चांगली पुस्तके ही वेबसाइटसारखी

अनिल शाह व्यवसायाने चार्टर्ड अकौंटंट असले तरी घरात तीन हजारांवर पुस्तके असलेली लायब्ररी आहे. यात पाचशेच्यावर इंग्रजी पुस्तके आहेत. लहानपणी घरात आजी, आजोबा, वडील आणि काका हे उत्तम वाचक होते. आजीचा लोकसाहित्याचा मुखोद्गत खजिना होता तर आजोबांचे कायद्याचे वाचन होते. याचा आपणावर परिणाम झाला. घरात माझ्या लहानपणापासून ‘मटा’ येत होता. तेव्हापासून आर. के. लक्ष्मण समजू लागलेत. लहानपणी वडील गोष्टींची पुस्तके आणून देत. हळूहळू वाचनाची गोडी लागली याचा परिणाम मी शाळेत उत्तम भाषणे देऊ शकलो, असे अनिल शाह सांगतात.

अकरावीनंतर आपण वैचारिक वाचनाकडे वळालो, तोपर्यंत आपण ऐतिहासिक कादंबऱ्या वाचत होतो. नंतर वैचारिक वाचनाला सुरुवात झाली. त्यामुळे आज नवीन वाचल्याशिवाय दिवस पूर्ण होत नसल्याचे चित्र आहे. थोरो हा तत्त्वज्ञ वॉल्डन नदीकिनारी जाऊन राहिला होता त्यांच्या अनुभवांवर आधारित त्याने इंग्रजीत पुस्तक लिहिले. याचे याचे मराठीत भाषांतर दुर्गा भागवत यांनी ‘वॉल्डनकाठी विचार-विहार’ या नावाने केले. या पुस्तकाची दुर्मिळ प्रत अनिल शाह यांच्याकडे आहे. याचबरोबर हे इंग्रजी मुळ टाइप केलेले पुस्तक मारूती चितमपल्ली यांनी शाह यांना उपलब्ध करून दिले ही आठवण अनिल शाह सांगताना रंगून जातात.

शाह यांना कवितावाचन करण्याचा छंद आहे, यातूनच अनेक दुर्मिळ पुस्तके, कविता त्यांनी स्कॅन करून ठेवल्यात. पत्रलेखन हा त्यांचा आवडीचा भाग. हा वाचनाचा दुवा ठरल्याचे ते नम्रपणे सांगतात. कारण यामुळे काय वाचावे, कसे वाचावे हे कळत गेले. शेवटी ही पुस्तके ही एखाद्या वेबसाइटसारखी असतात. वेबसाइटवर लिंक मिळत जाते, तसे या पुस्तकांच्या बाबत घडत जाते.उत्तम वैचारिक लिखाणात संदर्भ, टीपा असतात त्यातून काय वाचावे हे कळते दिशा मिळत गेली आणि मी पुस्तक खरेदी करत गेलो. पुस्तकातून काही विचारांना काही खुराक मिळेल अशीच पुस्तके खरेदी केली जातात. ‘द फौंटन हेड’ या इंग्रजी कादंबरीने मी झपाटला गेलो होतो. ती कादंबरी जशी आपल्याजवळ आहे तसे अमेरिकास्थित राजीव मल्होत्रा यांनी अमेरिका भारताचा किती दुस्वास करते हे दाखवणारे ‘ब्रेकिंग इंडिया’ची प्रत आपण दिल्लीहून मिळवल्याची आठवण ते सांगतात.

लेखक भेटला तर त्याची आपण पुस्तकावर सही घेतो सांगताना नानी पालखीवाला यांचे ‘वुई द पीपल’ हे गाजलेले पुस्तक, मंगेश पाडगावकर, निनाद बेडेकर, गो. नि. दांडेकर, बा. म. पुरंदरे, मारूती चितमपल्ल्ली अशा अनेक लेखकांच्या स्वाक्षऱ्या असलेली पुस्तके त्यांच्या संग्रही आहेत. प्रभाकर पणशीकर यांच्या ‘तोच मी’ या आत्मचरित्रावर तर जळगावात झालेल्या कार्यक्रमाप्रसंगी उपस्थित असलेल्या नऊ कलाकारांच्याही स्वाक्षऱ्या आहेत.

या लायब्ररीत त्यांनी पुस्तकांना इंडेक्स क्रमांक दिले आहेत. कृष्ण आणि महाभारत हे अनिल शाहंचे वीक पॉइंट. धार्मिक, निसर्गवर्णनपर अशी अनेक पुस्तके खरेदी झालीत. मी चांगला वाचक आहे हे समजणारे या लाब्ररीला भेट देण्यासाठी अनेक येतात. या लायब्ररीतून ते वाचकांनाही पुस्तक देतात. यातून आपले अवांतर लेखन घडत असते हे त्यांच्यात दडलेला लेखक गप्पांच्या ओघात सांगून जातो.

(संकलन : विजय पाठक)