्स्प्रेसचे काही डबे रुळांवरुन घसरले.