ब्रिजिट बिर्लिन यांची ऑस्ट्रियाच्या चान्सलरपदावरील निवड स्त्री जगताला सुखावणारी आहे; कारण त्या ऑस्ट्रियाच्या पहिल्या महिला चान्सलर आहेत. या पदावर त्या फार काळ राहणार नसल्या, तरी त्यांची निवड महत्त्वपूर्ण ठरली आहे. म्हणूनच जगभरातील प्रसारमाध्यमांमधून या वृत्ताला ठळक प्रसिद्धी देण्यात आली आहे.
सुनीता लोहोकरे
'मला खूप आनंद होत आहे. एक म्हणजे, इतिहासात प्रथमच एक महिला देशाची चान्सलर होत आहे आणि दुसरे म्हणजे या सरकारमध्ये स्त्रिया आणि पुरुषांचे समान प्रतिनिधित्व आहे. भविष्यात कोणाला असे म्हणता येणार नाही, की दुर्दैवाने हे शक्य होऊ शकले नाही,' ऑस्ट्रियाचे अध्यक्ष अलेक्झांडर वॅन दर बेलेन यांनी ब्रिजिट बिर्लिन यांचे स्वागत करताना अत्यंत मोजक्या; मात्र प्रभावीपणे आपल्या भावना व्यक्त केल्या.
युरोपातील सर्वांत तरुण चान्सलर सबॅस्टिअन कुर्झ यांना विश्वासदर्शक ठराव जिकण्यात अपयश आल्यामुळे पीपल्स पार्टी आणि फ्रीडम पार्टीचे आघाडी सरकार कोसळले. त्यानंतर आठवड्याभरातच ब्रिजिट यांच्या नावाची घोषणा झाली. कुर्झ गैरव्यवहारात अडकल्यामुळे देशात खळबळ झाली होती. या पार्श्वभूमीवर ऑस्ट्रियाच्या स्थैर्याची शपथ घेऊन देश योग्य हातामध्ये आहे, असे आश्वासन ब्रिजिट यांनी दिले आहे. त्या स्वत: पुरोगामी, खुल्या विचारांच्या नेत्या मानल्या जातात. आपल्या कार्यकाळात संवाद आणि पारदर्शकता यांवर आपण भर देऊ, असेही त्या सांगतात. सामान्य माणसे राजकारणापासून लांब असतात, याची त्यांना चिंता वाटते. उलट देशातील तरुण आणि विशेषत: तरुण स्त्रियांनी पुढे येऊन बलशाली, सहिष्णू ऑस्ट्रियाची निर्मिती करावी, अशी हाकही त्या देतात. हे पद आपल्याला मिळणे हे एक आश्चर्य आहे, असेही त्यांना वाटते. याचे कारण म्हणजे ब्रिजिट यांना राजकीय पार्श्वभूमी नाही. त्यांचे वडील सरकारी नोकरीत होते आणि आईला कलाप्रकारांची आवड होती. आईची कलेची आवड त्यांच्यातही उतरली. स्किइंग आणि सेलिंग हे त्यांचे आवडते क्रीडाप्रकार. कलेशी संबंधित किंवा आर्क्टिटेक्चरचे शिक्षण घ्यायचे त्यांनी ठरविले होते; पण उपयोजित कलाशाखेला प्रवेश घेता घेता त्या कायद्याच्या अभ्यासाकडे वळल्या आणि डॉक्टरेट ऑफ लॉ ही पदवी मिळवली. कलेची आवड मात्र कायम राहिली. त्यांच्याकडे सुंदर सुंदर पेंटिग्जचा संग्रह आहे. नाटके पाहणे, ऑपेरा पाहण्याची आवड आजही कायम आहे. संग्रहालयांनाही त्या भेट देत असतात.
कायद्याचा अभ्यास चरितार्थासाठी अधिक उपयोगी ठरेल, असा व्यावहारिक निर्णय त्यांनी घेतला होता. हीच दृष्टी पुढे त्यांना उपयोगी पडली. विधी क्षेत्रातील त्यांची कारकीर्द खूपच यशस्वी ठरली. कनिष्ठ न्यायालय, जिल्हा न्यायालय, जिल्हा लवाद, फौजदारी न्यायालय अशा पायऱ्या क्रमाक्रमाने चढत त्या राजकीय गुन्हेगारी दावे, प्रसारमाध्यम कायद्याशी संबंधित प्रकरणे हाताळू लागल्या आणि त्यातील एक तज्ज्ञ गणल्या जाऊ लागल्या. एवढेच काय, विधी मंत्रालयातही काही महिने त्यांनी काम केले. ऑस्ट्रियातील सर्वोच्च न्यायालयाशी संबंधित अॅडव्होकेट जनरलचे पद भूषिवणाऱ्या त्या पहिल्या महिला ठरल्या. दरम्यानच्या काळात त्यांनी वकिलांच्या संघटनेतही काम करण्यास सुरुवात केली. पुढे संघटनेच्या अध्यक्ष झाल्या. त्यांचे पार्टनर अर्नेस्ट मॉरर हेही न्यायाधीश होते. एकूणच त्यांच्या कारकिर्दीत त्यांची तत्त्वनिष्ठ, न्यायी अशी प्रतिमा उभी राहिली होती. गुन्हेगारांविरोधातील त्यांची कठोर भूमिका त्यांच्या राजकीय प्रवासासाठी उपयुक्त ठरली. आपण कोणत्याही एका पक्षाच्या विचारधारेशी बांधील नाही, तर सर्वसमावेशक, समतोल विचारांच्या आहोत, असा दावा त्यांनी आजवर कायमच केला आहे. ऑस्ट्रियातील पीपल्स पार्टी आणि फ्रीडम पार्टी या दोन प्रमुख पक्षांशी आपण सारख्याच प्रमाणात जोडलेल्या आहोत, असेही त्यांनी वारंवार बोलून दाखवले आहे. कदाचित त्यामुळेच ऑस्ट्रियाच्या चान्सलरपदावर त्यांचे नाव सूचित झाल्यावर कोणत्याही पक्षाने आक्षेप घेतला नाही. आपण आपल्या कारकिर्दीत विविध प्रकारच्या मतांना स्थान देऊ, असे आश्वासन त्यांनी दिल्यावर त्यातील खरेपणावर लोकांनी विश्वासही ठेवला. अमेरिका, युरोपातील स्त्रियांची स्थिती विकसनशील किंवा अविकसीत देशांच्या तुलनेत चांगली असली, तरी स्त्रियांचे दुय्यम स्थान अनेकदा अनेक प्रसंगांमधून समोर येत असते. म्हणूनच समान वेतनासाठी स्त्रियांना लढा पुकारावा लागतो आणि बलात्कारासारख्या घटनांना तोंड द्यावे लागते. त्यामुळे स्त्रियांचा राजकारणातील, समाजकारणातील वावर वाढला, तर न्यायासाठी पोषक वातावरण तयार होईल; तसेच प्रगत देशांमधील सुधारणांचे वारे अन्य देशांमध्ये वाहू लागेल. अर्थात, ब्रिजिट यांचे चान्सलरपद मोजक्या दिवसांसाठी असेल; कारण येत्या २५ जून रोजी त्या सत्तरावा वाढदिवस साजरा करतील आणि ऑस्ट्रियाच्या कायद्यानुसार या पदावरील व्यक्ती ७० किंवा त्यापेक्षा अधिक वयाची नसावी. त्यामुळे सध्या तरी त्या हंगामी चान्सलरपद भूषविणार आहेत, तरीही त्यांच्या निवडीचे महत्त्व कमी नाही. पहिल्या महिला चान्सलर म्हणून त्यांचे नाव त्यांच्या मायदेशाच्या इतिहासात कायमचे कोरून ठेवले जाणार आहे.
…………Sunita.Lohokare@timesgroup.com