Appasaheb.mali@timesgroup.com
Tweet: @Appasaheb_MT
जनकल्याण व लोकसेवेचा ध्यास घेऊन सुप्रशासनाचा आदर्श निर्माण करणाऱ्या महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांचे जीवनकार्य लोकांपर्यंत पोहचिवण्यासाठी राज्य सरकारने महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प हाती घेतला आहे. चरित्र साधन समितीने एकाचवेळी मराठी, हिंदी व इंग्रजी भाषेत खंड निर्मिती सुरू केली आहे. येत्या दोन वर्षात ५० खंड प्रकाशित करण्याचे ठरविले आहे. नियोजनानुसार २५ खंडांच्या निर्मितीची प्रक्रिया सुरु आहे. सध्या १२ खंड शासकीय मुद्रणालयात वाचकांसाठी उपलब्ध आहेत. त्यामध्ये सहा मराठी आणि सहा इंग्रजी खंडांचा समावेश आहे.
राज्य सरकारने, महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांची चरित्र साधने प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली आहे. बडोदा संस्थानचे अधिपती म्हणून त्यांनी समाजाच्या सर्वांगीण विकासासाठी कारभार केला. सामाजिक, शैक्षणिक क्षेत्रातील कार्य दीपस्तंभारसारखे आहे. न्यायव्यवस्थेत सुधारणा, ग्रामपंचायतीचे पुनरुज्जीवन, सामाजिक क्षेत्रातील पडदापद्धती बंदी, बालविवाह बंदी, कन्या विक्रय बंदी या माध्यमातून लोकाभिमुख राज्यकारभाराचा आदर्श घालून दिला. बडोदा संस्थानचे अधिपती म्हणून १८७५ ते १९३९ या कालावधीत त्यांनी सर्वच क्षेत्रात बदल घडवला.
त्यांच्या समाजाभिमुख कार्याची ओळख नव्या पिढीपर्यंत पोहचविण्यासाठी चरित्र साधन खंडाची निर्मिती सुरू आहे. महाराजा सयाजीराव गायकवाड चरित्र साधन प्रकाशन समितीमार्फत हे काम सुरू आहे. शिक्षणमंत्री विनोद तावडे हे समितीचे अध्यक्ष तर राज्यमंत्री रवींद्र वायकर उपाध्यक्ष आहेत. समितीत उच्च शिक्षण विभागाचे प्रधान सचिव सीताराम कुंटे, संचालक डॉ. धनंजय माने, शासकीय मुद्रणालयचे संचालक गोसावी, साहित्यिक बाबा भांड (औरंगाबाद), डॉ.रमेश वरखेडे (नाशिक), डॉ. एकनाथ पगार (देवळा), डॉ. अशोक राणा (यवतमाळ) आणि मंदा हिंगुराव (बडोदा) यांचा समावेश आहे. महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृती मंडळाचे अध्यक्ष बाबा भांड यांच्याकडे या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पाच्या जबाबदारी सोपवली आहे.
बारा खंड उपलब्ध
आतापर्यंत मराठीत सहा आणि इंग्रजीतील सहा खंड उपलब्ध झाले आहेत. यामध्ये एक ते पाच आणि बारा नंबरचा खंड मराठीत आहे. तर सहा ते अकरा खंड इंग्रजीतील आहेत. मराठीत बाबा भांड संपादित गौरवगाथा युगपुरुषाची, एकनाथ पवार संपादित पत्रसंग्रह, डॉ.रमेश वरखेडे संपादित भाषणसंग्रह आदींचा समावेश आहे. महाराजांच्या लोकाभिमुख निर्णय, राज्यकारभारातील निर्णय, पत्रसंग्रह, भाषणसंग्रह अशा विविध नावांनी खंडाची निर्मिती होणार आहे. सरकारी मुद्रणालय येथे हे खंड विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. एका खंडाची किंमत १२० रुपये इतकी आहे. कोल्हापुरातील ताराबाई पार्क येथील शासकीय मुद्रणालय येथेही बारा खंड उपलब्ध आहेत.
हिंदीतील जबाबदारी प्राचार्य लवटे यांच्याकडे
महाराज सयाजीराव गायकवाड यांच्या जीवनकार्यावर आधारित खंड हिंदीतही प्रकाशित करण्यात येणार आहे. हिंदीमध्ये दहा खंडांची निर्मिती होणार असून त्याची जबाबदारी साहित्यिक प्राचार्य सुनीलकुमार लवटे यांच्याकडे सोपवली आहे. मराठी आणि इंग्रजीतील खंडांचा हिंदी अनुवाद त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली सुरू आहे.
महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांच्या अनेकविध पैलूवर स्वतंत्रपणे लिखाण होणार आहे. बडोदा येथील मराठी साहित्य संमेलनात बारा खंडांचे प्रकाशन होणार आहे. उर्वरित १३ खंडांचे काम मार्चअखेर पूर्ण होईल. महाराजांच्या कार्यावर आधारित ५० खंड येत्या दोन वर्षात प्रकाशित करण्याचे नियोजन आहे. महाराजांच्या लोककल्याणकारी प्रशासनाचा अभ्यास हा प्रेरणादायी असून त्याचा अभ्यास गरजेचा आहे.
बाबा भांड, समिती सचिव, चरित्र साधन प्रकाशन समिती
Tweet: @Appasaheb_MT
जनकल्याण व लोकसेवेचा ध्यास घेऊन सुप्रशासनाचा आदर्श निर्माण करणाऱ्या महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांचे जीवनकार्य लोकांपर्यंत पोहचिवण्यासाठी राज्य सरकारने महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प हाती घेतला आहे. चरित्र साधन समितीने एकाचवेळी मराठी, हिंदी व इंग्रजी भाषेत खंड निर्मिती सुरू केली आहे. येत्या दोन वर्षात ५० खंड प्रकाशित करण्याचे ठरविले आहे. नियोजनानुसार २५ खंडांच्या निर्मितीची प्रक्रिया सुरु आहे. सध्या १२ खंड शासकीय मुद्रणालयात वाचकांसाठी उपलब्ध आहेत. त्यामध्ये सहा मराठी आणि सहा इंग्रजी खंडांचा समावेश आहे.
राज्य सरकारने, महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांची चरित्र साधने प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली आहे. बडोदा संस्थानचे अधिपती म्हणून त्यांनी समाजाच्या सर्वांगीण विकासासाठी कारभार केला. सामाजिक, शैक्षणिक क्षेत्रातील कार्य दीपस्तंभारसारखे आहे. न्यायव्यवस्थेत सुधारणा, ग्रामपंचायतीचे पुनरुज्जीवन, सामाजिक क्षेत्रातील पडदापद्धती बंदी, बालविवाह बंदी, कन्या विक्रय बंदी या माध्यमातून लोकाभिमुख राज्यकारभाराचा आदर्श घालून दिला. बडोदा संस्थानचे अधिपती म्हणून १८७५ ते १९३९ या कालावधीत त्यांनी सर्वच क्षेत्रात बदल घडवला.
त्यांच्या समाजाभिमुख कार्याची ओळख नव्या पिढीपर्यंत पोहचविण्यासाठी चरित्र साधन खंडाची निर्मिती सुरू आहे. महाराजा सयाजीराव गायकवाड चरित्र साधन प्रकाशन समितीमार्फत हे काम सुरू आहे. शिक्षणमंत्री विनोद तावडे हे समितीचे अध्यक्ष तर राज्यमंत्री रवींद्र वायकर उपाध्यक्ष आहेत. समितीत उच्च शिक्षण विभागाचे प्रधान सचिव सीताराम कुंटे, संचालक डॉ. धनंजय माने, शासकीय मुद्रणालयचे संचालक गोसावी, साहित्यिक बाबा भांड (औरंगाबाद), डॉ.रमेश वरखेडे (नाशिक), डॉ. एकनाथ पगार (देवळा), डॉ. अशोक राणा (यवतमाळ) आणि मंदा हिंगुराव (बडोदा) यांचा समावेश आहे. महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृती मंडळाचे अध्यक्ष बाबा भांड यांच्याकडे या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पाच्या जबाबदारी सोपवली आहे.
बारा खंड उपलब्ध
आतापर्यंत मराठीत सहा आणि इंग्रजीतील सहा खंड उपलब्ध झाले आहेत. यामध्ये एक ते पाच आणि बारा नंबरचा खंड मराठीत आहे. तर सहा ते अकरा खंड इंग्रजीतील आहेत. मराठीत बाबा भांड संपादित गौरवगाथा युगपुरुषाची, एकनाथ पवार संपादित पत्रसंग्रह, डॉ.रमेश वरखेडे संपादित भाषणसंग्रह आदींचा समावेश आहे. महाराजांच्या लोकाभिमुख निर्णय, राज्यकारभारातील निर्णय, पत्रसंग्रह, भाषणसंग्रह अशा विविध नावांनी खंडाची निर्मिती होणार आहे. सरकारी मुद्रणालय येथे हे खंड विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत. एका खंडाची किंमत १२० रुपये इतकी आहे. कोल्हापुरातील ताराबाई पार्क येथील शासकीय मुद्रणालय येथेही बारा खंड उपलब्ध आहेत.
हिंदीतील जबाबदारी प्राचार्य लवटे यांच्याकडे
महाराज सयाजीराव गायकवाड यांच्या जीवनकार्यावर आधारित खंड हिंदीतही प्रकाशित करण्यात येणार आहे. हिंदीमध्ये दहा खंडांची निर्मिती होणार असून त्याची जबाबदारी साहित्यिक प्राचार्य सुनीलकुमार लवटे यांच्याकडे सोपवली आहे. मराठी आणि इंग्रजीतील खंडांचा हिंदी अनुवाद त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली सुरू आहे.
महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांच्या अनेकविध पैलूवर स्वतंत्रपणे लिखाण होणार आहे. बडोदा येथील मराठी साहित्य संमेलनात बारा खंडांचे प्रकाशन होणार आहे. उर्वरित १३ खंडांचे काम मार्चअखेर पूर्ण होईल. महाराजांच्या कार्यावर आधारित ५० खंड येत्या दोन वर्षात प्रकाशित करण्याचे नियोजन आहे. महाराजांच्या लोककल्याणकारी प्रशासनाचा अभ्यास हा प्रेरणादायी असून त्याचा अभ्यास गरजेचा आहे.
बाबा भांड, समिती सचिव, चरित्र साधन प्रकाशन समिती