दिल पुकारे

दररोज व्यायाम करणारा ३८ वर्षांचा मोहनीश बॅडमिंटन खेळताना अचानक जमिनीवर कोसळला. आसपासच्या लोकांनी त्याला सांभाळण्याचा प्रयत्न केला, तोपर्यंत त्याचा मृत्यू झाला होता. डॉक्टरांनी मृत्यूचं कारण ‘कार्डिअॅक अरेस्ट’ असं सांगितलं. ५१ वर्षांच्या नरेश यांना अचानक एकदा छातीत दुखायला लागलं. सहकाऱ्यांनं त्यांना पाण्यासोबत अॅस्परिनची गोळी दिली व दवाखान्यात दाखल केलं. तपासणीनंतर समजलं, की त्यांच्या दोन आर्टरिजमध्ये ७० टक्के ब्लॉकेज आलं आहे. ह्रदयाशी संबंधित आजारांमध्ये वाढ होत असल्याचं या घटनांवरून स्पष्ट होतं. अनेकदा यावर वेळीच उपचार करण्यात येत नाही. लोक टाळाटाळ करतात. उच्च रक्तदाबाचे रुग्ण असं समजतात, की ही सामान्य बाब आहे. मात्र, उच्च रक्तदाबही भविष्यात ह्रदयरोगाचं कारण ठरू शकतो. यामुळे ह्रदयाच्या रक्तवाहिन्या कमकुवत व्हायला लागतात. कौटुंबिक पार्श्वभूमी, कोलेस्ट्रॉल,लठ्ठपणा, मधुमेह यामुळेही हृदयरोग होतो. ह्रदयाशी संबंधित आजारांमध्ये एंजायना, हार्ट अटॅक, कार्डिएक अरेस्ट, हार्ट फेल्युअर यांचा समावेश होतो. गंभीर परिणांमाचा विचार केला, तर चारही आजार वेगळे आहेत. मात्र, त्यांची लक्षणं एकच असतात. उदा. सिग्नलला तुमची कार फसली आहे व ती थांबून थांबून चालते आहे, तर तो एंजायनाचा प्रकार झाला. इंजिन सुरू आहे मात्र गाडी बंद पडली, तर हार्ट अटॅक, गाडी व इंजिन दोन्ही बंद पडलं, तर कार्डिएक अरेस्ट व इंजिनची योग्य देखभाल केली नाही, तर हळूहळू ते बेकार होतं, याला म्हणतात हार्ट फेल्युअर.
इंटरनॅशनल कॉनजेस्टिव्ह हार्ट फेल्युअरने भारतासह सहा देशांमधील अध्ययनात शोधलं, की हार्ट फेल्युअरशी ओळख झाल्यानंतर एका वर्षातच २३ टक्के रुग्णांचा मृत्यू झाला. आग्नेय आशियात हा दर १५ टक्के, दक्षिण अमेरिकेत नऊ टक्के, पश्चिम आशियात नऊ टक्के आणि चीनमध्ये सात टक्के आहे. संपूर्ण जगात सध्या २६ कोटी लोक हार्ट फेल्युअरनं ग्रस्त आहेत. २०३० पर्यंत यात २५ टक्के वाढ होण्याची भीती वर्तवण्यात येत आहे. यात रक्तवाहिन्यांमध्ये ब्लॉकेज, हृदयविकाराचा झटका, कार्डियोमायोपॅथी ही कारणं असू शकतात. याशिवाय तणाव, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, किडनीचा आजार यामुळेही हार्ट फेल्युअर होऊ
शकतं.
हृदयाचा फिटनेस ओळखा ः जर तुम्ही दररोज तीन ते चार किलोमीटर वेगानं चालू शकत असाल, दोन ते तीन मजले पायऱ्या सहजपणे चढू शकत असाल आणि असं करताना तुमच्या छातीत दुखत नसेल व तुम्हाला दम लागत नसेल, तर तुमचं हृदय फिट आहे असं समजा.
या चाचण्या गरजेच्या ः वयाची चाळीशी आल्यानंतर रक्तदाब आणि कोलेस्ट्रॉलचं प्रमाण तपासा. लिपिड प्रोफाइलची चाचणीही करून घ्या. धोका जास्त असल्यास वयाची पंचविशी ओलांडल्यानंतरच या चाचण्या करून घेणं चांगलं. दोन वर्षातून एकदा चाचणी करून घ्याच. या चाचण्या शंभर रूपयांपासून ८०० रुपयांपर्यंत होतात.