फोटो अमित गद्रे
अभ्यासक्रमात कलात्मक विषय यावेत
प्राचार्य डॉ. रा. कृ. कणबरकर पुरस्काराने डॉ. पटेल यांचा सन्मान
म. टा. प्रतिनिधी, कोल्हापूर
'कोणतीही कला ही सृजनाची जननी असते आणि कलाकाराला त्याची कला नवनिर्मितीचा आनंद देत असते. मात्र आपल्या समाजात अभ्यासक्रमांमध्ये कलात्मक विषयांना दुय्यम स्थान दिले जाते. आयुष्यात कलासंस्कृतीचे महत्त्व आहे. त्यादृष्टीने शिक्षणामध्ये कलात्मक विषयांच्या ज्ञानाबाबत जागृती होण्याची गरज आहे. माणसाच्या जाणिवा समृद्ध करणाऱ्या कलेतून कलाकार या क्षेत्रात प्रयोगशील बंडखोरी करू शकतो. वेगळं काही करण्याच्या बंडखोरीसाठी शिक्षणाच्या प्रक्रियेतच कलात्मक विषय अभ्यासक्रमात समाविष्ट झाले पाहिजेत,' अशी अपेक्षा ज्येष्ठ दिग्दर्शक डॉ. जब्बार पटेल यांनी शुक्रवारी व्यक्त केली.
शिवाजी विद्यापीठ आणि कणबरकर कुटुंबीयांच्या पुढाकाराने देण्यात येणारा प्राचार्य आर. के. कणबरकर पुरस्कार डॉ. पटेल यांना कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे यांच्या हस्ते प्रदान करण्यात आला. शाल, श्रीफळ, मानपत्र, स्मृतिचिन्ह व रोख एक लाख, ५१ हजार रुपये असे पुरस्काराचे स्वरुप आहे. यावेळी डॉ. पटेल बोलत होते. यावेळी प्र-कुलगुरू डॉ. डी. टी. शिर्के प्रमुख उपस्थित होते.
ते म्हणाले, 'नाटकाने मला घडवले. वयाच्या नवव्या वर्षी चेहऱ्याला रंग लावून रंगमंचावर संवाद म्हटला आणि त्यावेळी वाजलेल्या टाळ्यांनी मला या क्षेत्राकडे खेचून घेतले. रंगमंचावरील प्रायोगिकतेमुळेच भालबा केळकर, डॉ. श्रीराम लागू यांच्यासारखे महान नाट्यकर्मी घडले. 'घाशीराम कोतवाल'मधला राजकीय संदर्भ इतका सशक्त होता की, त्यामधून राज्यव्यवस्थेला अशा घाशीरामांची गरज अधोरेखित होते. 'सामना' हा माझ्या पहिल्या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचा पहिला प्रसंग कोल्हापूरच्या जयप्रभा स्टुडिओत चित्रित करण्यात आला. मुहूर्ताला भालजी पेंढारकर, चंद्रकांत मांडरे आणि लता मंगेशकर उपस्थित होते. तर कॅमेऱ्यासमोर डॉ. श्रीराम लागू आणि निळू फुले असा एक योग जुळून आला होता.'
'डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर' या चित्रपटाशी निगडित आठवणी सांगताना डॉ. पटेल म्हणाले, या चित्रपटाच्या निमित्ताने देशातल्या दलित, शोषित वर्गाचं दुःख मला अभ्यासता आलं, मांडता आलं. बाबासाहेबांच्या भूमिकेसाठी जगभर फिरून योग्य अभिनेत्याचा शोध घेतला, तो अखेर दाक्षिणात्य अभिनेता मामुटीवर येऊन संपला.' एस. एम. जोशी, तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी, कुसुमाग्रज यांच्यावरील माहितीपट करताना आलेले अविस्मरणीय अनुभवही डॉ. पटेल यांनी सांगितले.
यावेळी कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे म्हणाले, 'भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या १२७ व्या जयंतीच्या पूर्वसंध्येला डॉ. जब्बार पटेल यांच्यासारख्या महान चित्रपटकर्मीला पुरस्कार देताना शिवाजी विद्यापीठला अतिशय आनंद होतो आहे.'
यावेळी प्राचार्य रा. कृ. कणबरकर यांच्याविषयी चित्रफीतीचे प्रदर्शन करण्यात आले. डॉ. जे. एफ. पाटील यांनी स्वागत व प्रास्ताविक केले. मानव्य विज्ञान विद्याशाखेच्या अधिष्ठाता डॉ. भारती पाटील यांनी मानपत्राचे वाचन केले. यावेळी डॉ. मणी पटेल यांना अनिता शिंदे यांच्या हस्ते गौरविण्यात आले. महेंद्र कुलकर्णी यांनी सूत्रसंचालन केले तर कुलसचिव डॉ. विलास नांदवडेकर यांनी आभार मानले.
या कार्यक्रमास ज्येष्ठ नेते डॉ. एन. डी. पाटील, भारती विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. माणिकराव साळुंखे, यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्र मुक्त विद्यापीठाचे माजी कुलगुरू डॉ. बी. पी. साबळे, विद्यापीठाचे शैक्षणिक सल्लागार डॉ. डी. आर. मोरे यांच्यासह कणबरकर कुटुंबीय, विविध अधिकार मंडळांचे सदस्य, प्राचार्य, शिक्षक, प्रशासकीय अधिकारी, सेवक आणि मान्यवर मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.