इराण अणुकरार पाळणार नाही!

वृत्तसंस्था, तेहरान

अमेरिकेसोबत झालेल्या अणुकरारातील कोणत्याही अटी पाळल्या जाणार नाहीत, असे इराणने स्पष्ट केले आहे. अमेरिकेच्या हवाई हल्ल्यात मारले गेलेले इराणच्या कुद्‌स फौजांचे प्रमुख जनरल कासीम सुलेमानी यांना अंतिम निरोप देण्यासाठी सोमवारी तेहरानमध्ये मोठी गर्दी उसळली होती. इराणचे सर्वोच्च नेते आयातुल्ला खामेनी यांनी यांच्यासह वरिष्ठ नेत्यांनी जनाजाच्या नामाजमध्ये भाग घेतला. या पार्श्वभूमीवर अमेरिकेसोबत २०१५मध्ये झालेला अणुकरार पाळणार नसल्याचा हा इशारा इराणने दिला आहे. त्यामुळे अमेरिका आणि इराणमधील संघर्ष वाढला आहे.

इराणच्या मंत्रिमंडळ बैठकीत अणुकराराबाबतचा निर्णय घेण्यात आला. इराणने अणुकार्यक्रम थांबवावा यासाठी अमेरिकेने या देशावर निर्बंध घातले होते. मात्र, २०१५मधील करारानुसार इराणने अणुसंशोधन कमी करण्याची; तसेच आंतरराष्ट्रीय निरीक्षकांना देशात येण्याची मान्यता दिली होती. २०१८मध्ये डोनाल्ड ट्रम्प यांनी हा करार रद्द केला होता. मात्र, इराणने त्याविरोधात भूमिका घेतली होती.

अमेरिकेने शुक्रवारी बगदादमध्ये हवाई हल्ला केला होता. यात मृत्यू झालेले सुलेमानी यांच्यासह इतरांचे मृतदेह रविवारी इराकमधून इराणच्या अहवाज शहरात आणण्यात आला होते. सोमवारी हे मृतदेह तेहरानमध्ये आणण्यात आले. सुलेमानी यांना अंतिम निरोप देण्यापूर्वी तेहरानच्या मुख्य रस्त्यावर हजारोंच्या संख्येने लोक जमले होते. यामध्ये महिलांची संख्याही लक्षणीय होती. काळे कपडे परिधान करून नागरिक सुलेमानी यांना निरोप देण्यासाठी जमले होते. जमावातून अमेरिकेच्या विरोधात घोषणा देण्यात येत होत्या.

जनाजाच्या नामाजमध्ये इराणचे सर्वोच्च नेते आयातुल्ला अली खामेनी सहभागी झाले होते. त्यांच्यासोबत सुलेमानी यांचे उत्तराधिकारी इस्माइल घनी, इराणचे अध्यक्ष हसन रोहानी आणि इतर मोठे नेते उपस्थित होते.

झैनाबचा इशारा

इराणमध्ये नुकतेच इंधनाचे दर वाढवण्यात आल्यानंतर मोठे आंदोलन झाले होते. त्यामध्ये ३०० पेक्षा अधिक जणांचा मृत्यू झाला होता. त्यावरून सरकारविरोधात टीका होत होती. मात्र, हा विरोध बाजूला ठेवून इराणमधील सर्वच राजकीय पक्षांचे नेते सुलेमानी यांच्या अंत्ययात्रेमध्ये सहभागी झाले होते. सुलेमानी यांची मुलगी झैनाब हिने जमावासमोर बोलताना अमेरिकेवर हल्ल्याचा इशारा दिला. 'पश्चिम आशियात तैनात अमेरिकी सैनिकांच्या कुटुंबीयांनी आता त्यांच्या मुलांच्या मृत्यूची वाट पाहत दिवस घालवावेत,' असे झैनाबने म्हटले आहे.

इराकचाही असहकार

इराणपाठोपाठ इराकी संसदेनेही अमेरिकेचा निषेध करत सध्या इराकमध्ये असलेल्या अमेरिकेच्या सुमारे पाच हजार सैनिकांना माघारी पाठवण्याचा ठराव केला आहे. इराकमधील सरकार इराणच्या बाजूने झुकल्याचा आरोपही होत आहे. मात्र, इराकने अमेरिकी सैनिकांना माघारी पाठवले, तर इराकवर निर्बंध लादण्याचा इशारा अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी दिला आहे. आताच्या घडामोडींच्या पार्श्वभूमीवर इराण अणुबॉम्ब निर्मितीच्या निर्णयाकडे जाऊ शकतो. याशिवाय इराकमध्ये आयएसच्या दहशतवाद्यांना परत आणण्यात इराणकडून मदत करू शकतो. त्यामुळे पश्चिम आशियात अत्यंत धोकादायक परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे. अर्थात अणुकार्यक्रम कोणत्या पातळीपर्यंत कार्यरत केला जाईल, हे इराणने अद्याप जाहीर केलेले नाही.

खामेनींना आवरेनात अश्रू

इराकचे सर्वोच्च नेता आयातुल्ला खामेनी हे सहसा आपल्या भावनांचे उघड प्रकटीकरण करत नाहीत. परंतु सुलेमानी यांना निरोप देताना त्यांनाही अश्रू आवरले नाहीत. इराणच्या राष्ट्रध्वजात सुलेमानी यांचा मृतदेह लपेटलेला होता. त्यासमोर उभे राहून खामेनी यांनी प्रार्थना केली, त्यावेळी त्यांचा स्वर कातर झाला होता. सुलेमानी यांच्या अंत्ययात्रेला लाखो नागरिक उपस्थित असल्याची माहिती पोलिसांनी दिली.