वॉशिंग्टन: अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडन यांनी शुक्रवारी, चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्याशी दूरध्वनीवरून संवाद साधला. बायडन यांनी अध्यक्षपदाची सूत्रे स्वीकारल्यानंतर उभय नेत्यांत दुसऱ्यांदा बोलणे होत झाले. अध्यक्ष झाल्यानंतर बायडन यांच्या सुरुवातीच्या काळात, करोना विषाणूचा उगम, सायबर सुरक्षेसह काही प्रश्नांवर कटुता आल्यानंतर उभय देशांतील संवाद थांबला होता.
बायडन यांनी सूत्रे स्वीकारल्यानंतर करोनाचे मोठे आव्हान त्यांच्यासमोर होते. चीनमधूनच करोनाच्या विषाणूंचा उगम झाला, असा आरोप अमेरिकेसह जगाने केला. त्याशिवाय अमेरिका-चीन संबंधांत सायबर सुरक्षा विषयक नियमावलीचा चीनकडून झालेला भंग वादाचा विषय ठरला. चीनचे हे कृत्य अयोग्य असून व्यापाराच्या दृष्टीनेही ते पायमल्ली करणारे असल्याची जाहीर भूमिका अमेरिकेने घेतली होती. त्यातून दोन्ही देशांतील दरी वाढतच गेली. या पार्श्वभूमीवर बायडन आणि जिनपिंग यांच्यात नव्वद मिनिटे झालेली चर्चा महत्त्वाची मानली जात आहे. त्यातही दोन्ही नेत्यांच्या सल्लागारांत होत असलेल्या चर्चा निष्फळ ठरत असल्याने अमेरिकेतही अस्वस्थता निर्माण झाली होती. ती ताज्या संवादाने दूर झाली असल्याचे ‘व्हाइट हाउस’च्या सूत्रांनी म्हटले आहे.
चर्चेचे काय होते मुद्दे ?
‘बायडन आणि जिनपिंग यांच्या बोलण्यात कोणतेही संवेदनशील विषय चर्चिले गेले नाहीत. त्याउलट उभय नेत्यांनी समान दृष्टीकोन, मूल्ये आणि रस असलेल्या क्षेत्रात व्यापक आणि व्यूहात्मकदृष्ट्या चर्चा केली,’ असे व्हाइट हाउसने प्रसिद्ध केलेल्या पत्रकात नमूद करण्यात आले आहे. दुसरीकडे, चिनी दूरचित्रवाणीनेही ही चर्चा व्यापक आणि उत्साहात झाल्याचे म्हटले आहे.
हवामान बदल, कोरियाच्या क्षेत्रात आण्विक समस्या टाळणे आदी परस्परपूरक विषयांवर एकत्रित काम करण्याचा निर्णय दोन्ही नेत्यांनी घेतला. मात्र, चीनच्या अंतर्गत विषयांवरून बायडन यांनी उठसूट टीका करणे थांबवावे, अशी अपेक्षा चीनने व्यक्त केली. त्याउलट, मानवी हक्कांचे उल्लंघन, व्यापार आणि इतर क्षेत्रात आंतरराष्ट्रीय नियम मोडून होणारे व्यवहार यांबाबत अमेरिकेची पूर्वीचीच भूमिका कायम राहील, असे बायडन यांनी जिनपिंग यांनी स्पष्ट शब्दांत सांगितल्याचे सूत्रांनी म्हटले आहे.
बायडन यांनी सूत्रे स्वीकारल्यानंतर करोनाचे मोठे आव्हान त्यांच्यासमोर होते. चीनमधूनच करोनाच्या विषाणूंचा उगम झाला, असा आरोप अमेरिकेसह जगाने केला. त्याशिवाय अमेरिका-चीन संबंधांत सायबर सुरक्षा विषयक नियमावलीचा चीनकडून झालेला भंग वादाचा विषय ठरला. चीनचे हे कृत्य अयोग्य असून व्यापाराच्या दृष्टीनेही ते पायमल्ली करणारे असल्याची जाहीर भूमिका अमेरिकेने घेतली होती. त्यातून दोन्ही देशांतील दरी वाढतच गेली. या पार्श्वभूमीवर बायडन आणि जिनपिंग यांच्यात नव्वद मिनिटे झालेली चर्चा महत्त्वाची मानली जात आहे. त्यातही दोन्ही नेत्यांच्या सल्लागारांत होत असलेल्या चर्चा निष्फळ ठरत असल्याने अमेरिकेतही अस्वस्थता निर्माण झाली होती. ती ताज्या संवादाने दूर झाली असल्याचे ‘व्हाइट हाउस’च्या सूत्रांनी म्हटले आहे.
चर्चेचे काय होते मुद्दे ?
‘बायडन आणि जिनपिंग यांच्या बोलण्यात कोणतेही संवेदनशील विषय चर्चिले गेले नाहीत. त्याउलट उभय नेत्यांनी समान दृष्टीकोन, मूल्ये आणि रस असलेल्या क्षेत्रात व्यापक आणि व्यूहात्मकदृष्ट्या चर्चा केली,’ असे व्हाइट हाउसने प्रसिद्ध केलेल्या पत्रकात नमूद करण्यात आले आहे. दुसरीकडे, चिनी दूरचित्रवाणीनेही ही चर्चा व्यापक आणि उत्साहात झाल्याचे म्हटले आहे.
हवामान बदल, कोरियाच्या क्षेत्रात आण्विक समस्या टाळणे आदी परस्परपूरक विषयांवर एकत्रित काम करण्याचा निर्णय दोन्ही नेत्यांनी घेतला. मात्र, चीनच्या अंतर्गत विषयांवरून बायडन यांनी उठसूट टीका करणे थांबवावे, अशी अपेक्षा चीनने व्यक्त केली. त्याउलट, मानवी हक्कांचे उल्लंघन, व्यापार आणि इतर क्षेत्रात आंतरराष्ट्रीय नियम मोडून होणारे व्यवहार यांबाबत अमेरिकेची पूर्वीचीच भूमिका कायम राहील, असे बायडन यांनी जिनपिंग यांनी स्पष्ट शब्दांत सांगितल्याचे सूत्रांनी म्हटले आहे.