गुजरात दंगलीतल्या 'त्या' चेहऱ्यांमागे दडलंय हे सत्य

मटा ऑनलाइन वृत्त । अहमदाबाद

२००२ च्या गुजरात दंगलीचा चेहरा बनलेले ते दोघे - अशोक परमार ऊर्फ अशोक मोची आणि कुतुबुद्दीन अन्सारी वास्तवात दंगलींमध्ये सामीलच नव्हते. खुद्द गुजरात सरकारनेच यावर शिक्कामोर्तब केले आहे.

डोक्याला भगवा कपडा बांधून आणि हातात रॉड घेऊन आक्रमक आवेशात हात उंचावलेला अशोक आणि अश्रूंनी डबडबणाऱ्या घाऱ्या डोळ्यांनी असहायपणे हात जोडून मदतीची याचना करणारा कुतुबुद्दीन यांची छायाचित्रे गुजरात दंगलीची प्रातिनिधिक छायाचित्रे म्हणून जगभरात पोहोचली. २००२ साली दंगलीचे वातावरण भडकलेले असतानाच अशोकचा तो आवेश शाहपूर भागात कोणीतरी कॅमेऱ्यात कैद केला. हे छायाचित्र राष्ट्रीय-आंतरराष्ट्रीय मिडियात आल्यावर अशोकने गुजरातमध्ये मुस्लिमांचा द्वेष ओढवून घेतला.



४२ वर्षीय अशोक म्हणाले, 'मी चुकीच्या ठिकाणी चुकीचे हावभाव व्यक्त केले. मला तशी पोझ देण्यास सांगितले गेले होते. तिथे सुरू असलेल्या हिंसेशी माझा काहीही संबंध नव्हता.' कोणत्याही दंगलीत नसतानाही अशोकचे छायाचित्र दंगलीचे प्रतीक बनले.

दुसरीकडे ४९ वर्षांचे कुतुबुद्दीन अन्सारी व्यवसायाने टेलर. रखियल भागात रॅपिड अॅक्शन फोर्सच्या जवानांकडे आपल्या परिवारासाठी मदत मागताना अन्सारी कॅमेऱ्यात कैद झाले. त्यांचा परिवार सुरक्षित होता, पण ते पिडित मुसलमानांचे प्रतिक बनले. पश्चिम बंगाल सरकारने तर त्यांना कोलकात्यात येऊन स्थायिक व्हायचेही निमंत्रण दिले होते. पण ३ मुलांचे पिता असणारे अन्सारी २००५ मध्ये अहमदाबादला परतले आणि आपले छोटेसे दुकान चालवू लागले. परतल्यावर अन्सारी यांनी आपल्या नुकसानभरपाईसाठी सरकारदरबारी खूप खेटे घातले. पण दुकान भाड्याचे असल्याने त्यांना नुकसानभरपाई मिळाली नाही. अन्सारी यांच्या फोटोचा नंतर काही ठिकाणी दुरुपयोगदेखील झाला. २००८ च्या साखळी स्फोटांनंतर इंडियन मुजाहिदीनने या छायाचित्राचा दुरुपयोग केला होता.