सरकारकडून पत्रकार, कार्यकर्त्यांचे फोन हॅक!; ‘पिगासस’ स्पायवेअरचा वापर

वॉशिंग्टन: जगभरातील काही देशांमधील सरकारे पत्रकार, सामाजिक कार्यकर्त्यांची हेरगिरी करत असल्याचा दावा करण्यात येत आहे. जगातील १७ माध्यमसंस्थांनी केलेल्या शोध पत्रकारितेत हा दावा करण्यात आला आहे. या हेरगिरीसाठी इस्रायली कंपनी एनएसओ ग्रुपच्या हॅकिंग सॉफ्टवेअर पिगाससचा वापर करण्यात आला. या अहवालात भारतातील जवळपास ४० पत्रकारांची हेरगिरी झाल्याचा दावा करण्यात आला आहे. सन २०१८-१९दरम्यान, लोकसभा निवडणुकींच्या काळात हे हॅकिंग झाले असावे, असा अंदाज विविध वृत्तसंस्थांनी व्यक्त केला आहे.

'द गार्डियन'ने पिगासस स्पायवेअर सॉफ्टवेअरच्या माहितीचा अभ्यास करून दावा केला की, भारतात 'द वायर'चे सह-संस्थापक सिद्धार्थ वरदराजन, ज्येष्ठ पत्रकार परंजॉय गुहा ठकुरता यांच्या नावाचा समावेश आहे. ठकुरता यांचा २०१८ रोजी फोन हॅक करण्यात आला होता. त्यावेळी ठकुरता हे मोदी सरकार कशाप्रकारे फेसबुकचा वापर करून भारतात ऑनलाइन चुकीची माहिती प्रसारीत करत आहेत. पत्रकारांसह तीन प्रमुख विरोधी पक्षनेते, दोन मंत्री, सुरक्षा यंत्रणेतील आजी-माजी अधिकारी, सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश आणि उद्योगपती असल्याचे नमूद करण्यात आले आहे. यातील बहुतांश क्रमांक हे २०१८ आणि २०१९च्या निवडणुकीवेळी लक्ष्य करण्यात आल्याचेही स्पष्ट करण्यात आले आहे.

इतर परदेशी पत्रकारांचीही हेरगिरी

समोर आलेल्या माहितीनुसार, संयुक्त अरब अमिरातीची पहिली पत्रकार रौला खलाफ, मोरक्कोचे स्वतंत्र पत्रकार आणि मानवाधिकार कार्यकर्ता उमर रेडी आणि अजरबैझानमधील शोध पत्रकारिता करणारे खदिजा इस्मायिलोवा यांच्या नावाचाही समावेश आहे. रौला खलाफ मागील वर्षी संपादक झाल्या होत्या. रौला खलाफ यांचा फोन २०१८ मध्ये हॅक करण्यात आला होता. त्यावेळी त्या फायन्शिअल टाइम्सच्या सह-संपादक होत्या. उमर रेडी यांनी मोरक्कोमधील अनेक भ्रष्टाचाराची प्रकरणे आणली. भारतात फोन हॅक झालेल्या पत्रकारांनी सरकारविरोधात, सरकारमधील मंत्री अडचणीत येतील असे वृत्तांकन केले होते.

पिगासस सॉफ्टवेअर आहे तरी काय?

पिगासस एक मालवेअर आहे. आयफोन आणि अॅण्ड्रॉइड डिव्हाइस हॅक करण्यात या व्हायरस सक्षम आहे. मालवेअर पाठवणारी व्यक्ती फोनमध्ये असलेले मेसेज, फोटो आणि ई-मेलही पाहू शकतो. इतकंच नव्हे तर हे सॉफ्टवेअर फोनवर येत असलेले कॉलदेखील रेकॉर्ड करू शकतो. या सॉफ्टवेअरच्या माध्यमातून फोनमधील माइकला गुप्तपणे अॅक्टिव केले जाऊ शकते. ‘पिगासस’ची विक्री करणाऱ्या इस्त्राइली कंपनीने हे तंत्रज्ञान फक्त सरकारलाच विकत असल्याचे स्पष्ट केले. त्यामुळेच हा प्रकार सरकारच्या आशीर्वादाने झाला का, असा प्रश्नही उपस्थित करण्यात येत आहे.

माध्यमांना माहिती कशी मिळाली?

ही माहिती पहिल्यांदा पॅरिसमधील माध्यम स्वयंसेवी संस्था असलेल्या फॉरबिडन स्टोरीज आणि अॅमनेस्टी इंटरनॅशनल यांच्यापर्यंत आली होती. त्यानंतर संयुक्त शोध पत्रकारितेचा भाग म्हणून वॉशिंग्टन पोस्ट, द गार्डियन यांच्यासह विविध देशातील १७ माध्यम संस्थांना हा अहवाल देण्यात आला. फुटलेल्या माहितीमध्ये पाच हजारांहून अधिक फोन क्रमांकाचा समावेश आहे.