बांगलादेशाच्या माजी पंतप्रधान खालिदा झिया यांना न्यायालयाने भ्रष्टाचार प्रकरणी पाच वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली. तेथील संसदेची निवडणूक तोंडावर आली असताना ही शिक्षा सुनावण्यात आल्यामुळे बांगलादेशाच्या राजकारणाला कलाटणी मिळणार आहे. काय आहे हे प्रकरण?
खालिदा झिया कोण?
- बेगम खालिदा झिया (वय ७२) या बांगलादेशाच्या माजी पंतप्रधान आहेत.
- त्यांचे पती झिया उर रेहमान बांगलादेशाचे माजी राष्ट्रपती होते
- रेहमान यांनी बांगलादेश नॅशनॅलिस्ट पार्टीची स्थापना केली
- राष्ट्रप्रमुख बनणाऱ्या त्या बेनझीर भुट्टोंनंतरच्या दुसऱ्या मुस्लिम महिला होत्या
- १९९१ मध्ये त्या प्रथम पंतप्रधान बनल्या
- त्यानंतर २००१ ते २००६ या काळात त्या पुन्हा पंतप्रधान बनल्या
वादांनी भरलेली कारकीर्द
- बेगम खालिदा झिया यांचे पती झिया उर रेहमान बांगलादेशाचे अध्यक्ष होते
- त्यांची ३० मे १९८१ रोजी लष्करी उठावात त्यांची हत्या करण्यात आली
- त्यानंतर आलेल्या लष्करी राजवटीविरोधात खालिदा झिया यांनी अविरत लढा दिला
- त्याचे फळ म्हणून १९९१ मध्ये त्यांच्या बीएनपी या पक्षाला सत्ता मिळाली
- १९९६ मध्ये विरोधी पक्षांनी निवडणुकवर बहिष्कार घातल्याने बीएनपी सत्तेवर
- काही महिन्यांतच निवडणूक होऊन अवामी लीग सत्तेवर
- २००१ मध्ये पुन्हा सत्तेवर
- २००७ मध्ये लष्कराने उठाव करून काळजीवाहू सरकारकडून सत्ता ताब्यात घेतली
- त्यानंतर झिया आणि त्यांच्या पुत्रावर भ्रष्टाचाराचे खटले भरले गेले
झियांना शिक्षा झालेले प्रकरण नेमके काय?
- बेगम झिया २००१ ते ०६ काळात पंतप्रधान असताना त्यांनी झिया चॅरिटेबल ट्रस्ट आणि झिया ऑरफनेज ट्रस्ट नावाच्या स्वयंसेवी संस्था स्थापन केल्या
- या दोन्ही संस्थांचे अस्तित्व फक्त कागदोपत्रीच होते, असे पुढे तपासात निष्पन्न झाले
- बेगम झिया पंतप्रधान असताना परदेशांतून या ट्रस्टला २.५ लाख डॉलरच्या देणग्या मिळाल्या
- झिया ऑरफनेज फंडाला जून १९९१ मध्ये युनायटेड सौदी कमर्शियल बँकेकडून १२.५ लाख डॉलरचे अनुदान मिळाले
- या फंडाचे संचलन बेगम झिया स्वत:च पाहात
- त्यांनी २.५ लाख डॉलर (२.३३ कोटी टका) झिया ऑरफनेज ट्रस्टच्या खात्यात भरले आणि त्याचा विश्वस्त म्हणून स्वत:च्या मुलाची नेमणूक केली
- १९९३ ते २००७ या काळात या खात्यातून २.१ कोटी टका काढले गेले
- झिया ऑरफनेज फंडाला नोव्हेंबर १९९२ मध्ये बोगरा येथे अनाथालय उभारणीसाठी अडीच लाख डॉलरची देणगी मिळाली
- त्यातून बोगरा येथे २.७९ एकर जमीन २.७७ लाख टका खर्चून खरेदी करण्यात आली
- मात्र, ट्रस्टच्या खात्यातून चार लाख टका काढण्यात आले
- १९९३ ते २००६ या काळात ट्रस्टच्या खात्यातील पैसे बँकेत निष्क्रिय पडून
- एप्रिल ते जुलै २००६ या काळात बेगम झिया यांचा मुलगा तारीक आणि पुतण्या मोमीनूर रेहमान यांनी ट्रस्टच्या खात्यातून ३.३ टका काढून घेतले
- मार्च २००७ मध्ये २.१ कोटी टका उद्योजक शरफुद्दीन अहमद याच्या बँक खात्यात वळविण्यात आले
- या प्रकरणात भ्रष्टाचार झाल्याचा आरोप लाचलुचपत प्रतिबंधक विभागाने बेगम झिया, त्यांचा पुत्र तारीक, पुतण्या मोमीनूर आणि उद्योजक शरफुद्दीनसह इतरांवर ठेवला
- झिया यांचे माजी प्रधान सचिव कमालुद्दीन सिद्दीकी, मागुराचे माजी खासदार काझी सलीमुल हक यांचाही शिक्षा सुनावलेल्यांत समावेश
राजकीय परिणाम काय होणार?
- या शिक्षेमुळे बेगम खालिदा झिया यांची राजकीय कारकीर्द जवळपास संपल्यात जमा
- झिया यांच्या बांगलादेश नॅशनलिस्ट पार्टीमध्ये फूट पडण्याची शक्यता
- झिया यांना पुढील निवडणूक लढता येणार नाही
- त्यामुळे विद्यमान पंतप्रधान शेख हसीना यांचा सत्तेचा मार्ग सुकर होणार