सरदार सरोवराचे आज लोकार्पण

वृत्तसंस्था । अहमदाबाद

जगातील दुसरे सर्वांत मोठे ठरणाऱ्या सरदार सरोवर प्रकल्पाचे लोकार्पण आज, रविवारी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते त्यांच्या वाढदिवशी करण्यात येणार आहे. गुजरात विधानसभेची निवडणूक तोंडावर असल्यामुळे सत्ताधारी भारतीय जनता पक्षाने धरण लोकार्पणाचा कार्यक्रम म्हणजे जंगी राजकीय प्रचारसभाच बनवला आहे. गेले पंधरा दिवस सुरू असलेल्या नर्मदा महोत्सवाची सांगता रविवारी होणार आहे.

लोकार्पणानंतर पंतप्रधान डभोई येथे सभा घेणार आहेत. धरण लोकापर्ण सोहळा अहमदाबादपासून २०० किलोमीटवर आहे. या प्रकल्पाचे भूमिपूजन १९६१ मध्ये झाले होते. मात्र, दप्तरदिरंगाई, विस्थापितांचा विरोध, न्यायालयीन लढा यामुळे प्रकल्प साठ वर्षे रेंगाळला.

सरदार सरोवर प्रकल्पाची मूळ उंची १२१.९२ मीटर होती. ती १३८ मीटरपर्यंत वाढविण्यासाठी जून २०१६पासून प्रकल्पाचे दरवाजे बंद करण्याचा आदेश नर्मदा नियंत्रण प्राधिकरणाने दिला होता. उंची वाढविल्यामुळे धरणाची पाणी साठविण्याची क्षमता सध्या १.२७ दशलक्ष घनमीटरवरून ४.७३ दशलक्ष घनमीटरपर्यंत वाढली आहे. या प्रकल्पाचे बहुतांश काम पूर्ण झाले असले, तरीही उपकालवे आणि काही किरकोळ कामे अद्याप बाकी आहेत.

मेधा पाटकरांचे आंदोलन

नर्मदा बचाओ आंदोलनाच्या नेत्या मेधा पाटकर यांनी या प्रकल्पाविरोधात ४० महिलांसह बार्डा (जि. बरवानी, मध्य प्रदेश) येथे शनिवारी जलसत्याग्रह आंदोलन केले. सरदार सरोवर प्रकल्पात कमाल पाणीसाठा राहावा, यासाठी राज्यातील नागरिकांच्या हिताकडे दुर्लक्ष करून राज्य सरकारने इंदिरा सागर आणि ओंकारेश्वर धरणांतून पाणी सोडल्याचा आरोप पाटकर यांनी केला. ‘बार्गी आणि तवा या दोन्ही प्रकल्पांत पुरेसा पाणीसाठा नाही. असे असतानाही केवळ रविवारी होणाऱ्या लोकार्पण सोहळ्यावेळी सरदार सरोवरात कमाल पाणी राहावे यासाठी पाणी साडेण्यात आले आहे. परिणामी, बरवानी जिल्ह्यात फुगवटा निर्माण होऊन अनेक गावे पाण्याखाली जातील. या ठिकाणी अद्यापही मोबदला देण्यात आलेला नाही,’ असे पाटकर म्हणाल्या.

मोदींना वाढदिवसाची भेट

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा आज, रविवारी वाढदिवस आहे. गुजरातचे मुख्यमंत्री असताना हा प्रकल्प मार्गी लावण्यासाठी मोदींनी भरपूर प्रयत्न केले आहेत. त्यांच्याच वाढदिवशी प्रकल्पाचे लोकार्पण ही त्यांना देण्यात आलेली वाढदिवसाची भेट मानली जात आहे.

-----------
> महाराष्ट्राला फायदा

- एकूण उत्पादित विजेपैकी ५७ टक्के वीज महाराष्ट्राला

- मध्य प्रदेशात २७ टक्के

- गुजरातला १६ टक्के वीज


----------
> धरणाची वैशिष्ट्ये

- काँक्रिट वापरात सर्वांत मोठे धरण

- अमेरिकेतील ग्रँड कुली धरणानंतर जगातील सर्वांत मोठे धरण

- सांडव्याची लांबी १.२ किलोमीटर

- धरणाची खोली १६३ मीटर