आयुष्य बोलू लागलं तर...

आजवर शाळेच्या निबंधात आपण पुस्तकाचे आत्मवृत्त लिहिले किंवा वाचले असणार. पण खऱ्याखुऱ्या आयुष्यात जर पुस्तकं बोलायला लागली तर? आश्चर्य वाटलं ना. 'ह्युमन लायब्ररी' ही संकल्पना आहेच भन्नाट. अशाच काही जिवंत पुस्तकांचा मेळावा भरवला गेला. माणसांच्या या ग्रंथालयात नेमकं कोण आणि काय आहे हे जाणून घेण्यासाठी हे वाचा...
पूनम सिंग बिष्ट
muntainbox@gmail.com
एखादं जिवंत पुस्तक मिळालं तर? म्हणजे जे
बोलू शकेल किंवा त्याच्या गोष्टी वाचताना सगळ्या भावना त्याच्या प्रत्येक पानावर दिसतील. आणि जर प्रश्न पडले तर थेट त्यालाच विचारलं की उत्तर पण मिळतील. हीच आहे अलीकडेच मुंबईत सुरू झालेल्या ह्युमन लायब्ररीची संकल्पना!
आजच्या जमान्यात कागदाच्या पानांची जागा इबूक आणि ऑडियो बुक्सनं घेतली. आता एक पाऊल पुढं टाकत जिवंत पुस्तकांचा अनुभव घेता येत आहे. अंदलीब कुरेशी या तरुणीनं मुंबईतही ह्युमन लायब्ररीचं आयोजन करायला सुरुवात केली आहे. यानिमित्त विविध पार्श्वभूमी असलेले लोक यानिमित्त एकत्र येतात आपापल्या जीवनकहाण्या शेअर करतात. प्रत्येक माणसाची वर्तमानात जगत असलेली गोष्ट या ह्युमन लायब्ररीअंतर्गत लोकांसमोर प्रकाशित केली जाते. आणि जे वाचक असतात त्यांचा आणि या जिवंत पुस्तकांचा सुसंवाद या लायब्ररीत चालतो. पुस्तक आणि वाचक यांच्यात संवाद निर्माण करण्यासाठी हे सुरू केल्याचं अंदलीब सांगते.
मुंबईत ही संकल्पना नवीन असली तरी परदेशात मात्र गेली अनेक वर्षं याला खूप मागणी आहे. साधारण २००० साली रॉनी अबेरगेलनं पहिल्यांदा हा उपक्रम डेन्मार्कला राबवला होता. आज अशा ह्युमन लायब्ररीज ७० देशांमध्ये आहेत. अगदी भारतात ती इंदौर आणि बेंगळूरूला आहे. येत्या काळात पुणे, दिल्ली, हैदराबाद, अहमदाबाद असं देशभरात या ह्युमन लायब्ररीज दिसतील. आता हा उपक्रम मुंबईत दर महिन्याला घेण्याचा विचार असल्याचं अंदलीब आनंदानं सांगते.
यातील कुणीच प्रोफेशनल स्पीकर नाहीत. कुणी बेरोजगार आहे तर कुणी सैन्यातून निवृत्ती घेतलेला अधिकारी. एकल माता, वॉचमॅन, सत्तरीतील आजी अशा विविध मानवी पुस्तकांचाही यात समावेश आहे. इतकंच नाही तर वाचकांच्या वोटिंग वरून ‘बेस्ट सेलर पुस्तक’ही ठरवण्यात येतं.
आयुष्याला वेगळी दिशा देण्याची क्षमता या ह्युमन लायब्ररीच्या एकूण एक कथेतून मिळेल. जाती, धर्म, रंग, पेशा, अंगकाठी या सगळ्या भेदभावापलीकडे जात त्यांच्या यशोगाथा ऐकायला मिळतात. त्यामुळे प्रत्येकानं याचा एकदा तरी अनुभव घ्यायला हवा.
म्हण खरी करणारा उपक्रम
‘मी काय एक खुलं पुस्तक आहे, कोणी पण येऊन वाचू शकतं’, ही म्हण या उपक्रमाद्वारे खरी होतेय. आता वंडरलँड, परीकथा, सुपरपाॅवर्स, मर्डर मिस्ट्री आणि भूतकाळातील कथा जुन्या झाल्या. उलट ही जिवंत पुस्तकं जाणून घेताना आपल्याला सुपरहिरोज् भेटतात. खूप कठीण परिस्थितीतून ते मार्ग काढत जिंकलेले असतात.
- अंदलीब कुरेशी, आयोजक, ह्युमन लायब्ररी, मुंबई