यानंतर त्यांचे यकृतही निकामी झाले. हळूहळू त्यांचे एक एक अवयव निकामी होऊ लागले. याला मेडिकल भाषेत मल्टिपल ऑर्गन सिस्टीम फेल्युअर म्हटलं जातं. शरीरातील एक एक अवयव निकामी होताना संकेत मिळत असतात. या संकेतांकडे दुर्लक्ष अजिबात करू नये. शरीरातील कोणत्याही बदलाकडे नजरअंदाज करू नका. त्यामुळे या आजाराबद्दल सगळी माहिती डॉ. प्रशांत बोराडे, क्रिटिकल केअर विभागाचे प्रमुख- ग्लोबल हॉस्पिटल, परेल, मुंबई यांनी दिली आहे. (फोटो सौजन्य - टाइम्स ऑफ इंडिया)
काय आहे नक्की हा आजार?
जेव्हा शरीरात गंभीर दुखापत किंवा संसर्गामुळे होणारा दाह यामुळे दोन किंवा किंवा अधिक अवयव प्रणालींमध्ये तंत्र बिघडते तेव्हा त्याला अवयव निकामी म्हणतात. मल्टिपल ऑर्गन सिस्टीम फेल्युअर, ज्याला मल्टीपल ऑर्गन डिसफंक्शन सिंड्रोम (MODS) असेही म्हणतात. हे संबंधीत रुग्णासाठी अत्यंत घातक ठरू शकते तसेच ही परिस्थिती जीवघेणा देखील ठरु शकते.
यामुळे रोगप्रतिकारक शक्तीसह संपूर्ण शरीरावर विपरीत परिणाम होतो.हा सिंड्रोम संसर्ग, दुखापत, हायपरफ्यूजन आणि हायपरमेटाबोलिझममुळे होतो. या परिस्थितीत, साइटोकिन्स पेशींची निर्मिती महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. यामध्ये पेशींना माहिती पाठवून रोगप्रतिकारक शक्ती सक्रिय ठेवली जाते. शरीरात ब्रॅडीकिनिन प्रथिनांचे प्रमाण जास्त असतानाही अनेक अवयव निकामी होऊ शकतात.
आजाराची लक्षणे कोणती?
अशा स्थितीत शरीरातील रक्ताभिसरणावर परिणाम होऊन शरीरात सूज येऊ लागते आणि रक्ताच्या गुठळ्याही तयार होऊ लागतात. थंडी वाजून येणे, स्नायू दुखणे, लघवी न होणे, श्वास घेण्यास त्रास, त्वचा निस्तेज होणे ही त्याची लक्षणे आहेत.फुफ्फुसे, हृदय, किडनी, यकृत, मेंदू, रक्तपुरवठ्यावर प्रामुख्याने याचा परिणाम होतो.
आजारावर इलाज काय?
संशोधनानुसार, देशात आणि जगात अवयव निकामी झालेल्या रुग्णांवर उपचार अजूनही मोठ्या प्रमाणात प्रभावी आहेत. गेल्या 20 वर्षांच्या आकडेवारीवर नजर टाकली तर रुग्णाच्या मृत्यू दराचा परिणाम खूपच कमी झाला आहे. जर एखाद्या व्यक्तीने त्याची लक्षणे वेळीच ओळखली तर तो स्वतःची तपासणी करू शकतो. जर तुम्हाला स्वतःमध्ये ही लक्षणे दिसली तर विलंब न करता तुमच्या डॉक्टरांशी बोला. त्यावर वेळीच उपचार करून तुम्ही स्वतःचे मोठ्या प्रमाणात संरक्षण करू शकता.
(वाचा - फुटबॉल मॅच दरम्यान का थुंकतात खेळाडू? याचा थेट संबंध आरोग्याशी)
अशावेळी काय कराल?
सध्यातरी अवयवांच्या बिघडलेल्या कार्यावर उपचार करू शकणारे कोणतेही औषध किंवा थेरपी नाही. ज्या अवयवांचे कार्य बिघडलेले आहे त्यांना आधार देणे हा सर्वोत्तम उपचार आहे, औषधे किंवा अवयव सहाय्य करणारी उपकरणे जसे की मूत्रपिंडासाठी डायलिसिस, फुफ्फुसांसाठी मेकॅनिकल वेंटीलेशन, हृदय व फुफ्फुसासाठी ईसीएमओ (एक्स्ट्रा कॉरपोरियल मेम्ब्रेन ऑक्सिजनेशन) इ. प्राथमिक स्थितीपर्यंत आधाराची आवश्यकता भासू शकते. संसर्ग, शॉक किंवा जखमांवर पूर्णपणे उपचार केले जातात.
एकाधिक अवयव निकामी होणे ही एक मंद आणि आव्हानात्मक प्रक्रिया असू शकते. मल्टीपल ऑर्गन डिसफंक्शन सिंड्रोमचा उपचाराकरिता वेळीच निदान महत्त्वाचे आहे. कोणत्याही रुग्णालयातील आयसीयू उपचार हा सामान्यतः उपचार आणि पुनर्प्राप्तीचा पहिला टप्पा ठरतो. याकरिता रुग्णाला अनेक आठवडे आणि महिने मदतीची आवश्यकता असते जसे की फिजिओथेरपी, ऑक्युपेशनल थेरपी, आहारतज्ञ आणि श्वसन थेरपिस्ट तज्ज्ञांचे नियमित मार्गदर्शनाची गरज असते.
(वाचा - ३७ वर्षीय रोनाल्डोने कसा कमावला २० वर्षांच्या तरूणांना लाजवेल असा फिटनेस? जाणून घ्या हेल्थ-वर्काऊट टिप्स)