म. टा. खास प्रतिनिधी, मुंबई
'ऐ मेरे वतन के लोगों, जरा आँख में भर लो पानी', 'मेरा कर्मा तू मेरा धर्मा तू' या गाण्यांच्या धून कानावर पडताच अंगावर रोमांच उभे राहतात. मुंबईच्या समुद्रकिनाऱ्यावर फिरण्यासाठी येणाऱ्यांची सायंकाळ बॉलीवूड आणि हॉलीवूडच्या गाण्यांनी सुमधूर होत आहे. गेली ८३ वर्षे तालासुरांची जादू, शिस्तबद्ध, लयबद्ध सूरमयी संगीत सादर करणाऱ्या मुंबई पोलिसांच्या वाद्यवृंद पथकाचा (पोलिस बँड) आज, बुधवारी स्थापना दिवस. त्यानिमित्त एरव्ही गुन्हे तपास, बंदोबस्त करताना दिसणारे मुंबई पोलिस सध्या मुंबईकरांची आणि पर्यटकांची सफर आनंददायी करीत आहेत.
मुंबई पोलिस दलाला १८ डिसेंबर १९३६ रोजी स्वतःचा पोलिस बँड मिळाला. इतके वर्षे प्रसिद्धीच्या झोतापासून दूर असलेले हे वाद्यवृंद पथक सध्या चर्चेचा विषय बनले आहे. गेल्या दोन दिवसांपासून मुंबईच्या समुद्रकिनाऱ्यांवर हे पथक सादरीकरण करून मुंबईकर आणि पर्यटकांचे मनोरंजन करीत आहे. बुधवारी सायंकाळी वांद्रे बॅण्डस्टॅण्ड, शनिवारी गेट वे ऑफ इंडिया आणि रविवारी सायंकाळी मरीन ड्राइव्हच्या किनाऱ्यावर सूर-ताल छेडीत सर्वांना मंत्रमुग्ध करीत आहे. विशेष म्हणजे मुंबई पोलिसांना कधी अशा वेशात आणि भूमिकेत न पाहिल्याने सर्वच चकित होत असले तरी त्यांच्या अनोख्या सादरीकरणाला दाद मिळत आहे. गेली ८३ वर्षे पोलिसांचे हे वाद्यवृंद पथक विविध शासकीय कार्यक्रम, मंत्र्यांचे शपथविधी, अधिकाऱ्यांचे निरोप समारंभ, मानवंदना तसेच इतर कार्यक्रमांमध्ये आपली कला सादर करीत आहे.
सशस्त्र दलाचे अतिरिक्त पोलिस आयुक्त जयकुमार यांच्या देखरेखीखाली बँडचे दैनंदिन कामकाज चालते. निरीक्षक अजय कल्याणी हे वाद्यवृंदाचे प्रमुख असून त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली या पथकामध्ये ११० पोलिस सध्या कार्यरत आहेत. यामध्ये ८० ब्रास बँड वादक, तर ३० बिगुल वादक आहेत. ट्रम्पेट, क्लारिनेट, अल्टो सॅक्सोफोन, टेनॉर सॅक्सोफोन, ट्यूब, एफोनियम, फ्ल्यूट, पिकोलो, फ्रेंच हॉर्न, ट्रम्बोन तसेच इतर पर्सूशन वाद्य हे पोलिस उत्तमरित्या वाजवितात. या वाद्यांच्या माध्यमातून मार्शल म्युझिक, परेड धून, हॉलीवुड-बॉलीवूड तसेच मराठी चित्रपट गाणी, भक्तिगीते त्याचप्रमाणे अनेक प्रकारच्या गाण्यांचे सादरीकरण हे पोलिस करतात.
अशी झाली स्थापना
स्वातंत्र्यपूर्व काळात प्रात्यक्षिके, पोलिस परेड यासाठी स्वतःचा संगीत बँड असावा असे वाटू लागले. मात्र निधीअभावी ते शक्य होत नव्हते. त्यावेळच्या अधिकाऱ्यांनी ही कल्पना व्यावसायिक आणि श्रीमंत दानशूर व्यक्तींपुढे मांडली. बड्या व्यक्तींबरोबरच अनेक सर्वसामान्य नागरिकांनी सढळ हस्ते आर्थिक मदत केल्यानंतर त्यातून बँडसाठी लागणारे साहित्य खरेदी करण्यात आले. सन १९३६ च्या सुरुवातीला मुंबई पोलिसांना स्वतःचा बँड मिळाला. तत्कालीन राज्यपालांनी बँडला हिरवा कंदील दाखविल्यानंतर १८ डिसेंबर १९३६ रोजी पहिल्यांदा परेडमध्ये या बँडचे सादरीकरण झाले.
स्पर्धेतही अव्वल
मुंबई पोलिसांच्या वाद्यवृंद पथकाने अनेक स्पर्धांमध्ये भाग घेत अव्वल स्थान पटकाविले आहे. पंजाब, दिल्ल्लीतील सीमा सुरक्षा बल, मध्य प्रदेशमध्ये नुकत्याच पार पडलेल्या राष्ट्रीय बँड स्पर्धांमध्ये मुंबई पोलिसांनी कौतुकास्पद कामगिरी बजावली. पूर्वी केवळ शासकीय कार्यक्रमांना उपलब्ध होणारा पोलिस बॅंड आता खासगी कार्यक्रमांनाही माफक दरात उपलब्ध करून दिला जात आहे.